دلیل خروج صافولا از ایران مشخص شد/ قیمت روغن در ایران تحت تأثیر تصمیم شرکت سعودی

به گزارش تجارت نیوز،

صنعت خوراکی و مواد غذایی ایران، همواره دستخوش تغییرات سیاسی و اقتصادی کلان بوده است. در تازه‌ترین اقدام، شرکت صافولا به عنوان سرمایه‌گذار بسیاری از شرکت‌های تولیدکننده روغن، از ایران خارج شده است.

در دهه ۹۰ میلادی، یک شرکت مشترک بین صافولا عربستان و بهشهر ایران تاسیس شد. شرکت صافولا بهشهر که یک شرکت ایرانی-عربستانی بود، در تولید روغن خوراکی نقش بسزایی داشت. شرکت‌هایی مانند لادن، بهار و نسترن وابسته به این گروه بودند. حال با توجه به خروج این سرمایه‌گذار از ایران، آینده شرکت‌های روغن وابسته به آن مشخص نیست.

همچنین نامه‌ای رونوشت به ریاست اداره نظارت بر ناشران گروه شیمیایی و غذایی به تاریخ 12 دی‌ماه سال جاری منتشر شد که نشانگر افزایش 15 درصدی قیمت انواع روغن خوراکی مصرف خانوار و افزایش 21 درصدی بهای انواع روغن صنف و صنعت بود.

با توجه به گران شدن قیمت روغن پس از خروج صافولا از ایران، باید دید آینده شرکت صافولا بهشهر چه می‌شود و خروج شرکت صافولا از ایران، تا چه حد بر بازار روغن در ایران اثرگذار است؟

پیشینه شرکت صافولا

شرکت صافولا، یکی از شرکت‌های صنعتی عربستان سعودی، در سال 1979 تأسیس شد. این شرکت تاکنون در حوزه‌های صنایع غذایی، خرده‌فروشی و سرمایه‌گذاری‌های متنوع فعالیت دارد.

فعالیت اصلی صافولا در ابتدا بر تولید روغن‌های خوراکی و چربی‌های گیاهی متمرکز بود. با گذشت زمان، این شرکت فعالیت‌های خود را گسترش داد و به یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان مواد غذایی در منطقه تبدیل شد.

صافولا در ایران نیز سهم بزرگی از بازار روغن‌های خوراکی داشت و برندهایی مانند «لادن»، «لادن طلایی»، «بهار» و «نسترن» را از طریق شرکت «صافولا بهشهر» عرضه می‌کرد. این شرکت حتی پس از دی‌ماه 1394 و تنش‌های دیپلماتیک میان ایران و عربستان سعودی به فعالیت خود ادامه داد.

در نیمه دوم دهه 1390 و با افزایش تنش‌های سیاسی میان دو کشور، برخی خواستار تحریم محصولات عربستان شدند. با وجود این، صافولا همچنان در بازار ایران فعال بود تا اینکه در سال 2024 تصمیم به فروش تمام دارایی‌های خود به ارزش 705 میلیون ریال سعودی، معادل 188 میلیون دلار گرفت.

گفته می‌شود این اقدام در راستای استراتژی خروج از بازارهای غیراصلی و تمرکز بر بازارهای با پتانسیل بالا صورت گرفته است. یعنی خروج صافولا از ایران در ادامه خروج این شرکت از مراکش و عراق در سال 2023 و در ادامه استراتژی مستمر محتاطانه این شرکت برای خروج از بازارهای غیراصلی انجام شد. اما باید دید علت دقیق خروج این شرکت از ایران چیست.

چه کسی جانشین صافولا می‌شود؟

آن‌طور که روزنامه صمت مدعی شده، گروه مدلل، مالک برند غنچه، شرکت صافولا بهشهر را به ارزش ۲۰۰ میلیون دلار خریداری کرده است.

از سوی دیگر، چنان‌که ایلنا گزارش داده، تیمور محمدی، عضو هیات مدیره انجمن صنفی صنایع روغن نباتی ایران، در مورد جانشین این شرکت گفت: میزان سرمایه‌گذاری این شرکت فعال در حوزه تولید روغن خوراکی ۷۹.۹ درصد بوده و در حال مذاکره با یک شرکت ایرانی تولیدکننده روغن است تا سهام واگذار شود.

