درگیری تالاب های چهارمحال و بختیاری با خشکسالی
حیات تالابها به بارش برف و باران است که اگر مانند امسال بارشها به صورت چشمگیری کاهش یابد، زنگ خطری جدی برای تالابهای چهارمحال و بختیاری محسوب می‌شود که انگار خشکسالی قرار است کنار تالابها جا خوش کند.
با وجود گذشت نزدیک به ۴۵ روز از زمستان ۱۴۰۳ اما هنوز خبری از برف پاروشکن دهه‌های قبل در چهارمحال و بختیاری نیست و حتی قله‌های نزدیک به تالابها خالی از انباشت برف است.
با توجه به وجود تالابهای بین‌المللی چغاخور و گندمان یکی از مهمترین نیازهای بخش تالابی استان بارش برف و باران در روزهای باقی مانده از سال است.
آخرین وضعیت خشکسالی
بر اساس شاخص اندازه‌گیری SPEI دوره ۱۰ ساله، ۹۸ درصد مساحت استان تحت تاثیر خشکسالی است و تنها ۲ درصد از مساحت این استان در وضعیت عادی(نرمال) بارشها قرار دارد.
مدیرکل هواشناسی چهارمحال و بختیاری می‌گوید: در مجموع بارش‌های استان از ابتدای سال زراعی تا پایان دی‌ماه با کسری ۱۸۰ میلی‌متری، ۶۴ درصد کاهش دارد و این استان در ردیف دومین استان خشک کشور جای گرفته است.
معصومه نوروزی با بیان اینکه افزایش دما در پی تغییرات اقلیمی تاثیر مستقیمی بر کاهش بارندگی‌ها در استان دارد اظهار داشت: دما در زمستان امسال حدود یک تا ۲ درجه افزایش یافته است و از آنجا که تزریق رطوبتی نیز در استان کم بوده است، بارش قابل توجهی در دی ماه در استان به ثبت نرسید.
او یادآور شد: با این وجود نقشه‌های پیش‌یابی نشان می‌دهد که بارشها در نیمه دوم بهمن از وضعیت بهتری برخوردار می‌شود، هر چند تاثیر چندانی در جبران کسری‌های موجود نخواهد داشت.
مدیرکل هواشناسی چهارمحال و بختیاری گفت: با توجه به اینکه بررسی‌ها نشان می‌دهد ۴۴ درصد مساحت استان درگیر خشکسالی شدید و ۲۲ درصد درگیر خشکسالی بسیار شدید است این وضعیت می‌طلبد تا نسبت به مدیریت مصرف آب برای پیشگیری از بروز تنش آبی در فصل بهار و تابستان اقدام لازم انجام گیرد.
چشم‌انداز سرزمین تالابهای ایران
تالاب بین‌المللی چغاخور و گندمان، علی‌آباد و سولقان و تالابهای چال تَر و چال خشک، از جمله تالابهای چهارمحال و بختیاری است که به صورت زنجیروار از ضلع جنوبی شهرستان بروجن در امتداد کوه کلار به طرف غرب منطقه گسترده شده است و به عنوان مامنی برای زندگی و زمستان گذرانی پرندگان مهاجر است.
تالاب بین‌المللی چغاخور با مساحت بیش از یک‌هزار و ۵۰۰ هکتار و منطقه شکار ممنوع پیرامون این تالاب با یک‌هزار هکتار، وجود بیش از ۵۸ گونه گیاهی و آبزی و پوشش گیاهی نم پسند و شناور و غوطه ور از جمله بید، مرغ پگن، پتامژتون، پلیگونیوم و ساز مامن بساری از پرندگان بومی و مهاجر از جمله مرغابی، انواع حواصیل، کولی، لک لک سفید، کشیم، مرغابی سانان، فلامینگو، باکلان، یلوه، اکراس، قو، سلیم، کاکانی ها و آبزیانی مانند ماهی کپور، ماهی گورخری و خزندگانی از جمله لاک پشت و چهارپایانی از جمله گراز، گرگ، روباه، شغال، خرگوش است.
تالاب بین‌المللی گندمان به عنوان سایت پرنده‌نگری کشور با یک‌هزار و ۷۰ هکتار مساحت و ۲ هزار و ۲۱۹ متر ارتفاع از سطح دریا، بلندترین تالاب کشور است که در فهرست ۱۰ تالاب برتر پرنده نگری ایران قرار دارد و در دفتر بین‌المللی تحقیقات پرندگان آبزی لندن نیز ثبت شده است.
پوشش گیاهی این تالاب گونه‌های حاشیه‌ای و نم پسند از جمله درختان بید، مرغ، جگن، نی، لوئی، آلاله آبی، زنبق، نخل مرداب، بزواش، هزار نی، بارهنگ آبی، عدسک آبی، سه کوله خیز، اسپارگانیوم است و ۱۵ گونه بومی از جمله لک‌لک‌ها، چنگر، سنقر، شکاری ها در این تالاب به چشم می‌خورد.
این تالاب به عنوان زیست بوم اصلی پرندگان مهاجر نواحی سردسیر شمالی است که در اواخر فصل پاییز برای زمستان گذرانی به این تالاب مهاجرت می‌کنند.
