به گزارش تجارت نیوز، فارس، حداقل چهار سال پیاپی خشکسالی را تجربه کرده و از جمله استان‌های کشور است که با تنش آبی مواجه هستند. نمایندگان مجلس و مسئولان استانی، مانند برخی از همتایان خود در دیگر استان‌ها، برای حل این چالش بر تکمیل طرح انتقال آب تاکید می‌کنند.
آنگونه که ایرنا گزارش داده است، از میان پنج طرح انتقال آب که در دست اجرا قرار دارد، آخرین خط قرار است آب را از هرمزگان به فارس برساند. مسیر آن هم از پارسیان آغاز می‌شود، از لامرد، جویم و شهرستان‌های جنوب فارس و سروستان می‌گذرد و به آباده می‌رسد.
حالا نمایندگان و مسئولان استانی، به تخصیص نیافتن بودجه به این طرح انتقال آب و کندی اجرای آن اعتراض دارند. در عین حال، محسن موسوی، فعال آب و محیط زیست در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز تاکید کرده است که این طرح، علاوه بر آسیب‌های محیط زیستی که در پی دارد، از نظر اقتصادی هم به صرفه نیست.
به گفته او، دولتها علاقه زیادی به طرح‌های سخت‌افزاری دارند؛ در حالی که راه‌حل بحران آب، برنامه‌های مدیریتی و فرهنگسازی است.
متن کامل این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
طرح‌های انتقال آب از نظر محیط زیستی و اقتصادی به صرفه نیستند
*نمایندگان مجلس و مقامات محلی فارس، تاکید زیادی بر اجرای طرح انتقال آب برای حل تنش‌های آبی در استان دارند. چنین طرحی می‌تواند راه‌حلی برای این چالش باشد؟
خط شماره 5 انتقال آب، که مبدا و مقصد آن در پارسیان استان هرمزگان و آباده استان فارس قرار دارد، از حدود سه سال پیش با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی آغاز شده است؛ اما این طرح، علاوه بر آسیب‌های محیط زیستی که در پی دارد، از نظر اقتصادی هم به صرفه نیست. طرح‌های انتقال آب، بدون شک تبعات زیست محیطی دارند؛ چرا که از میان مناطق تحت حفاظت سازمان محیط زیست عبور می‌کنند. در نتیجه به حیات وحش و به ویژه به کرانه و سواحل مبدا آسیب می‌زنند. از سوی دیگر، بحث هزینه طرح هم مهم است. شهروندان، برای هر مترمکعب آب شرب کمتر از هزار تومان می‌پردازند. در حالی که تولید هر مترمکعب آب شیرین شده در جوار دریا، حدود 50 تا ۶۰ هزار تومان هزینه دارد. این رقم، در طول مسیر انتقال آب به 200 تا ۴۰۰ هزار تومان افزایش می‌یابد. طبیعی است که شهروندان توان پرداخت چنین هزینه‌ای را ندارند و دولت باید در لوایح بودجه سالانه برای آن یارانه تعریف کند. این در حالی است که همین امروز، کارخانه‌های آب شیرین‌کن حدود سه هزار میلیارد تومان از دولت طلبکار هستند. در واقع این شرکت‌ها که تقریبا همگی خصوصی محسوب می‌شود، باید مابه‌التفاوت هزینه تولید آب را از منابع دولتی دریافت کنند اما همیشه کمبود بودجه در این زمینه وجود دارد. دولت باید پیش از اجرای هر طرح جدیدی در زمینه انتقال آب، منابع مالی لازم را برای تامین هزینه‌های آن تعریف کند. نکته اینجاست که چهار خط نخست انتقال آب، با هداف تامین منابع آبی مورد نیاز برخی معادن، از جمله گل گهر سیرجان، چادرملو یزد و سرچشمه کرمان احداث شده‌اند و هزینه آنها را شرکت‌های بزرگ معدنی تقبل کردند. اما خط 5 انتقال آب برای مصارف شرب است و در مورد منابع مالی مورد نیاز آن ابهام وجود دارد.
آب شیرین شده، برای شرب و کشاورزی مناسب نیست
*با توجه به مباحثی که تا کنون از سوی مسئولان و نمایندگان مطرح شده، به نظر می‌رسد که طرح انتقال آب به فارس قرار است برای مصارف شرب و کشاورزی مصرف شود. آیا در حوزه کشاورزی، می‌توان از این آب بهره گرفت؟
مساله هزینه در این حوزه اهمیت بیشتری پیدا می‌کند؛ چرا که تعرفه آب کشاورزی، به مراتب کمتر از مصارب آشامیدنی است. آب گرانی که کارخانه‌های شیرین‌سازی تولید می‌کنند، اصلا برای کشاورزی به صرفه نیست. شاید بتوان از آن برای کشت گلخانه‌ای در ساحل استفاده کرد اما انتقال آن توجیه اقتصادی ندارد. حتی اگر اصراری برای اجرای طرح‌های انتقال آب وجود داشته باشد، آنها بیشتر برای استفاده معادن و صنایع کاربرد دارند و در حوزه‌های شرب و کشاورزی، ابتدا دولت و مجلس باید منابع مالی آن را مشخص کنند.
دولتها به احداث سد و انتقال آب، بیشتر از فرهنگسازی علاقه دارند
*مسئولان، تقریبا در همه دولت‌هایی که در دهه‌های اخیر بر سر کار بوده‌اند، با وجود چالش‌های محیط زیستی و اقتصادی طرح‌های انتقال آب، اصرار زیادی بر اجرای آنها دارند. این شرایط عجیب به نظر نمی‌رسد؟
مساله این است که دولتها به اقدامات و طرح‌های سخت‌افزاری بیشتر از برنامه‌های نرم‌افزاری علاقه دارند. در واقع آنها به دنبال «احداث» سازه‌ها و تجهیزاتی هستند که به چشم می‌آیند؛ از جمله انواع سدها یا خطوط لوله انتقال آب. برنامه‌های نرم‌افزاری اما شامل اقدامات مدیریتی، فرهنگسازی و جذب مشارکت‌های اجتماعی می‌شوند. این طرح‌ها، از یک سو، نمود ظاهری چندانی ندارند و از سوی دیگر، زمان‌بر هستند؛ به همین دلیل مدیران به اجرای آنها علاقه‌مند نیستند. در حالی که راه‌حل چالش‌های آبی همین طرح‌های نرم‌افزاری هستند؛ نه طرح‌های انتقال آب. تاکنون در استان فارس، چندین سد بزرگ احداث شده‌اند و با راه‌اندازی آنها حجم مصرف آب نیز افرایش یافته است. دولت می‌تواند با جلب مشارکت مردمی و مدیریت مصرف، چالش تنش آبی را بر طرف کند. برای مثال، اگر دولت قصد داشته باشد با احداث خط انتقال، ۱۵۰ میلیون متر مکعب آب را با هزینه گزاف، تامین کند، همین حجم با 10 درصد صرفه‌جویی در حوزه آبریز رودخانه کر به دست می‌آید. اما متاسفانه، دولتها به دنبال اجرای برنامه‌های نرم‌افزاری و مدیریتی نیستند و تمرکز خود را بر طرح‌هایی چون سدسازی و انتقال آب گذاشته‌اند.
برای اطلاعات بیشتر، مطالعه گزارش خطر آب شیرین کن ها برای معیشت مردم هرمزگان پیشنهاد می‌شود.
