باید برای مدیران دولتی، کلاس آموزشی گذاشت! / تحمیل هزینه شکست طرح‌های دولت به سهامداران

به گزارش تجارت‌نیوز ، دو سال قبل، ابراهیم رئیسی با وعده ساخت چهار میلیون واحد مسکونی و اولویت قراردادن بورس، مقام ریاست جمهوری را بر عهده گرفت. حال پس از گذشت دو سال از این طرح حتی یک واحد هم تحویل داده نشده است. دولت اکنون متوجه شده است که ساخت واحدهای نهضت ملی مسکن طرح مبهمی است که به این سادگی‌ها قابل اجرا نیست. از این رو هر بار، متهم و مورد جدیدی برای توقف پروژه می‌یابد.

بهانه تکراری دولت از زبان بذرپاش؛ بورس کالا عامل گرانی‌ست!

خروج سیمان از بورس کالا، تازه‌ترین چالش خودساخته مسئولان طی هفته‌های گذشته برای بازار سرمایه است. در حالی که به طور طبیعی انتظارات در جهت ورود محصولات و کالا‌های بورس کالا است، وزیر پرحاشیه راه، به دنبال خارج کردن سیمان و فولاد از سیستم تعیین قیمت از طریق عرضه و تقاضای آزادانه است. شفافیت، خارج شدن از قیمت‌گذاری دستوری و مصونیت از انحصار از جمله ویژگی‌های بازاری چون بورس کالاست.

اظهارات بذرپاش نشان می‌دهد وزارت راه و شهرسازی متهم جدیدی برای عملکرد خود در پروژه نهضت ملی مسکن پیدا کرده است. وزارت راه با مافیای فولاد و سیمان هم‌صدا شده تا فولاد و سیمان را از بورس کالا بیرون بکشد و بازار سیاه حواله را دوباره به راه بیندازد.

مدتی پیش ویدئویی از اظهارات وزیر راه و شهرسازی در فضای مجازی منتشر شد که نشان می‌داد مسئولان این وزارتخانه حاضرند افق اقتصادی کشور و صنایع مادر را قربانی طرح‌هایی کنند که ناکارآمدی آنها از ابتدا به دولت گوشزد شده بود. مهرداد بذرپاش در راستای همین تفکر جزیره‌ای و تک‌بعدی بیان کرد: همان‌طور که خودرو از بورس کالا خارج شد و قیمت‌های کاذب آن از بین رفت باید سیمان و فولاد نیز از بورس کالا خارج شود تا قیمت آنها پایین بیاید!

با این حال پس از اینکه زور مافیای خودرو چربید و در ابتدای بهمن‌ماه سال گذشته، خودرو‌های پرتیراژ از بورس کالا خارج شد، این بار هم‌صدا شدن بذرپاش با مافیای بازار سیمان، مسیر داغ شدن دوباره بازار حواله را هموار ساخته است.

تعاریف ابتدایی بورس؛ آنچه مدیران ارشد دولتی هنوز درک نکرده‌اند!

هومن عمیدی، کارشناس بازار سرمایه در این رابطه گفت: مبنای این صحبت که بورس کالا باعث گرانی سیمان شده، متاسفانه کاملا اشتباه و غیرکارشناسی است. موضوع اصلی این است که بورس‌ها با هدف افزایش یا کاهش قیمت تشکیل نمی‌شوند؛ بلکه بورس‌ها برای واقعی شدن قیمت‌ها به وجود می‌آیند. آقای بذرپاش متاسفانه اطلاعی از این تعریف ندارد و تصور می‌کند یک بورس باید عامل کاهش یا افزایش قیمت شود!

عمیدی افزود: هنگامی که بورس وجود ندارد، انحصاری برای عده‌ای تعریف می‌شود تا محصولی را به هر وضعیتی که دلشان خواست، در بازار بفروشند. قبل از پذیرش سیمان در بورس کالا، انحصار عرضه سیمان در کشور در دست 25 نفر بود. این گروه هر بلایی که می‌خواستند سر مصرف‌کننده می‌آوردند. در حال حاضر اما مصرف‌کننده به هر میزان که سیمان بخواهد و از هر تیپی با هر کاربردی، می‌تواند در بورس کالا شخصا وارد شود و اقدام به خرید کند.

وی اضافه کرد: وقتی که شفاف‌سازی رخ می‌دهد، منافع برخی افراد به خطر می‌افتد؛ چرا که دست انحصار کوتاه شده و نمی‌توانند جلال و جبروت سابق را داشته باشند. صحبت‌های وزیر راه و شهرسازی نشان داد، باید درباره برخی تعاریف بازار سرمایه حتی برای مدیران ارشد دولت نیز کلاس آموزشی گذاشت و آقایان را نسبت به این موارد کاملا روشن کرد!

بورس کالا نقش افزایش و کاهش قیمت‌ها ندارد!

