دولت سیزدهم از مدت‌ها پیش بانک‌ها را موظف کرده است که ۲۰ درصد از منابع خود را برای پرداخت تسهیلات نهضت ملی مسکن اختصاص بدهند؛ این در حالیست که بانک‌ها به صورت آشکار از اعطای وام سر باز زده‌اند. برخی کارشناسان با توجه به عملکرد کابینه رئیسی عنوان می‌کنند دولت جدیتی در جریمه کردن بانک‌هایی که وام نمی دهند ندارد.
خانه‌ها در ایران عمر زیادی ندارند و همین مسئله باعث گستردگی بافت فرسوده در شهرهای مختلف شده است. چند سالی است بازسازی این محدوده‌ها مورد توجه قرار گرفته و دولت سیزدهم نیز ظاهرا طرح‌هایی تشویقی برای نوسازی بافت فرسوده تعریف کرده است. با این حال اما تا کنون حرف و عمل دولت چقدر با یکدیگر همخوانی داشته است؟
یکی از راه‌هایی که برخی کارشناسان برای تسهیل روند اعطای وام‌های نهضت ملی مسکن مطرح می‌کنند، مشارکت بانک‌ها در این بخش و ذینفع بودن سیستم بانکی از پروژه است. اما این نظر تا چه اندازه می‌تواند مفید واقع شود؟
آمار منتشر شده در مورد تسهیلات بانک ها به مسکن چندان امیدوار کننده نیست. بر اساس این آمار، تا پایان مرداد امسال، بانک‌ها در مجموع تنها به ۲۰ درصد از تعهدات خود در خصوص پرداخت تسهیلات به طرح نهضت ملی مسکن عمل کرده‌اند.
دولت از ابتدای امسال سقف دریافت برخی وام‌ها از جمله وام ساخت مسکن روستایی را افزایش داده و سود برخی دیگر را کم کرده است، این در حالیست که مشاهدات میدانی نشان می‌دهد نه تنها بانک‌ها اعتبار کافی برای پرداخت وام ندارند بلکه به نظر می‌رسد آنها تمایلی برای سرمایه‌گذاری در حوزه مسکن نیز ندارند.
یکی از طرح‌هایی که دولت مدعی شده است در جهت قانون جوانی جمعیت آن را اجرا می‌کند، پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه ودیعه، خرید یا ساخت مسکن به خانوارهای فاقد مسکن است که فرزند سوم یا بیشتر آنها از سال 1399 به بعد متولد شده‌اند. اما گزارشی که به تازگی بانک مرکزی از عملکرد بانک‌ها در این زمینه منتشر کرده، آمارهای عجیبی از پرداخت این تسهیلات را نشان می‌دهد.
نامه بانک مرکزی به مدیران عامل بانک‌های عامل نهضت ملی مسکن بیانگر جزئیات جدیدی در خصوص وام این پروژه است. بر این اساس سقف 550 میلیون تومانی این وام به همه متقاضیان تعلق نمی‌گیرد. اما مشمولان دریافت سقف وام نهضت ملی مسکن چه کسانی هستند؟
مجموع تسهیلات پرداختی توسط ۴ بانک پاسارگاد، خاورمیانه، سامان و اقتصاد نوین در ۳ ماهه نخست سال حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان بوده است که هیچ مبلغی از این مقدار به وام مسکن اختصاص نیافته است.
اخیرا خبری مبنی بر اینکه بانک مرکزی ایران طی نامه‌ای روسای سه بانک مسکن، ملت و تجارت آنها را مکلف کرده که به هشت کارشناسان برجسته دستگاه دولتی فعال در حوزه اقتصاد تسهیلات «خرید مسکن» به ارزش یک میلیارد تومان اعطا کنند منتشر شد. حال باید دید جزئیات این ماجرا از چه قرار است؟
رئیس کل بانک مرکزی اخیرا از کاهش 10 تا 15 درصدی قیمت مسکن در شهر تهران خبر داده است. در پی این ادعا، برخی در حال مقایسه این سیر نزولی با افزایش وام خرید مسکن هستند. اما این تغییرات چه تاثیری بر قدرت خرید مردم داشته است؟
همین چند هفته قبل بود که خبر افزایش مبلغ وام مسکن همه جا پیچید. به این ترتیب وام 320 میلیون تومانی زوجین تبدیل به 800 میلیون تومان شد و وام مجردها هم تا 400 میلیون تومان رشد کرد؛ 160 میلیون تومان وام جعاله هم که همچنان ثابت است و به هر دو گروه زوجین و مجردها تعلق می‌گیرد. بر این مبنا حالا وام زوجین 960 میلیون تومان و وام مجرها 560 میلیون تومان شده است.
یک نماینده مجلس در انتقاد به پرداختی بانک‌ها نسبت به وام مسکن بیان کرده است: بانک‌ها اعتبار لازم برای پرداخت وام‌های کلان را دارند، اما برای مسکن وامی پرداخت نمی کنند. همچنین بر اساس گزارش‌های منتشر شده از سال 1401 نظام بانکی بیش از دو برابر تسهیلات پرداخت به نهضت ملی مسکن را به اشخاص مرتبط با خود، وام داده است!
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی به بیان توضیحاتی درباره عدم تمایل بانک‌ها به اعطای وام مسکن و در مقابل، اعطای تسهیلات به کارکنان و کارمندان خود پرداخت.
ساخت مسکن در شرایط اقتصادی فعلی نیازمند صرف هزینه بسیار زیادی است که تامین آن برای بسیاری از افراد آسان نیست. به همین دلیل، وام ساخت مسکن که از سال‌ها پیش برای کمک به افراد برای تامین هزینه ساخت خانه و آپارتمان در نظر گرفته شده، در سال ۱۴۰۲ هم به متقاضیان اعطا می‌شود و امسال هم مبلغ آن افزایش پیدا کرده است.
