بازپس‌گیری اعتماد در بورس با صعود گروه‌های فلزی

این هفته شبیه ایستادن یک بازار بر سر یک دو راهی بود؛ بازاری که چند روزی مردد و کم‌جان حرکت می‌کرد و حتی انگار باور نداشت بتواند خودش را از زیر سایه خروج پول بالا بکشد. فضای عمومی شبیه اتاقی بود که هوا در آن سنگین است: پول حقیقی بیرون می‌رود، شاخص‌ها با اکراه تکان می‌خورند و معامله‌گران ترجیح می‌دهند تماشا کنند.

اما ناگهان از بیرون یک ضربه محکم وارد شد؛ جهش غیرمنتظره کامودیتی‌ها و فلزات جهانی. این اتفاق برای بازار تهران حکم همان سیگنال گم‌شده‌ای را داشت که چند هفته دنبالش بود. درست مثل موتوری که روشن نمی‌شود و یک‌باره یک جرقه باعث می‌شود همه چیز سرِ جا بیفتد.

از همان لحظه، روایت هفته عوض شد. شاخص کل که تا قبل از آن با بی‌میلی حرکت می‌کرد، پله‌های مقاومتی مهم را یکی‌یکی شکست. شاخص هم‌وزن که ماه‌ها زمین‌گیر بود، دوباره زنده شد و از مرزهای روانی بالا رفت؛ یعنی این‌بار رشد فقط در چند نماد بزرگ نبود. جریان پول حقیقی، که در ابتدای هفته فقط خروج می‌کرد، بالاخره بعد از مدت‌ها مثبت شد و مسیر ورودی پیدا کرد. گروه‌های کامودیتی‌محور نقش موتور جلوبرنده را بازی کردند و بقیه بازار هم کم‌کم با آن‌ها همراه شد.

در مجموع، این هفته یک پیام خیلی مشخص داشت؛ “بازار اگر سیگنال درست و قوی ببیند، به‌خصوص سیگنال بیرونی و قابل اتکا مثل کالایی‌ها و طلا، هنوز توان جهش دارد، هنوز می‌تواند جهت بگیرد و هنوز ظرفیت حرکت گروهی در آن زنده است”. تمام اتفاقات داخلی و جریان‌های خروج پول، در برابر یک علامت جهانی قدرتمند، وزن خودشان را از دست دادند.

شنبه ۹ آذر؛ شروعی امیدوار اما بی‌پشتوانه

هفته دوم آذر از همان دقایق ابتدایی با یک جهش کوتاه شروع شد؛ جهشی که شاخص کل را تا قدمی مرز ۳.۳ میلیون واحد برد و برای لحظه‌ای خیال برگشت را زنده کرد. اما این صعود، بی‌جان‌تر از آن بود که ادامه یابد. فشار فروش ناگهان شدت گرفت و شاخص در چند ساعت ۲۷ هزار واحد عقب نشست؛ پایین‌تر از آخرین تراز هفته قبل. شاخص هم‌وزن هم بی‌حوصله بود و به ۹۳۸ هزار واحد برگشت.

پول حقیقی هم با بازار همراه نشد. حدود ۷۰۰ میلیارد تومان خروج ثبت شد و صندوق‌های درآمد ثابت نیز با خروج سنگین همراه بودند. تنها نقطه روشن، ورود بیش از هزار میلیارد تومان پول حقیقی به صندوق‌های طلا بود؛ نشانه‌ای از جابه‌جایی انرژی از سهام به دارایی امن‌تر. در میان گروه‌ها، کانه‌های فلزی و نماد فزر از معدود نقاط سبز بودند اما خروج سنگین پول از پالایشی‌ها، فلزی‌ها و بانک‌ها چهره کلی بازار را سرخ کرد.

یکشنبه ۱۰ آذر؛ تردید ادامه دارد

ورود ۳.۵ همت پول به صندوق‌های طلا در روز قبل، انتظارات زیادی ساخته بود؛ انتظاری که محقق نشد. شاخص کل تنها ۱۴۳۰ واحد رشد کرد و شاخص هم‌وزن همچنان در مسیر نزولی ماند. ترکیب اثرگذاری نمادها هم روح مردد بازار را نشان می‌داد؛ برخی صنایع مثل فملی و شپدیس شاخص را بالا می‌بردند و فولاد و میدوکو همزمان آن را پایین می‌کشیدند.

پول حقیقی باز هم خروجی بود و گروه‌های بزرگ بازار در مجموع بیش از ۵۰۰ میلیارد تومان از سرمایه حقیقی را از دست دادند. نیمه پرِ لیوان اینکه تعداد نمادهای مثبت به بیش از نصف بازار رسید و فرابورس هم اندکی رشد کرد. طلا همچنان مقصد اصلی نقدینگی بود.

دوشنبه؛ نقطه عطف هفته و آغاز موج صعود

دوشنبه اما داستان دیگری داشت. خبر جهش کم‌سابقه قیمت کامودیتی‌ها در بورس لندن—از مس و آلومینیوم تا روی، نیکل و قلع—مستقیماً به تهران رسید. مس به محدوده بی‌سابقه ۱۱ هزار و ۲۵۰ دلار رسیده بود و همین برای تغییر فضا کافی بود. بازار تهران بی‌درنگ واکنش نشان داد.