عمیدی با تاکید بر تعریف ماهوی بورس کالا گفت: اگر نرخ‌های بورس کالا از دید خریداران بالاتر از ارزش ذاتی باشد، با کاهش تقاضای خریداران قیمت‌ها تعدیل خواهد شد و اگر مناسب باشد، معامله‌گران دست به خرید می‌زنند. در حال حاضر سیمان و فولاد در قالب بورس عرضه می‌شوند. این نوع عرضه متفاوت از آن است که عرضه کالا در یک کوچه و محدود به یک مغازه صورت گیرد. تمام کسانی که در صنعت سیمان چه در نقش مصرف‌کننده و چه در نقش تولیدکننده حاضر هستند، در تعیین قیمت اعمال نظر می‌کنند.

وی افزود: متاسفانه دولتمردان تصور می‌کنند بورس کالا جایی است که باید قیمت را بالا ببرد یا کاهش دهد. اصلا بالا و پایین بودن قیمت مهم نیست بلکه واقعی بودن قیمت ویژگی اصلی بورس‌هاست. در این مکانیسم قیمت واقعی بازار به دست می‌آید.

این کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: در گذشته این مکانیسم را نمی‌توانستید در یک جای مشخص داشته باشید؛ هر کارخانه نظر خود را داشت و خریدار مجبور به کنار آمدن با رای تولیدکننده بود. در حال حاضر اما فضای رقابتی در عرضه و تقاضا حاکم است. شما هر تیپ سیمان به هر میزان و یا هر نوع ورق فولاد و یا میلگردی که بخواهید، متناسب با مطلوبیت آن کالا برای شما، با قیمت مدنظرتان اقدام به ثبت سفارش می‌کنید. حال یا سفارش توسط عرضه‌کننده پذیرفته می‌شود یا نمی‌شود.

وی تشریح کرد: در چنین مکانیسمی، خریداران بر سر قیمت خرید و عرضه‌کنندگان نیز بر سر قیمت فروش با یکدیگر رقابت می‌کنند. هدف از راه‌اندازی بورس کالا افزایش یا کاهش قیمت نیست؛ بلکه هدف آن کشف قیمت واقعی و منصفانه برای خریداران و فروشندگان است. رشد و کاهش قیمت‌ها در صورت اتفاق افتادن، مطابق با نظر بازار پیش خواهد رفت.

قیمت سیمان و فولاد مانع طرح نهضت ملی مسکن است؟

عمیدی اشاره کرد: موضوع دوم اما در سمت دولت است. شاید دولت به این فکر بیفتد که لازم است برای تحقق وعده‌ ساخت چهار میلیون واحد مسکونی، سیمان را ارزان کند. شایان ذکر است که وزن قیمت سیمان در بهای تمام‌شده ساختمان نزدیک به نیم‌درصد است. حتی اگر دولت موفق شود، واحد سیمان را به نصف قیمت اکنون این محصول در بورس کالا تهیه کند، کمتر از 0.25 درصد در بهای نهایی ساختمان توفیق می‌کند. بیشترین فاکتور در تاثیر قیمت ساختمان، نهاده زمین برای ساخت است.

وی ادامه داد: اگر دولت برای تحقق وعده ساخت چهار میلیون واحد مسکونی طرح و برنامه‌ای ندارد و با چنین حرکت‌هایی گزینه فرار رو به جلو را انتخاب کرده است، باید فکری به حال قیمت بهای تمام‌شده زمین کند. گویا مطرح شده است که زمین را با قیمت صفر در اختیار مردم قرار دهند که اتفاق خوبی ارزیابی می‌شود. چرا که 70 تا 75 درصد بهای تمام‌شده ساخت و ساز مسکن، قیمت زمین آن است.

ابعاد دیگر بورس کالا در اقتصاد کشور

عمیدی در رابطه با این موضوع که نقش بورس کالا محدود به منتفع شدن شرکت‌ها و به تبع آن، سهامداران نیست، گفت: برخی تصور می‌کنند منفعت وجود کالا‌ها در بورس کالا و سیستم تعیین قیمت بر اساس عرضه و تقاضا صرفا به جیب شرکت‌ها می‌رود. بلکه با وجود بورس کالا ویترینی ساخته شده که اگر بستر برای خریداران خارجی نیز فراهم شده است. به این ترتیب به صادرات محصولات نیز شخصیت بخشیده شده است.

خلف وعده خاندوزی در کمتر از یک ماه!

این کارشناس بازار سرمایه ضمن یادآوری وعده وزیر اقتصاد بیان کرد: آقای خاندوزی کمتر از یک ماه پیش اعلام کرد خبر خوشی برای بازار دارد و بخشی از آن خبر، رفع معضل تصمیمات خلق‌الساعه دولت برای بازار سرمایه بود. این وعده کمتر از یک ماه دوام داشت و شاهد اظهار نظر عجیب بذرپاش بودیم. البته که افراد در اظهار نظر خود، آزاد هستند اما وقتی در قالب یک شخصیت حقوقی به عنوان وزیر راه و شهرسازی، چنین صحبتی مطرح می‌شود، منافع سهامداران به خطر می‌افتد.

