بارش‌های زمستانی هم به داد کمبود آب در ایران نرسید. نیمی از ذخایر سدهای کشور همچنان خالی است. در همین حال مدیرعامل آبفای تهران گفته که سه سال خشکسالی را پشت سر گذراندیم و اتفاقی رخ نداده است. این در حالی‌ست که فرونشست زمین به سرعت در حال پیشروی در کشور و به طور مشخص در تهران است.
بدهی آبی کل ایران تا سال گذشته، 148 هزار و 251 میلیون مترمکعب است. این میزان بدهی نزدیک به پنج برابر حجم آب دریاچه ارومیه در حالت پر است. اما بدهکارترین استان‌های کشور از نظر آب کدامند؟
مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی می‌گوید: «توسعه در سرزمین‌های خشک داخل فلات ایران غیرمنطقی است. بیش از 50 درصد جمعیت باید به سمت سواحل بروند. تهران به دلیل برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و مدیریت ضعیف آب، نرخ فرونشستِ قابل توجهی تجربه می‌کند. محدوده فرونشست زمین به بخش‌های جنوب و جنوب غربی تهران رسیده است.»
مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی می‌گوید: «حدود ۷.۵ درصد مساحت ایران شاهد فرونشست زمین است. بخش مهمی از مساحت درگیر با فرونشست، مناطق مسکونی ایران هستند.»
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی نوشت که بر اساس اطلاعات موجود در سال 1398، 18 استان کشور دارای محدوده‌های بالای فرونشست زمین هستند. بیش از 35 درصد جمعیت کشور در معرض خطر فرونشست زمین قرار دارند.
داودرضا عرب، نماینده مشاور آسیب‌شناسی طرح تعادل‌بخشی گفت: «از 24 شهر جدید، 14 شهر در دشت‌های ممنوعه و 10 شهر جدید در دشت‌های آزاد-ممنوعه در حال احداث است. ار نظر وضعیت آب، افزایش جمعیت در کشور امکان‌پذیر نیست، مگر اینکه سیاست‌ها عوض شود.»
بنا بر آخرین آمارها از ذخایر سدهای کشور، درصد پرشدگی 16 سد، زیر 50 درصد است. موجودی مخزن سدهای استان گلستان صفر شده و سد رودبال در استان فارس نیز فقط 2 میلیون مترمکعب آب دارد.
مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی می‌گوید: «در سطح بین‌المللی، نرخ فرونشست بیش از چهار میلی‌متر در سال، بحران تلقی می‌شود. ایران به طور متوسط سالانه با سرعت حیرت‌انگیز متوسط 6 سانتی‌متر دچار فرونشست می‌شود. فرصتی برای احیای سفره‌های آب زیرزمینی باقی نمانده است.»
عیسی منصوری، متخصص مطالعات توسعه گفت: «بیشترین ردپای آب را دانه‌های روغنی، میوه‌ها، خشکبار و حبوبات دارند. در ایران، حبوبات و خشکبار را در مناطقی که خشک و نیمه‌خشک هستند، تولید می‌کنیم. یعنی در جایی که آب نیست، کالاهایی که ردپای آب آنها بیشتر است، کشت و تولید می‌کنیم.»
کسری آبخوان‌های کشور در سال گذشته حدود 143 میلیارد مترمکعب بود. از 609 محدوده مطالعاتی آبخوان، 410 محدوده وارد وضعیت ممنوعه و ممنوعه بحرانی شده‌اند. با مرگ آبخوان‌ها نیز باید منتظر افزایش نرخ فرونشست زمین باشیم. وضعیتی که نشان از ادامه‌دار بودن بحران آب در ایران می‌دهد.
مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زمین‌شناسی می‌گوید: «در مناطق مرکزی شهر مانند میدان انقلاب نرخ فرونشست زمین حدود پنج سانتی‌متر در سال است. در برخی مناطق دیگر مانند 17 تا 21 حدود 10 تا 15 سانتی‌متر در سال است.»
ریزش‌های جوی کشور نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته، 22 درصد کاهش دارد. با مجموع این بارش‌ها، ۴۰ درصد از مخازن سدهای کشور پر شد که نشان از ادامه بحران آب در ایران می‌دهد.
پیش از این تنها صحبت از مدارس فرسوده، خشتی و کپری در کشور بود اما حالا فرونشست هم به لیست خطرات مدارس کشور اضافه شده است. مدیر بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی می‌گوید: «بالغ بر ۳۷۱ مرکز آموزشی در اصفهان در زون فرونشست زمین قرار دارد که ۲۵۸ مورد آن مدرسه است.» از این میان ۳۴ مدرسه آسیب جدی دیده است.
رئیس مرکز تحقیقات رئیس بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه مسکن و شهرسازی کشور گفت: «حتی اگر تمام ظرفیت‌های مدیریتی جمع شود تا اقدامی صورت گیرد، ظرف مدت کوتاه دو سال این میزان تغییر را ایجاد نخواهد کرد. چون فرونشست یک پدیده تدریجی است.»
امروز محمدرضا خسروی، رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری شهر کرج از فرونشت زمین در کرج و تخلیه ساختمان‌های اطراف حادثه خبر داد. اما آیا فرونشست قابل کنترل است؟ چطور می‌توان از پیشروی این پدیده جلوگیری کرد؟
کارشناسان زمین شناسی و سازه بعد از تاثیرات فرونشست بر مجموعه تاریخی میدان نقش جهان و پل‌های تاریخی، این بار برای مسجد سید اصفهان ابراز نگرانی کرده‌اند.
