دردسرهای حذف صفر پول

اخیرا توضیح جدیدی در مورد ضرورت حذف چهار صفر از پول ملی مطرح شده است، و آن زیباسازی پول و راحتی استفاده از آن است با کاهش تعداد صفر ها… صحیح است که رقم‌های موجود هزینه بودجه یا ارقام دیگری که مطرح می‌شود سرگیجه آور هستند، رقم‌ها هزار میلیارد میلیارد و مانند آن.

اما مشکل واقعی این ارقام نبوده و بلکه ساز وکاری است که این ارقام را به اینجا رسانده است. مشکل اصلی عواملی است که سبب شده به صورت مداوم پول کشور از پایه و مبنا تهی و بی‌ارزش شود و به وضع رقت‌بار موجود دچار شود.

مشکل اصلی عواملی هستند که از یک طرف برای ده‌ها سال منجر به افزایش نقدینگی شده و از طرف دیگر منجر به رکود بلندمدت و بعضا تنزل تولید ملی شده است. متاسفانه برای ده‌ها سال هر دو این پدیده‌ها و عوامل پشت پرده آنان از طرف بخش سیاسی انکار شده و مورد چشم‌پوشی قرار گرفته‌اند.
حال که اکثر کارشناسان هم نظر هستند که حذف صفرها اثر واقعی مثبتی به همراه ندارد، به‌نظر می‌رسد سیاستمداران هم همین نظر را دارند و در نتیجه زیباسازی را به عنوان دلیل این اقدام مطرح می‌کنند.
اگر ما به خیابان فردوسی مراجعه کنیم تعداد زیادی افراد را می‌بینیم که به فروش اسکناس مشغول هستند.

از اسکناس دوران قاجار گرفته تا انواع اسکناس‌های دوران پهلوی و جمهوری اسلامی. برخی از اسکناس‌های هزار تومانی هست که قیمت چند میلیون تومانی دارند. نکته‌ای که برای سال‌ها مورد توجه اینجانب بوده این بود که همه این اسکناس‌ها از نظر طراحی و رنگ آمیزی حقیقتا زیبا بوده و کارهای هنری فاخری هستند.
دلار آمریکا و پول‌های کشورهای پیشرفته برای سال‌های متمادی فقط یک رنگ و یک طرح ثابت و ارقام اسمی روی جلد ثابتی داشته‌اند. بزرگترین رقم روی اسکناس دلار صد دلار است.

اینجانب زمانی که قبل از انقلاب برای ادامه تحصیل به خارج می‌رفتم پس از طی مراحل قانونی در وزارت علم نامه‌ای برای اجازه خرید ارز از بانک مرکزی به من دادند و من با نامه به بانک مرکزی مراجعه کردم و اسکناس هزار دلاری درخواست کردم! چون بزرگترین اسکناس داخلی هم هزارتومانی بود. وقتی به من گفته شد چنین اسکناسی ندیده‌اند برایم باور کردنی نبود. هنوز بزرگترین اسکناس رایج دلار همان صد دلاری است.
اما زیبایی پول‌های ایران سبب شده که جمع آوری آن خود یک حرفه برای کلکسیون‌دارها باشد و به کسب و کار پر رونقی در کنار خیابان فردوسی تبدیل شود و غیر از این امتیازی نداشته است. این برنامه زیبا سازی جدید شاید مشکلی را حل نکند.
علاوه بر مشکلات مختلفی که بعضا بسیار بحث شده یک عامل نگرانی مراحل اجرا است. ملاحظه کنید چند سال است یک کارت ملی جدید قرار بوده صادر شود و برای بسیاری از جمله اینجانب از همان زمان شروع تاکنون ده‌ها بار مراجعه به مراکز ثبت احوال و مشکلات مختلف را به همراه داشته و هر بار هم در این مراکز با تجمع مراجعین که وضع مشابه داشته‌اند روبرو شده ام.

آخرین بار شنیدم که واردات کاغذ مربوط به تولید کارت‌ها مشکل داشته و فرایند طولانی شده است. تهیه اسکناس جدید و تبدیل قراردادها و اسناد با ریال موجود به پول جدید قرار است پنج سال به طول انجامد و این امر سردرگمی و مشکلات عدیده‌ای را به همراه خواهد داشت.

این امر به احتمال قوی موجب کمبود اسکناس‌های قدیم یعنی رایج موجود هم خواهد شد و بانک مرکزی با مشکل ضرورت چاپ دو نوع اسکناس روبرو خواهد بود، یعنی اسکناس‌های زیبای موجود و اسکناس‌های زیبای جدید.

هم اکنون نیز بانک مرکزی طی چند سال اخیر اقدام به ایجاد محدودیت‌های مختلف در استفاده از پول داخلی کرده است که بسیاری از این محدودیت‌ها خود آسیب‌ساز هستند، مشکلات و سردرگمی جدید در استفاده از پول ممکن است مشکلات جدیدی را به همراه بیاورد که در شرایط موجود و مشکلات همه‌جانبه دیگر شاید بهتر باشد ارقام زشت را تحمل و این مشکلات را مضاعف نکنیم.
اصلاحات پولی ضروری است، لااقل به تجربه نسبتا موفق ترکیه توجه کنیم و در موقع مناسب یک برنامه اصلاحات اقتصادی، بودجه‌ای، مالی، مدیریتی، و پولی مناسب را به اجرا بگذاریم. این اقدامات بایستی با هم انجام شود تا موفق شود و ظاهرا اکنون فصل آن نیست.