وی ادامه داد: این موضوع خیلی مقطعی و کوتاه مطرح و پشت سر گذاشته شد. در این میان تنها یک موج منفی در بازار سهام در راستای خواست عده‌ای که قصد داشتند سهام مدنظرشان را در قیمت‌های پایین‌تری بخرند، ایجاد شد. اگر موارد این چنینی تکرار شود، این شائبه به وجود می‌آید که اخبار منفی به شکل جهت‌دار و با برنامه در بازار مطرح می‌شود تا یک عده بتوانند در قیمت‌های پایین دست به خرید سهام بزنند!

دغدغه بذرپاش در تعیین قیمت پایه

وزیر پرحاشیه راه و شهرسازی در ادامه انتقادهای خود به فرمول نرخ پایه سیمان و فولاد هم اشاره کرده بود. بذرپاش گفته بود مبنای قیمت‌گذاری نرخ پایه سیمان و فولاد در بورس کالا اعلام شود. این در حالی است که با یک مراجعه به سایت بورس کالا می‌توان توضیحات فرمول محاسبه میان نرخ پایه را دریافت!

عمیدی در این رابطه بیان کرد: در این نقطه بورس کالا و به طور کلی سازمان بورس، باید نسبت به شفاف‌سازی فرمول محاسبه قیمت پایه سیمان و فولاد اقدام کنند و برای دولتمردان توضیح دهند که این فرمول از کجا آمده، مبنای آن چیست و پارامترهای تاثیرگذار بر آن چیست. این موضوع از اساس نباید رسانه‌ای می‌شد و ضعف هماهنگی میان ارکان دولت و سازمان بورس است که باعث به وجود آمدن چنین موج منفی برای بازار سهام شد.

تحمیل هزینه شکست طرح‌های دولت به سهامداران

این کارشناس بازار سهام گفت: در سناریوی دیگر دولت اگر اصرار بر خرید فولاد و سیمان به قیمت ارزان دارد، می‌تواند تخفیف بگیرد اما از سوی دیگر در نرخ گاز و برق شرکت‌ها تخفیف‌هایی را به آن‌ها ارائه دهد. اما دولت نباید این نکته را از یاد ببرد که اگر در بسیاری از شرکت‌ها به عنوان سهامدار عمده مطرح است، سهامداران دیگری نیز وجود دارند! بنابراین حقوق سهامداران و شرکای دیگر نیز باید درنظر گرفته شود.

وی تشریح کرد: به‌عنوان مثال من و شما به شکل مشترک مالکیت یک شرکت را در اختیار داریم (ولو اینکه شما سهامدار عمده باشید). نمی‌شود برای منافع شما برخی قراردادها لحاظ شود که من به عنوان شریک از آن بی‌بهره باشم. بر اساس قانون تجارت، لازم است عدالت رعایت شود.

وی افزود: بر همین اساس دولت نباید حق ویژه‌ای را برای خود درنظر گیرد. متاسفانه در خیلی از موارد دولت این حق ویژه را اعمال می‌کند. به طور مثال در گروه بانک‌ها دولت هنگامی که به یک بانک دستور ارائه تسهیلات تکلیفی می‌دهد، به معنی آن است که دولت مستاصل از تحقق وعده‌هایی که داده و تامین مالی ارزان قیمتی که باید انجام می‌شده، فشار را به بانک‌ها تحمیل می‌کند. بانک‌هایی که سهامی عام هستند. شما نمی‌توانید از منافع شریک خود، هزینه کنید.

گفتنی است امروز احسان خاندوزی در جمع خبرنگاران گفت: بورس کالا به‌عنوان بستر شفاف نظام توزیع کالاهای اساسی یا پایه به شمار می‌رود و جزو دستاوردهایی است که ما در پایان دهه 80 و دهه 90 به دست آوردیم. وی افزود: در آن زمان ما توانستیم از مسیر رانت و فسادی که پیشتر وجود داشت به نظام بورس کالا منتقل شویم.

وزیر اقتصاد اظهار کرد: دولت فعلا هیچ تصمیمی در این باره ندارد و ما به‌عنوان وزارت اقتصاد و دارایی مدافع بورس کالا هستیم. مطلع هستم وزارت صمت و بسیاری از دستگاه‌های اقتصادی هم مدافع این هستند که اگر رویه موجود نیازمند اصلاح است اصلاحات آن شدر چارچوب بورس کالا صورت بگیرد.

گزارش‌های بیشتر تحلیل بازار را در صفحه بازار سرمایه بخوانید.