تجارت پلاس ساختار اقتصادی کشورها را در نظم چند قطبی بازخوانی می کند

به گزارش تجارت نیوز، تحولات نظام بین‌الملل در دهه‌های اخیر، دگرگونی بنیادینی را در شیوه‌های اعمال قدرت، صورت‌بندی سیاست خارجی و تعریف منافع ملی رقم زده است. در این چارچوب، اقتصاد نه صرفا به‌مثابه زیرنظام تابع تصمیمات کلان سیاسی، بلکه به‌عنوان بنیان اصلی تنظیم روابط قدرت در عرصه جهانی، جایگاه تعیین‌کننده‌ای یافته است. در نظمی که ماهیت آن بیش‌ازپیش چندقطبی، متکثر و مبتنی بر منطق رقابت اقتصادی است، توان درک، تحلیل و مقایسه‌ ساختارهای اقتصادی کشورها به یکی از اصلی‌ترین ابزارهای مهم جهت فهم محیط بین‌الملل تبدیل شده است.

بر این اساس، «تجارت پلاس» که نخستین شماره آن منتشر می‌شود، با هدف تامین خلاء اطلاعاتی و تحلیلی در خصوص اقتصاد کشورها طراحی شده است. در همین راستا قصد بر آن است تا در هر شماره، ساختار اقتصاد بازیگران نظام بین‌الملل، اعم از کنشگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای با تمرکز بر شاخص‌هایی چون اقتصاد کلان، تجارت خارجی، ساختار تولید، درآمد و مصرف، سیاست‌های مالی و پولی، سرمایه‌گذاری، اشتغال، زیرساخت ها، و حکمرانی اقتصادی مورد بررسی قرار گیرند.

تحلیل و بررسی ساختار اقتصادی هر کشور مبتنی بر داده‌های رسمی، به‌روز و برآمده از منابع معتبر بین‌المللی نظیر صندوق بین‌المللی پول، بانک جهانی، سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، سازمان تجارت جهانی، آنکتاد، مراکز ملی آمار و بانک‌های مرکزی کشورها خواهد بود و هدف آن است که تصویری دقیق، قابل اتکا و تحلیلی از وضعیت اقتصادی هر کشور ارائه شود؛ تصویری که فارغ از نمایش سیاسی، روایت‌های کلیشه‌ای یا تحلیل‌های سطحی، بتواند مبنای تصمیم‌سازی، پژوهش و سیاست‌گذاری واقع‌بینانه قرار گیرد.

ضرورت انتشار چنین محتوایی، از چند زاویه قابل توجیه است. نخست آن‌که در برخی از کشورها بخشی از تصمیمات اقتصادی، تجاری و حتی سیاسی در سطح ملی و فراملی، در خلاء اطلاعاتی یا بر پایه فرضیات ناقص اتخاذ می‌شود. از همین‌رو عدم شناخت کافی از ساختار اقتصاد کشورها، منجر به درک نادرست از ظرفیت‌ها و محدودیت‌ها، و در نهایت خطا در برنامه‌ریزی و پیش‌بینی می‌شود.

دوم آن‌که در بسیاری از رسانه‌ها و منابع موجود، اطلاعات اقتصادی به‌شکل پراکنده، بدون ارائه عمق تحلیلی و انسجام مفهومی و بعضاً همراه با سوگیری سیاسی منتشر می‌شود. این مجله می‌کوشد با تعریف چارچوبی منسجم، مقایسه‌پذیر و مبتنی بر استانداردهای تحلیل اقتصاد کلان، بستری فراهم سازد تا مخاطب بتواند با اتکا به اطلاعات حاصل از آن، درکی نظام‌مند از اقتصاد کشورها به دست آورد.

افزون بر این، مخاطب حرفه‌ای امروز – اعم از پژوهشگر، تصمیم‌ساز، فعال اقتصادی یا مشاور سرمایه‌گذاری – نیازمند دسترسی به تحلیلی چندلایه و مبتنی بر شاخص‌های واقعی است؛ تحلیلی که از سطح «دانستن عدد» فراتر رود و به سطح «فهم سازوکار» برسد. این مجله بر آن است که چنین نیازی را با تکیه بر تحلیل پیوستار سیاست‌های اقتصادی، بررسی اثرات ساختار سیاسی، اجتماعی و نهادی بر شاخص‌های اقتصادی، و همچنین ترسیم روابط متقابل اقتصاد داخلی با شبکه تجارت جهانی، بازارهای مالی منطقه‌ای، سیاست ارزی، تحولات اقلیمی و دیگر متغیرهای ساختاری مؤثر در رشد و ثبات اقتصادی تبیین کند.

