700 فوتی تنها در 18 روز! / خودرو ناامین، وضعیت نامطلوب جاده‌ها و خطای انسانی عوامل اصلی مرگ و میر در تصادفات جاده‌ای

به گزارش تجارت نیوز، طبق آخرین آمار اعلام شده از سوی رئیس پلیس راهور فراجا تنها در 18 روز نخست شهریورماه 1404 حدود 700 نفر جان خود را در تصادفات جاده‌ای از دست داده‌اند. آماری تکان‌دهنده که نشان می‌دهد راهکارهای ارائه شده برای کاهش نرخ تصادفات تاکنون موفقیت‌آمیز نبوده‌اند.

افزایش نرخ تصادفات جاده‌ای و مرگ‌ومیر ناشی از آن در سال‌های اخیر به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های اجتماعی و بهداشتی کشور تبدیل شده است. براساس گزارش‌های منتشرشده از سوی پلیس راهور و وزارت بهداشت، سالانه هزاران نفر جان خود را در جاده‌های ایران از دست می‌دهند و صدها هزار نفر نیز دچار آسیب‌های جدی جسمی و روانی می‌شوند. این آمارها، زنگ خطری جدی برای نظام ایمنی حمل‌ونقل کشور است. بررسی آمار رسمی سال‌های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ و نقش خودروهای ناایمن، جاده‌های پرخطر و خطای انسانی در افزایش نرخ تصادفات موضوعی است که بارها و بارها مورد بررسی قرار گرفته اما مساله اینجاست که این بررسی‌ها در نهایت چقدر توانسته‌اند در کاهش نرخ تصادفات جاده‌ای موثر باشند. آمارها نشان می‌دهد نرخ مرگ و میر در تصادفات جاده‌ای هر سال با افزایش همراه بوده است.

آمار تصادفات و مرگ‌ومیر در سال‌های اخیر

براساس داده‌های منتشرشده از پلیس راهور ناجا، در سال ۱۴۰۳ بیش از ۱۷ هزار نفر در تصادفات رانندگی جان خود را از دست دادند. این رقم نسبت به سال ۱۴۰۲ افزایش حدود ۸ درصدی را نشان می‌دهد. اما در سال ۱۴۰۴، طبق آمارهای اولیه، شمار تلفات جاده‌ای به ۱۸ هزار و ۵۰۰ نفر رسید که بیانگر رشد حدود ۹ درصدی نسبت به سال قبل است. این روند صعودی نشان می‌دهد که علی‌رغم اجرای طرح‌های مختلف از جمله افزایش گشت‌های پلیس و نصب دوربین‌های هوشمند کنترل سرعت، هنوز بستر اصلی ایمنی در جاده‌ها و خودروها اصلاح نشده است.

علاوه بر آمار فوتی‌ها، باید به مصدومان هم اشاره کرد. تنها در سال ۱۴۰۴، بیش از ۳۵۰ هزار نفر در تصادفات جاده‌ای مصدوم شدند که بسیاری از آنها دچار آسیب‌های مادام‌العمر مانند قطع عضو یا آسیب نخاعی شدند. هزینه‌های درمانی و اجتماعی این حجم از مصدومان، فشار سنگینی بر نظام سلامت و خانواده‌های ایرانی تحمیل می‌کند.

بیش از ۶۰ درصد خودروهای داخلی ایران فاقد استانداردهای روز ایمنی هستند / خودروهای ناایمن داخلی سهم بالایی در افزایش نرخ مرگ‌ومیر دارد

فرامرز حقی، کارشناس حوزه ایمنی خودرو در این باره به تجارت‌نیوز می‌گوید: بیش از ۶۰ درصد خودروهای داخلی ایران فاقد استانداردهای روز ایمنی هستند. خودروهایی مانند پراید، تیبا و پژو ۴۰۵ همچنان در خطوط تولید حضور دارند و این موضوع سهم بالایی در افزایش نرخ مرگ‌ومیر دارد. در بسیاری از کشورها این خودروها به دلیل عدم رعایت اصول ایمنی، دهه‌هاست از رده خارج شده‌اند.

بیش از ۴۰ درصد تلفات رانندگی در سال ۱۴۰۴ مربوط به خودروهای قدیمی و ناایمن بوده است

او می‌افزاید: طبق آمار، بیش از ۴۰ درصد تلفات رانندگی در سال ۱۴۰۴ مربوط به خودروهای قدیمی و ناایمن بوده است. نبود کیسه هوای استاندارد، ضعف در سیستم ترمز ضدقفل (ABS) و عدم استحکام اتاق خودروها باعث می‌شود در یک تصادف با سرعت متوسط نیز سرنشینان دچار آسیب‌های مرگبار شوند. درواقع، خودروهای ناایمن در ایران نه‌تنها جان رانندگان و سرنشینان را تهدید می‌کنند، بلکه در تصادفات چندجانبه، جان سایر کاربران جاده را نیز به خطر می‌اندازند.

این کارشناس حوزه ایمنی خودرو اظهار می‌دارد: متاسفانه علی‌رغم سختگیریهایی که پلیس راهور در این زمینه انجام می‌دهد اما خودرو سازان بیش از آنکه به ایمنی توجه داشته باشند به حفظ امنیت حاشیه سود خود توجه می‌کنند و همین مساله باعث می‌شود تا ایمنی خودروها به هیچ انگاشته شود.

فرامرز حقی ادامه می‌دهد: بسیاری از تصادفاتی که منجر به جرح یا فوت می‌شود آنقدر شدید نیست اما متاسفانه از آنجایی که خودروها ایمنی لازم را ندارند جان سرنشینان حتی در کم شتاب‌ترین تصادفات نیز به خطر می‌افتد و این مساله هزینه‌های بالایی برای کشور به همراه دارد.

