استفاده گسترده پالایشگاههای عربستان از فناوریهای پالایش پیشرفته، نظیر پالایش نفت سنگین، فرآوری سوخت کمگوگرد و سیستمهای بازیافت گاز، باعث شده کیفیت محصولات نهایی با استانداردهای جهانی هماهنگ باشد و این امر در افزایش سهم بازار صادراتی اثرگذار است.
نرخ بیکاری کل در عربستان به ۲.۸ درصد رسیده که در سطح کلان مثبت تلقی میشود، اما نرخ بیکاری جوانان سعودی در حدود ۷ درصد باقی مانده و نرخ مشارکت زنان با وجود رشد به ۳۶ درصد، همچنان از میانگین جهانی فاصله دارد.
در حالی که بسیاری انتظار دارند بازار مشاوره عربستان از این کندی عبور کند، بعضی بدبینتر هستند. یک مدیر گفت روزهای طلایی تمام شده است. حالا کار سخت و فرساینده است و افراد بیشتری هم در اتاق حضور دارند.
کل داراییهای نظام بانکی عربستان تا ژوئن ۲۰۲۵ حدود ۳.۵ تریلیون ریال سعودی (معادل ۹۳۰ میلیارد دلار) برآورد شده که نشاندهنده رشد نزدیک به ۱۰ درصدی نسبت به سال گذشته است. این رشد عمدتا ناشی از افزایش وامدهی در پروژههای بخش خصوصی و تقاضای روزافزون برای تسهیلات مسکن و زیرساخت بوده است.
تولید ناخالص داخلی اسمی عربستان در سال ۲۰۲۵ حدود ۱.۱۴ تریلیون دلار برآورد شده و رشد واقعی آن بین ۳.۳ تا ۳.۵ درصد در نوسان است. این میزان رشد در شرایطی حاصل شده که بخش غیرنفتی اکنون حدود ۴۵ درصد از تولید ناخالص داخلی را تشکیل میدهد و با نرخ رشد ۴.۷ درصد، تبدیل به موتور اصلی رشد شده است.
بر اساس دادههای صندوق بینالمللی پول، رشد تولید ناخالص داخلی عربستان در سال ۲۰۲۵ بین ۳.۳ تا ۳.۵ درصد برآورد شده است. هرچند این عدد نسبت به سالهای رونق نفتی پایینتر است، اما در مقایسه با بسیاری از اقتصادهای در حال گذار منطقه، نرخ پایداری محسوب میشود.
عربستان سعودی با تولید ناخالص داخلی بیش از ۱.۱ تریلیون دلار، نهتنها بزرگترین اقتصاد خاورمیانه است، بلکه از منظر حکمرانی توسعهگرا نیز ساختاری منسجم، سلسلهمراتبی و متمرکز دارد. وجود نهادهای فرادولتی نظیر صندوق سرمایهگذاری عمومی (PIF)، تمرکز تصمیمگیری در سطوح بالا و تدوین برنامههای میانمدت و بلندمدت اجرایی، از جمله عوامل نهادی هستند که این کشور را در مسیر تحول ساختاری یاری کردهاند.
تحولات عربستان را میتوان در امتداد تغییرات بنیادین در نظم انرژی جهانی و کاهش اقتدار نفت بهعنوان ابزار سلطه کلاسیک تحلیل کرد. در پاسخ به چنین تغییری، پادشاهی با گسترش صنایع پاییندستی نفت و ورود جدی به زنجیرههای پالایشگاهی، پتروشیمی، و انرژیهای نو، نقش جدیدی در تنظیم بازار انرژی جهانی تعریف کرده است. در چنین فضایی شرکت آرامکو (Aramco) به بازوی راهبردی این بازیگر نهتنها در حوزه انرژی بلکه در سیاست خارجی و تنظیم مناسبات تجاری-صنعتی بدل شده است.
تحولات جهانی در حوزه انرژی و ضرورت کاهش وابستگی به سوختهای فسیلی، بسیاری از کشورها را به سمت سرمایهگذاری گسترده در انرژیهای پاک سوق داده است. عربستان سعودی، بهعنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان نفت جهان، طی سالهای اخیر با اجرای برنامه ملی انرژیهای تجدیدپذیر (NREP) نشان داده که قصد دارد آیندهای متفاوت برای بخش انرژی خود رقم بزند. تازهترین گزارش وزارت انرژی این کشور، تصویری روشن از ابعاد این تحولات ارائه میدهد.
صندوق سرمایهگذاری عمومی عربستان سعودی (PIF) رسماً شرکت Electronic Arts (EA)، یکی از بزرگترین ناشران بازیهای ویدئویی جهان را با معاملهای به ارزش ۵۵ میلیارد دلار خریداری کرد. این قرارداد که با مشارکت شرکت سرمایهگذاری Affinity Partners به رهبری جرد کوشنر (داماد دونالد ترامپ) و کمپانی Silver Lake انجام شد، بهعنوان بزرگترین تملک اهرمی (LBO) تاریخ صنعت فناوری و سرگرمی شناخته میشود.
هدف ولیعهد این است که ریاض یکی از «۱۰ اقتصاد برتر جهان» شود. از همین رو در سالهای اخیر این شهر رونق یافته؛ شرکتهای خارجی و سعودیهای جویای مشاغل پردرآمد به آن سرازیر شدهاند.با این همه پایتخت در شرایطی شکوفا میشود و رستورانها و مراکز سرگرمی لوکسش افزایش مییابند که کارشناسان دائما هشدار میدهند خطر حاشیهنشینی در دیگر مناطق افزایش یافته است.
ریاض در حال بررسی متحدان جدید غیرغربی با قدرتهای هستهای برای تامین امنیت خود است. این در حالی است که پاکستان در آستانه ورود به رقابتهای خلیج فارس قرار دارد تا در ازای آن کمکهای مالی دریافت کند.
با اقدام آرامکو در کاهش قیمت فروش نفت خود به مشتریان آسیایی، پیشبینی میشود حجم صادرات نفت عربستان سعودی به چین در اکتبر، به بالاترین سطح خود در بیش از دو سال گذشته صعود کند.
با افزایش تقاضای جهانی برای مواد معدنی استراتژیک مانند لیتیوم، مس و عناصر نادر خاکی، این منابع به میدانهای نبرد در میانه رقابت ژئواقتصادی در حال گسترش تبدیل شدهاند.