تالاب سولقان، علی‌آباد، چال تر و چال خشک از تالابهای فصلی چهارمحال و بختیاری است و بیشتر در فصل پاییز و زمستان در پی بارش‌های برف و باران آبگیری و مامنی برای پرندگان مهاجر و زادآوری پرندگان آبزی است.
رییس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش اداره کل حفاظت محیط‌زیست چهارمحال و بختیاری با اشاره به اجرای طرح سرشماری اخیر پرندگان مهاجر در تالابهای استان گفت: هم‌اکنون ۶۰ هزار گونه پرنده مهاجر در تالابهای استان زمستان گذرانی می‌کنند.
فهمیه اسلامی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به سرد شدن هوا در عرض‌های شمالی کره زمین و آغاز مهاجرت پرندگان به قسمت‌های جنوبی افزود: هشت تالاب کوهستانی چهارمحال و بختیاری به دلیل داشتن زیستگاه‌های مطلوب و تالابهای دائمی و پرآب مامنی خوبی برای پرندگان مهاجر هستند.
وی یادآور شد: در سرشماری انجام شده هم‌اکنون ۲۰ هزار پرنده در تالاب گندمان و ۴۰ هزار پرنده در تالاب بین‌المللی چغاخور حضور دارند.
به گفته وی، براساس سرشماری انجام شده، حضور پرندگان آبزی نسبت به مدت مشابه پارسال در تالابهای استان ۲۰ درصد افزایش داشته است.
اسلامی گفت: این استان به دلیل دارا بودن هشت تالاب کوهستانی یکی از مهمترین کریدورهای مهاجرت پرندگان مهاجر است که تالابهای چغاخور، گندمان، سولگان (سولقان) و علی‌آباد بروجن در طول سال آب دارند و مابقی فصلی هستند و از این تعداد چهار تالاب استان سایت پرنده‌نگری آبزی فعال دارد.
رییس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش اداره کل حفاظت محیط‌زیست چهارمحال و بختیاری افزود: هم‌اکنون اردک‌ها، حواصیل، چنگرها، درناها در تالابهای استان زمستان‌گذرانی دارند.
به گفته وی، با توجه به کاهش بارشها و در دوران خشکسالی امید است تا پایان سال بارش‌های خوبی در استان وجود داشته باشد تا سال آینده وضعیت تالابها مناسب باشد.
کم‌آبی تهدید برای تالابها
مدیرکل حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری با اشاره به کاهش بارش بارندگی از ابتدایی پاییز سالجاری تاکنون در استان گفت: کم‌بارشی و خشکسالی تهدیدی برای تالابها و محیط‌زیست استان است.
محسن کریمی به مناسبت روز جهانی تالابها افزود: هم‌اکنون وضعیت تالابهای استان به گونه‌ای است که کمترین میزان آب را دارند و وضعیت این تالابها در فصل گرم سال مناسب نخواهد بود.
وی می‌گوید: در صورتی که بارش در اسفندماه نداشته باشیم، خشکسالی و کم‌آبی، در سال آینده در تالابهای استان مشهود خواهد شد و برخی تالابهای استان مانند "علی‌آباد" و "دهنو" خشک می‌شود.
به گفته وی، در سال‌های اخیر با اجرای طرح‌های مختلف تالاب گندمان احیا و وضعیت تالاب بین‌المللی چغاخور نیز با تخصیص حق‌آبه بهبود یافته بود که با کاهش بارندگی و افزایش خشکسالی تالابهای بین‌المللی چغاخور، گندمان و سولقان، چاله تر و چاله خشک نیز تاثیر کاهش بارشها شرایط مطلوبی نخواهد داشت.
کریمی گفت: وضعیت موجود منابع آبی در مناطق تحت پوشش محیط‌زیست با توجه به کاهش چشمگیر نزولات جوی در پاییز و زمستان امسال مناسب نیست و بهار و تابستان گرم و خشکی را خواهیم داشت که این مساله بر روند حفاظت از محیط‌زیست و همچنین تاثیر مستقیمی بر گونه‌های گیاهی و جانوری و اکوسیستم منطقه خواهد داشت.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست چهارمحال و بختیاری اظهار داشت: برای مقابله با بحران خشکسالی باید نسبت به راهکارهای کوتاه مدت و بلند مدت مدیریت منابع آبی در مناطق تحت مدیریت اقدام شود.
کریمی افزود: احداث منابع ذخیره آب، خرید خودرو حمل آب و راهکارهای کوتاه مدت مانند لایروبی قنات‌ها و آبگیری مخازن موجود در دستور کار قرار گرفته است.
به گفته وی، در صورت تداوم داشتن کاهش بارشها و افزایش خشکسالی دسترسی به منابع آب پایدار در مناطق حفاظت شده تنگ صیاد و شیدا امکانپذیر نیست و ساخت منابع آب موقت و دائم و تامین آب در فصل بهار و تابستان پیش‌بینی شده است.
چهارمحال و بختیاری دارای ۱۲ شهرستان است که هم اکنون همه شهرستانهای استان با کم‌بارشی و بی‌بارشی مواجه هستند.
نظرات