با توجه به این اظهارات، مشخص نیست دقیقاً سهام این شرکت به چه کسی واگذار شده اما گمانه‌زنی‌ها دربارع خرید سهام این شرکت از سوی گروه مدلل داغ است.

بازگشت ترامپ؛ دلیل خروج صافولا از ایران

در مورد خروج صافولا از ایران، علی شریعتی، عضو اتاق بازرگانی ایران، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز توضیح داد: واقعیت این است که دلیل خروج صافولا از ایران به طور رسمی اعلام نشده، اما تنها دلیل قابل حدس این است که با توجه به قطعی‌ شدن بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، ممکن است عربستان تصمیم داشته باشد سطح روابط خود با ایران را کاهش دهد. چراکه به نظر نمی‌رسد دلیل دیگری در میان باشد.

به گفته او، در این سال‌ها، وضعیت شرکت‌های تولیدکننده روغن با توجه به ارزهای ترجیحی و حمایتی که از دولت دریافت می‌کردند، بسیار مطلوب بود. به خصوص با توجه به سهم بازاری که شرکت‌ صافولا داشت، وضعیت بسیار خوبی داشت و جزو رهبران بازار بود. بنابراین، این احتمال که شرکت به دلیل پایین بودن سودآوری از ایران خارج شده باشد، قطعاً نادرست است.

او ادامه داد: بر اساس تحلیل‌ها و استفاده از منطق، این تصمیم نمی‌تواند به خاطر مدل کسب‌وکار یا کاهش سود باشد. از نظر تکنیکال، اکنون شرکت‌های روغن وضعیت مطلوبی دارند. حتی با وجود نوسانات جهانی قیمت مواد اولیه، در نهایت همه سودآور بوده‌اند.

شریعتی خاطرنشان کرد: نکته مهم دیگر این است که سایر شرکت‌های فعال در این حوزه از بازار خارج نشده‌اند. حتی شرکت‌هایی که مستقیماً در صنعت روغن فعالیت نمی‌کردند، مانند گروه صنعتی گلرنگ یا میهن، طی سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری‌های زیادی در شرکت‌های تولیدکننده روغن مانند طبیعت و اویلا انجام داده‌اند. این موضوع نشان می‌دهد صنعت روغن جذاب است و خروج این شرکت نمی‌تواند به دلیل کاهش سود این صنعت باشد.

وی افزود: تفاوت اصلی این شرکت با سایر شرکت‌های تولیدکننده روغن این است که سرمایه‌گذار خارجی داشته است، در حالی که بقیه شرکت‌ها دولتی، خصوصی یا خصولتی هستند. بنابراین، به نظر می‌رسد که خروج این شرکت به دلیل خارجی بودن سرمایه‌گذار است. حالا چرا سرمایه‌گذار خارجی باید از بازار خارج شود؟ یکی از احتمالات می‌تواند بازگشت ترامپ و مسائل سیاسی باشد. این تحلیل‌ها گمانه‌زنی است.

چرا تاکنون جایگزین صافولا مشخص نشده است؟

شریعتی در مورد جایگزین صافولا تشریح کرد: باید بررسی شود چه کسی قرار است جایگزین آن شود. نکته مهم این است که تغییرات در چنین شرکت‌هایی باید حتماً افشا شود. صافولا بهشهر یک شرکت بورسی است و باید در سامانه کدال اطلاع‌رسانی شود که چه کسی سهم صافولا را خریده و چه کسی جایگزین شده است. این مساله‌ای است که باید از بورس پیگیری شود.

عضو اتاق ایران در مورد تاثیر خروج صافولا بر بازار روغن گفت: خروج این شرکت تأثیر خاصی بر بازار ندارد. کسی که این حجم از سرمایه را از صافولا خریداری کرده، حتماً با برنامه کار می‌کند و قصد ندارد فعالیت شرکت را متوقف کند. در گذشته، در جریان برخی واگذاری‌ها، شرکت‌ها را نیمه‌ورشکسته می‌کردند و با دریافت وام از دولت، خرید انجام می‌دادند.