از منظر روش‌شناسی، این نشریه از قالب ژورنالیستی یا توصیفی صرف فاصله گرفته و تلاش دارد بر پایه مفاهیم علمی و روش‌های تحلیلی معتبر، داده‌ها را نظام‌مند کرده و به شیوه‌ای ساختاریافته ارائه دهد. رویکرد تحلیلی «تجارت پلاس» مبتنی بر پیوند دادن آمار با روندها، سیاست‌ها و ساختارهای نهادی است؛ به‌نحوی که بتوان به جای صرفا مشاهده ارقام، پیام و معنا و تاثیرات اطلاعات اقتصادی و تجاری، هر بازیگر را در سطح کلان درک کرد. از همین رو هدف، نه صرفاً آگاهی‌بخشی عمومی، بلکه فراهم‌سازی زیرساختی برای تحلیل عمیق‌تر، مقایسه علمی و راهبردسازی مبتنی بر واقعیت است.

از منظری دیگر موقعیت‌یابی کشورها در اقتصاد جهانی نیز بخشی از رویکرد «تجارت پلاس» است. بسیاری از کشورها به‌رغم شباهت در سطح درآمد، در نحوه حکمرانی اقتصادی، سیاست‌گذاری صنعتی، مدیریت منابع طبیعی، یا کارایی نظام مالی، تفاوت‌های ماهوی با یکدیگر دارند. این تفاوت‌ها در بلندمدت، سرنوشت مسیر توسعه را تعیین می‌کنند. بررسی این ابعاد، می‌تواند برای کشورهای درحال‌توسعه یا اقتصادهای نوظهور، آموزنده و در عین حال راهبردی باشد. از همین رو «تجارت پلاس» می‌کوشد از دل داده‌ها و تحلیل‌ها الگوهای به دست آمده و تعریف شده برای فهم مزیت رقابتی، ریسک‌های سیستمی یا فرصت‌های تحول‌زا بسترسازی کند.

در این میان ذکر این نکته نیز قابل تامل است که در جهان امروز و ساختار نظام بین‌الملل پیوند اقتصاد با ژئوپلیتیک، دیگر صرفاً یک تحلیل نظری نیست بلکه واقعیتی انکارناپذیر در ساحت سیاست بین‌الملل است. جغرافیای انرژی، کنترل منابع حیاتی، رقابت بر سر زیرساخت‌های راهبردی، زنجیره‌های ارزش جهانی و حتی فناوری‌های نوظهور، همگی نشان می‌دهند که مرز میان اقتصاد و امنیت روزبه‌روز برجسته‌تر شده و بررسی زوایای آن با اهمیت‌تر می‌شود.

نظم نوین جهانی نه‌تنها بازتوزیع قدرت را در سطوح سیاسی بازتعریف کرده، بلکه بنیان‌های رقابت را نیز به سطح اقتصادی و فناورانه منتقل کرده است. از همین منظر، «تجارت پلاس» در پی آن است که نه‌فقط وضعیت اقتصادی کشورها، بلکه جایگاه ژئواستراتژیک آن‌ها را نیز در این نظم متحول به‌درستی ترسیم کند.

در نهایت، جایگاه این مجله در نظم نوین جهانی، جایگاه یک ابزار تحلیلی برای مواجهه با جهانی چندقطبی و رقابت‌محور است؛ جهانی که در آن، صرف آگاهی از مناسبات سیاسی دیگر کفایت نمی‌کند و فهم لایه‌های زیرین اقتصاد – چه در کشورهای توسعه‌یافته و چه در اقتصادهای درحال‌گذار – کلید ورود به تحلیل دقیق‌تر و تصمیم‌گیری مؤثرتر است. اقتصاد کشورها، تنها درونی‌ترین روایت از وضعیت آن‌ها نیست، بلکه آینه‌ای است که موقعیت‌شان در سلسله‌مراتب جهانی را نیز بازتاب می‌دهد.

این مجله، خود را متعهد به دقت علمی، بی‌طرفی تحلیلی، وضوح در ارائه، و مسئولیت‌پذیری در برابر مخاطب می‌داند. امید است این مسیر در شماره‌های آتی نیز تداوم یابد و بتواند سهمی هرچند اندک در ارتقای سواد اقتصادی، تقویت تحلیل راهبردی، و تصمیم‌سازی واقع‌نگرانه در میان نخبگان و مخاطبان جدی اقتصاد ایفا کند.