فرش دستباف ایرانی که زمانی پرچم‌دار صادرات غیرنفتی کشور بود، این روزها با کاهش تولید، افت صادرات و بی‌میلی نسل جوان به بافندگی در دورانی سخت به‌سر می‌برد. در میان رکود بازار داخلی، تورم و قوانین دست‌وپاگیر صدای صنعت فرش بار دیگر در سایه سیاست‌های حمایتی ناکارآمد گم شده است.
صنعت فرش ایران با چالش‌هایی نظیر کاهش تولید، دشواری تأمین مواد اولیه، افت پوشش بیمه قالیبافان و نوسان صادرات مواجه است. در این میان، تشکل‌های صنفی و اتاق بازرگانی با هدف کاهش موانع و تسهیل سیاست‌گذاری، تلاش دارند نقش پشتیبان و تسهیل‌گر را برای فعالان این صنعت ایفا کنند.
صادرات فرش دستباف ایران در یک دهه اخیر با کاهش چشمگیری روبه‌رو شده است. افتی که ناشی از تحریم‌ها، ضعف حمایت‌های دولتی و مشکلات ساختاری در تولید و بازار داخلی است.
فرش دستباف ایرانی، نماد هنر، هویت و اقتصاد سنتی کشور، این روزها با چالش‌هایی چون افت صادرات، کاهش بیمه بافندگان و خروج نسل جوان از چرخه تولید روبه‌رو شده است. چالش‌هایی که تنها با حمایت واقعی دولت و نوسازی ساختار این صنعت قابل حل است.
صادرات فرش ایرانی با چالش‌های متعددی روبه‌رو شده است. از تحریم‌ها گرفته تا سیاست‌های داخلی، هر یک به‌نوعی به صادرات فرش آسیب زده‌اند. حال باید دید پیامد این آسیب‌ها برای صادرات فرش ایرانی چیست؟
رئیس کمیسیون فرش، صنایع دستی و گردشگری اتاق تعاون گفت: متأسفانه به دلیل تحریم‌های خارجی از یک سو و موانع داخلی همچون تعهد ارزی از سوی دیگر، فرصت رونق صادرات فرش دستباف ایران بلااستفاده ماند.
صنعت فرش دستباف ایران با کاهش شدید صادرات و از دست دادن بازار دو میلیارد دلاری، تحت تهدید قرار گرفته است. تحریم‌ها و سیاست‌های ارزی ناکارآمد باعث شده ایران که پیشتاز این صنعت بود، جایگاه خود را در بزرگ‌ترین بازار جهانی از دست بدهد.
رئیس کمیسیون فرش، هنر و صنایع دستی اتاق بازرگانی ایران گفت:تحریم‌ها و سیاست‌های نادرست ارزی داخل کشور به کاهش صادرات فرش ایرانی به اروپا دامن زده و شرایط کنونی را پدید آورده است.
مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های فرش دستباف از صادرات ۵۰ میلیون دلاری فرش دستباف در سال گذشته خبر داد و گفت: درحال حاضر بیش از ۱۰ هزار کارشناس ارشد در حوزه فرش دستباف وجود دارد که باید از ظرفیت این نیروهای آماده برای اتصال آنها به بازار کار استفاده کرد.
در حالی فعالان صنعت فرش خواستار تشکیل سازمانی مستقل برای این هستند، اما وزارت صمت در اقدامی عجیب و بی‌سر و صدا اقدام به حذف مرکز ملی فرش و ادغام آن با صنایعی کرد که کمترین ارتباطی به فرش ندارند. به نظر می‌رسد دومینوی تضعیف صنایع در دولت سیزدهم این بار به صنعت فرش رسیده است.
پیمان‌سپاری ارزی بلای جان صادرات بخش خصوصی شده و کالاهایی مانند فرش و صنایع دستی که هنری هستند و بازاریابی باید در مقصد صورت بگیرد، تحت تاثیر این قانون ضربه زیادی متحمل شدند. در بودجه 1402 مرکز ملی فرش موظف شده که قیمت تمام‌شده را محاسبه و بر همان اساس تعهد ارزی بگیرد، اما چهار ماه است که وزیر صنعت از امضا و ابلاغ آن خودداری می‌کند.
مدیرعامل اتحادیه سراسری تعاونی فرش دستباف با اشاره به مشکلات بخش فرش گفت: صادرات فرش دستباف از ۵۰۰ میلیون دلار در سال طی ۱۰سال گذشته به ۵۰ میلیون دلار در سال رسیده است.
سازمان توسعه تجارت جزئیات فهرست کالاهای صادراتی ایران در سه سال گذشته را منتشر کرده که در میان آنها گروه فرش‌های دستباف صادراتی، یکی از متنوع‌ترین محصولات به شمار می‌رود.
تولید فرش دستباف در حجم قابل توجهی کاهش پیدا کرد. عضو هیات مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف با تایید این خبر گفت: فرش‌های دستباف ایران که برای رفوکاری یا سرویس به ترکیه و پاکستان صادر می‌شدند برگشت می‌خورند و از این‌رو مرمت‌کاران ایرانی به ترکیه مهاجرت کردند.
نایب رئیس سابق اتحادیه صادرکنندگان فرش دستباف از تغییر شناسنامه فرش ایرانی در ترکیه و امارات عربی خبر می‌دهد و می‌گوید: عملا صادرات فرش ایرانی به آمریکا صفر است اما امارات متحده عربی، ترکیه و پاکستان با تغییرِ مدارکِ (گواهیِ مبدا فرشِ ایران) را به آمریکا صادر می‌کنند.
رئیس مرکز ملی فرش ایران می‌گوید: فرش دستباف از هند و پاکستان وارد کشور نمی‌شود و فرش دست‌باف‌های خارجی (هندی و پاکستانی) به نام فرش ایران قاچاق صادر نشده است.