او ادامه داد: خیلی از شرکت‌های صنایع غذایی به این بهانه در سال‌های گذشته جابه‌جا شد و برخی افراد رانت‌خوار در صنایع ماکارونی و کنسرو این ترفند را اجرا کردند. سرمایه‌گذار جدید قطعا کسی است که بازار را می‌شناسد و نمی‌خواهد فعالیت شرکت را تعطیل کند؛ چرا که شرکتی را خریداری کرده که رهبر بازار روغن است.

به گفته او، کسی که چنین حجم بزرگی از سرمایه را وارد کرده، حتماً از فعالان بزرگ صنعت غذایی بوده و قصد تعطیلی شرکت را ندارد. منطق ماجرا این است که فردی که جایگزین رهبر بازار روغن شده، بازار را بشناسد و توان اداره این شرکت بزرگ را داشته باشد. البته اینجا کشور بی‌منطقی است و مشخص نیست چه اتفاقی می‌افتد.

تلخ‌ترین قسمت ماجرا؛ کاهش سرمایه‌گذاری خارجی

شریعتی توضیح داد: تلخ‌ترین قسمت این ماجرا، جدا از مسائل داخلی صنعت روغن، موضوع کاهش سرمایه‌گذاری خارجی است. یکی از شاخص‌های ارزیابی اقتصادی کشورها، سرمایه‌گذاری خارجی مستقیم یا همان FDI است. هرچقدر این عدد بالاتر باشد، نشان‌دهنده ثبات، بهبود فضای کسب‌وکار و نبود قوانین مزاحم است.

او در ادامه گفت: متاسفانه در ایران نرخ تشکیل سرمایه منفی شده و مردم سرمایه‌های خود را وارد فعالیت تولیدی نمی‌کنند و بیشتر به سمت سفته‌بازی یا سرمایه‌گذاری در ملک در کشورهای دیگر مانند دبی، ترکیه یا عربستان می‌روند.

این فعال اقتصادی تصریح کرد: سال گذشته، بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران خارجی در ایران، افغانستانی‌ها بودند که برای دریافت اقامت سرمایه وارد کردند. این مساله نشان‌دهنده وضعیت نامطلوب اقتصادی کشور است. حجت عبدالملکی سال گذشته از ورود سرمایه میلیون دلاری به مناطق آزاد سخن به میان آورد. اکنون باید از او پرسید که این سرمایه کجاست؟ اکنون نه تنها سرمایه وارد نشده بلکه کشور با مشکل خروج سرمایه روبه‌روست.

شریعتی توضیح داد: این موضوع نشانه خوبی نیست. زمانی در سال 94 و 95، یعنی دوره برجام، رنو قصد داشت در ایران سرمایه‌گذاری کند. آن زمان کشورها برای ورود به ایران مناقشه داشتند و ایران تصمیم می‌گرفت که با کدام سرمایه‌گذار قرارداد ببندد. اما رنو اکنون با ترکیه قرار داد بسته است؛ قراردادی که عیناً قرار بود با ایران بسته شود اما به دلیل تحریم‌ها این فرصت از دست رفت.  

عضو اتاق بازرگانی خاطرنشان کرد: برخی از مسئولان در آن زمان تحریم‌ها را کاغذپاره می‌دانستند و وقوع زمستان سخت در اروپا را هشدار می‌دادند. اما حالا هزینه برق در آلمان منفی و از طرف دیگر، ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا شده است.

او در نهایت گفت: در چنین شرایطی، سرمایه‌گذاران از بازار ایران خارج شده‌اند، در حالی که برخی از مسئولان این مشکلات را انکار می‌کنند. وقتی فردی به این وضعیت اعتراض می‌کند، می‌گویند مشکل از تحریم داخلی است. این تحریم داخلی کجاست؟ صافولا به دلیل کدام تحریم داخلی از ایران خارج شده است؟

برای مطالعه بیشتر صفحه بازار کالا را دنبال کنید.