در ایران به ازای هر ۱۰۰ کیلومتر جاده، کمتر از ۵۰ کیلومتر به سیستم ایمنی مناسب مجهز است / این رقم در کشورهای اروپایی به بیش از ۹۰ کیلومتر می‌رسد

در کنار ناایمن بودن خودروها، وضعیت نامطلوب جاده‌ها نیز یکی دیگر از عوامل کلیدی افزایش تصادفات است. بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، حدود ۴۵ درصد جاده‌های کشور فرسوده و نیازمند بازسازی اساسی هستند.

بزرگراه‌های دوطرفه بدون حفاظ میانی، جاده‌های کوهستانی فاقد علائم ایمنی، نبود روشنایی کافی در محورهای پرتردد و نقص در علائم راهنمایی از جمله مواردی است که خطر وقوع حادثه را افزایش می‌دهد. به‌عنوان نمونه، محورهای پرتصادف شمال به تهران، محور مشهد – سبزوار و جاده اهواز – اندیمشک، سالانه بیشترین آمار تلفات را به خود اختصاص می‌دهند.

برزو کیانی، کارشناس حوزه حمل و نقل در این باره به تجارت‌نیوز می‌گوید: در ایران به ازای هر ۱۰۰ کیلومتر جاده، کمتر از ۵۰ کیلومتر به سیستم ایمنی مناسب مجهز است. درحالی‌که این رقم در کشورهای اروپایی به بیش از ۹۰ کیلومتر می‌رسد. این شکاف بزرگ نشان می‌دهد که حتی اگر خودروها ایمن باشند، جاده‌ها همچنان می‌توانند عامل اصلی تصادفات باشند.

او می‌افزاید: بی‌توجهی به استانداردهای جهانی باعث شده تا هر ساله شاهد افزایش نرخ تصادفات منجر به فوت و جرح در کشور باشیم. علی‌رغم اینکه مسوولان سعی دارند بیشترین سهم در تصادفات رانندگی را به خطای انسانی اختصاص دهند اما ناایمن بودن جاده‌ها هم سهم به سزایی در بروز این حوادث دارد.

اکثر راه‌ها و جاده‌های کشور فرسوده است

این کارشناس حوزه حمل و نقل اظهار می‌دارد: بی توجهی به امنیت راه‌ها و زیرساخت‌های جاده‌های پر تردد باعث شده تا ما با فرسودگی اکثر راه‌ها و جاده‌های کشور مواجه باشیم. کوچکترین پستی و بلند در جاده‌ها می‌تواند منجر به بروز یک فاجعه شود اما مساله اینجاست که وقتی پای مسئولان به میان می‌آید نبود بودجه و نداشتن هزینه را بهانه‌ای برای بی‌توجهی خود قلمداد می‌کنند.

بیشترین و کمترین تصادفات در مناطق کشور

طبق آمار پلیس راهور، استان‌های خراسان رضوی، فارس، کرمان، سیستان و بلوچستان و تهران بیشترین آمار تصادفات و مرگ‌ومیر را در سال ۱۴۰۴ به خود اختصاص داده‌اند. محورهای منتهی به مشهد به دلیل حجم بالای زائران و خودروهای عبوری، همواره جزو نقاط بحرانی بوده است. همچنین استان سیستان و بلوچستان به دلیل جاده‌های کم‌عرض و ناایمن، آمار بالایی از تلفات جاده‌ای را ثبت کرده است.

در مقابل، استان‌های یزد، چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد کمترین میزان تلفات جاده‌ای را داشته‌اند. این موضوع به‌طور نسبی ناشی از جمعیت کمتر، حجم پایین‌تر ترافیک و همچنین اجرای طرح‌های بومی ایمنی در این استان‌هاست.

بیش از ۷۰ درصد تصادفات سال ۱۴۰۴ به دلیل خطای انسانی رخ داده است

هرچند نقش خودرو و جاده در تصادفات غیرقابل انکار است، اما نباید از عامل انسانی غافل شد. طبق آمار پلیس، بیش از ۷۰ درصد تصادفات سال ۱۴۰۴ به دلیل خطای انسانی رخ داده است. سرعت غیرمجاز، سبقت‌های خطرناک، استفاده از تلفن همراه هنگام رانندگی و خستگی و خواب‌آلودگی رانندگان از جمله مهم‌ترین عوامل انسانی محسوب می‌شوند.

کارشناسان تأکید می‌کنند که اگر فرهنگ رانندگی ارتقا یابد و همزمان زیرساخت‌های ایمنی خودرو و جاده اصلاح شود، می‌توان تا ۵۰ درصد از نرخ تصادفات کاست.

روند افزایشی تصادفات در سال‌های 1403 و 1404

تصادفات جاده‌ای در ایران، به‌ویژه در سال‌های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴، روندی افزایشی داشته و به یک بحران جدی اجتماعی و اقتصادی بدل شده است. نقش خودروهای ناایمن، جاده‌های پرخطر و خطای انسانی، سه ضلع اصلی این بحران هستند. اگر سیاست‌گذاران به‌جای اقدامات مقطعی، به اصلاحات بنیادی در صنعت خودروسازی، بازسازی جاده‌ها و فرهنگ‌سازی رانندگی بپردازند، می‌توان امیدوار بود که ایران نیز مانند بسیاری از کشورها نرخ تصادفات خود را در دهه آینده به‌طور چشمگیر کاهش دهد.