در شرایطی که انتظار میرفت قطع اینترنت افغانستان و توقف قیمتدهی هرات بازار ارز ایران را تحت تاثیر قرار دهد، میدان فردوسی امروز (سهشنبه) آرام بود؛ دلار بدون نوسان جدی و در فضایی رکودی میان خریداران و فروشندگان دستبهدست شد.
از دی ماه سال 1401 به این سو سیاستهای ارزی بانک مرکزی دچار تحولاتی شد که براساس وعدههای مسئولان این بانک قرار بر این بود تمام نیازهای ارزی فعالان اقتصادی با نرخ 28 هزار و 500 تومانی تامین شود و مابقی نیازها که کمتر از 40 درصد است در مرکزی به نام مرکز «مبادله ارز و طلای ایران» تامین شود.
با توجه به نقش کلیدی بانک مرکزی در تنظیم و کنترل قیمت دلار، انتظار میرود این نهاد مهم بهعنوان مرجع اصلی ثبات در بازار عمل کند. با این حال، فاصله معنادار میان نرخ رسمی و نرخ آزاد نشان میدهد که سیاستهای ارزی موجود با واقعیتهای اقتصادی کشور همخوانی ندارد و همین مساله اعتماد عمومی به تصمیمات بانک مرکزی را زیر سوال میبرد. پیمان مولوی، کارشناس اقتصادی، در گفتوگو با تجارتنیوز به بررسی عوامل موثر بر نرخ دلار، نقش بانک مرکزی، تاثیر تحریمها و همچنین تورم بر اقتصاد ایران پرداخته و تاکید میکند: «هرچند بانک مرکزی در کوتاهمدت میتواند با مداخلاتی بازار ارز را آرام کند، اما در میانمدت و بلندمدت این ساختارهای اقتصادی و سطح تورم هستند که ارزش پول ملی و نرخ دلار را تعیین میکنند.»
دلار در بازار آزاد روز سهشنبه نیز صعودی بود و با افزایش ۵۰۰ تومانی به رقم ۹۶ هزار و ۱۵۰ تومان رسید. سکه امامی نیز با افزایش ۸۹۰ هزار تومانی در این روز مواجه شد و به رقم ۸۷میلیون و ۷۰۰ هزار تومان رسید. این افزایش در حالی اتفاق افتاد که مذاکرات میان معاونین وزرای خارجه ایران و تروئیکای اروپایی برای جلوگیری از فعال کردن مکانیسم ماشه در ژنو برگزار میشود.
در بازه زمانی ۱۵ تا ۲۲ مرداد ماه امسال، بازده موزون هفتگی «دلار بازار آزاد، سکه بهار آزادی و بازار فیزیکی طلا» به ترتیب، منفی «۰.۲۷»، منفی «۰.۵۹»، منفی «۱.۰۹» درصد بوده است.
امروز حواله دلار با نرخ ۶۹ هزار و ۲۸۷ تومان، حواله یورو با نرخ ۸۱ هزار و ۵۸۸ تومان و حواله درهم با نرخ ۱۸ هزار و ۸۶۶ تومان توسط تجار معامله شد و آمارها نشان میدهد که از ابتدای سال جاری اسکناس دلار در بازار ارز تجاری در کانال ۷۱ هزار تومان و حواله دلار نیز در کانال ۶۹ هزار تومان تثبیت شده است.
در روز گذشته قیمت دلار آزاد در ابتدای معاملات در انتهای کانال ۸۶ هزار تومان معامله میشد. با این حال در ادامه روز با ۳۵۰۰ تومان افزایش نسبت به روز پنجشنبه هفته گذشته در رقم ۸۵ هزار و ۳۰۰ تومان به کار خود پایان داد.