شاخص کل با پرشی بیش از ۴۰ هزار واحدی به محدوده ۳ میلیون و ۳۱۴ هزار واحد رسید و شاخص هم‌وزن نیز جهش ۶ هزار واحدی را ثبت کرد. ارزش معاملات خرد از ۱۰ همت عبور کرد و ۶۲ درصد نمادها مثبت شدند. رفتار پول هم تغییر کرد: تنها در گروه کانه‌فلزی‌ها بیش از ۶۰۰ میلیارد تومان پول حقیقی وارد شد. صندوق‌های سهامی و اهرمی هم ورودی داشتند و خروج سنگین از صندوق‌های درآمد ثابت نشان می‌داد سرمایه‌گذاران آرام‌آرام از حالت دفاعی خارج شده‌اند.

سه‌شنبه؛ آرامش پس از جهش، اما با ادامه قدرت بدنه بازار

سه‌شنبه ریتم بازار کمی آرام شد اما موج صعود ادامه یافت. شاخص کل بیش از ۲۵ هزار واحد رشد کرد و مهم‌تر اینکه شاخص هم‌وزن بالاخره به قله ۶ ماهه ۹۵۰ هزار واحد رسید. این یعنی رشد دیگر فقط کار چند نماد بزرگ نبود؛ بدنه بازار هم همراه شده بود.

بااین‌حال جریان پول حقیقی همچنان نوسانی بود و خروج جزئی ادامه داشت. بخشی از پول از صندوق‌های طلا خارج شد و به صندوق‌های سهامی منتقل شد. خودرویی‌ها روز مثبت داشتند اما فلزی‌ها و نفتی‌ها با خروج پول مواجه شدند.

چهارشنبه ۱۲ آذر؛ تثبیت روند صعودی و بازگشت اعتماد

پایان هفته، نقطه اوج بود. شاخص کل با رشدی نزدیک به ۴۰ هزار واحد به ۳ میلیون و ۳۷۹ هزار واحد رسید و ارزش کل بازار پس از ۷ ماه دوباره وارد کانال ۱۰ هزار همت شد. شاخص هم‌وزن هم با جهش نزدیک به ۱۰ هزار واحد در محدوده ۹۵۹ هزار واحد ایستاد و نشان داد که موج صعود، گسترده و نه محدود به لیدرهاست.

این‌بار پول حقیقی نیز با بازار همراه شد و بیش از ۴۴۰ میلیارد تومان ورود ثبت شد. رکورد ورود پول به شیمیایی‌ها و کانه‌فلزی‌ها رسید و تنها گروه نفتی‌ها و بانک‌ها خروج داشتند. فرابورس هم به کانال ۲۹ هزار واحد نزدیک شد. هفته‌ای که با تردید شروع شده بود، با یک بازگشت اعتماد نسبی و فعال‌تر شدن جریان پول پایان یافت.

صعود پایدار منوط به اعتماد و رفع مداخلات

هومن عمیدی، کارشناس بازار سرمایه، تاکید کرد که هرچند معاملات این هفته نشانه‌هایی از بازگشت تدریجی بورس دارد، اما ادامه این روند مشروط به کنار رفتن موانع ساختاری است.

وی توضیح داد: ارزش دلاری بازار سرمایه ایران امروز حتی به ۱۰۰ میلیارد دلار هم نمی‌رسد، در حالی‌که سابقه ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیارد دلار را دارد. به گفته او، شکاف ارزش دلاری دست‌کم ۳۰ درصد است و نسبت به سال‌های ۹۸ و ۹۹ بسیار عمیق‌تر.

عمیدی با انتقاد از نگاه به شاخص کل، یادآور شد: بخش بزرگی از سهامداران هنوز زیر سایه زیان سه‌ساله‌اند و آثار بی‌اعتمادی سال ۹۹ پابرجاست.

این کارشناس بازار سرمایه سه مطالبه اصلی را برای بازگشت اعتماد ضروری دانست؛ اجرای واقعی حاکمیت شرکتی، توقف مداخلات نهاد ناظر در روند معاملات و اصلاح دامنه نوسان و حذف سازوکارهایی مانند حجم مبنا که ماهیت اضطراری داشته‌اند.

عمیدی درباره معاملات مشتقه نیز هشدار داد که نزدیک شدن به سررسید آپشن‌ها بارها موجب رفتارهای غیرعادی در نمادهای اصلی شده و نیاز به مقررات‌گذاری دقیق دارد.

وی افزایش کارمزد معاملات را «متضاد با روح رقابت» در بورس‌های دنیا دانست و خاطر نشان کرد: با توجه به نقدینگی موجود در اقتصاد، رشد دلار و ارزندگی سهام سرکوب‌شده، بازار می‌تواند در هفته‌ها و ماه‌های آینده، قد راست کند و حتی وارد یک رالی صعودی شود؛ مشروط به آنکه مداخلات قیمتی کاهش یابد و جریان آزاد پول اجازه حرکت بدهد. او ارزش فعلی ۸۰ میلیارد دلاری بورس را بسیار پایین‌تر از ارزش واقعی ارزیابی کرد.