در نخستین روز هفته گذشته و همزمان با برگزاری گام دوم مذاکرات میان ایران و آمریکا، قیمت دلار در بازار با نرخ ۸۵هزار و ۸۰۰ تومان به فروش میرسید. انتشار اخبار مثبت از سوی طرفین مذاکره که حاکی از پیشرفت در گفتوگوها بود، باعث شد قیمت دلار در روز یکشنبه کاهش یابد و به ۸۲ هزار و ۵۰۰ تومان برسد. در روز دوشنبه، قیمت دلار در همان محدوده قیمتی روز یکشنبه باقی ماند.
تحلیلگر مسائل اقتصادی یادآور شد: قریب به چند ماه رقم دلار حبابی شد و براساس همان ارقام نیز بازار خرید و فروش انجام داد، حالا ظرف یک هفته ریزش معناداری در قیمت دلار اتفاق افتاد، حالا سخت است که قیمت کالاها در بازار کاهش پیدا کند، از جمله دلایلش هم آن است که تولید و فروش کالاها براساس دلار 100 هزار تومانی انجام شد و حقوق کارگر نیز در سال جدید 35 درصد افزایش یافت.
معاملهگران ارز همچنان ریسکهای سیستماتیک را بهعنوان بازیگر اصلی بازار معرفی کرده و معتقدند که موضوعات سیاسی همچنان بهطور قابل توجهی بر نرخ دلار و بازار ارز تأثیر میگذارد.
یک کارشناس ارز در پاسخ به اینکه چه عاملی نقشی تعیین کننده در افزایش اخیر نرخ ارز داشته توضیح داد: «من فکر میکنم جدا از عوامل اثرگذار سیاسی ، کسری بودجه نیز در این مسیر اثرگذار است. به هر حال کسری بودجه موتور تولید تورم در کشور است و در نتیجه وقتی چنین عارضهای وجود دارد، ارزش پول ملی نیز تحلیل میرود.
روز گذشته، برخلاف پیشبینیها، قیمت دلار در بازار آزاد نسبت به روز شنبه کاهش محسوسی نداشت. در حالی که تحلیلگران انتظار داشتند با آغاز مجدد فعالیت بازارها و ورود فعالان عرضه و تقاضا، نرخ دلار روند کاهشی قابل توجهی به خود بگیرد، قیمت دلار در روز یکشنبه با ۱۵۰ تومان کاهش نسبت به روز شنبه در رقم ۱۰۳ هزار و ۶۵۰ تومان معامله شد.
با ادامه بلاتکلیفیهای سیاسی و اخبار مبهم از مذاکرات ایران و آمریکا، قیمت دلار در بازار داخلی همچنان در سطوح بالایی باقی مانده است. تقاضای فزاینده برای ارز در پایان سال بهویژه برای سفرهای نوروزی، همراه با تحریمهای جدید و کاهش صادرات نفت، چالشهای جدیدی را برای بانک مرکزی و بازار ارز به وجود آورده است.
فعالان اقتصادی شوک پذیرش آتش بس از سوی ایران بر بازار ارز و حتی همین اواخر انتخابات دوره یازدهم ریاست جمهوری را به یاد دارند که چگونه نه عوامل غیراقتصادی و بلکه عوامل سیاسی و شوک های روانی بازار را با افت شدید قیمت ها روبرو کرد.
دلار که در بازار غیررسمی روز شنبه در رقم ۹۲هزار و ۵۰۰ تومان معامله میشد، روز یکشنبه با کاهش همراه شد اما در همان کانال قیمتی باقی ماند. برخی کارشناسان این کاهش قیمت را به استیضاح عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد در صحن علنی مجلس نسبت میدهند.
به گفته کارشناسان عامل اصلی در نوسانات نرخ ارز روابط خارجی کشور است. تحریمها از چند مسیر تاثیر میگذارند: کاهش درآمد نفتی، افزایش انتظارات تورمی، افزایش هزینه مبادلات و کاهش امنیت اقتصادی. بنابراین، اشتباه است که برخی فکر کنند تحریمها فقط به نفت مربوط است. تمام این عوامل در کنار هم باعث افزایش نرخ ارز میشوند.
