سهم اشتغال ناقص در کردستان بالاتر از میانگین کشوری است/ حضور ۲۳۰ هزار کارگر کردستانی در زیر خط فقر

به گزارش تجارت نیوز،

مرکز آمار، نرخ بیکاری کردستان را در گروه کل و مردان اندکی بیشتر و نرخ بیکاری زنان، کمتر از میانگین کشوری اعلام کرده است. این مرکز، نرخ بیکاری جوانان 15 تا 24 و 18 تا 35 ساله استان را در هر سه گروه از متوسط کشوری بالاتر برآورد می‌کند. نرخ بیکاری کردستان در تابستان سال جاری، با یک واحد درصد کاهش نسبت به بهار، به 7.6 درصد رسیده است. همچنین نرخ بیکاری این استان، نسبت به دوره مشابه سال گذشته 1.2 واحد درصد کاهش را نشان می‌دهد. در این میان، نرخ بیکاری مردان در کردستان از 7.6 درصد در بهار 1403، به 6.6 درصد در تابستان امسال کاهش یافته که گویای اختلاف یک واحد درصدی است.  

در عین حال، مرکز آمار نرخ بیکاری زنان کردستان را در بهار 14.8 درصد و در تابستان 13.8 درصد اعلام که اختلاف یک واحد درصدی را نشان می‌دهد. 

جدول اول نرخ بیکاری و برخی شاخص‌های اقتصادی مرتبط را در کل کشور و در کردستان در سال 1402 نشان می‌دهد.

دومین جدول نیز نرخ بیکاری و برخی شاخص‌های اقتصادی مرتبط را در کل کشور و در کردستان در تابستان 1403 نشان می‌دهد.

230 هزار کارگر کردستانی؛ زیر خط فقر

امروز خبرگزاری تسنیم در گزارشی به نقل از شاکر ابراهیمی، رئیس کانون هماهنگی شوراهای اسلامی کار استان کردستان، اعلام کرد ۲۳۰ هزار کارگر در استان کردستان زیر خط فقر زندگی می‌کنند. به گفته او، در استان حدود 22 هزار کارگاه تولیدی فعالیت می‌کنند؛ در این میان یک هزار و 200 مورد از آنها بالای 10 نفر، 150 کارگاه بیشتر از 50 نفر، 60 کارگاه بالای از 100 نفر است و 20 هزار کارگاه نیز کمتر از 10 نفر کارگر دارند. 

این فعال صنفی تاکید کرده است چنین آماری نشان می‌دهد کردستان استانی غیرصنعتی است که واحدهای کوچک بر بازار آن تسلط دارد. 

ابراهیمی در ادامه گفته است از 230 هزار نفر بیمه‌شده سازمان تامین اجتماعی حدود 130 هزار نفر اجباری و حدود 100 هزار نفر اختیاری محسوب می‌شوند. در این میان، 66 هزار نفر تحت پوشش مستمری قرار دارند، همچنین 21 هزار کارگر ساختمانی و حدود 17 هزار راننده نیز در کردستان فعالیت می‌کنند. او مجموع این 230 هزار نفر را زیر خط فقر خوانده است.

اشتغال ناقص در کردستان؛ بیش از میانگین کشوری 

به گزارش تجارت‌نیوز، برخی از داده‌ها در گزارش‌های مرکز آمار نیز می‌تواند داده‌های بالا را تاحدودی تایید کند. یکی از این شاخص‌های اقتصادی «سهم اشتغال ناقص» است. این اصطلاح، به افرادی اشاره می‌کند که به دلایل مختلف از جمله رکود اقتصادی یا نبود فرصت شغلی، کمتر از ساعات کار معمول (44 ساعت در هفته) یا به صورت پاره‌وقت کار می‌کنند. همچنین ممکن است بعضی افراد تحصیلات و مهارتی بیشتر از شغل خود داشته باشند (به این معنا که به دلیل کمبود فرصت شغلی، نتوانسته‌اند شغلی متناسب با وضعیت خود بیابند). اشتغال ناقص یکی از شاخص‌هایی است که می‌تواند در گسترش فقر در جامعه و بالا رفتن تعداد افرادی که زیر خط فقر قرار دارند موثر باشد.

مرکز آمار سهم اشتغال ناقص را در بازار کار کردستان طی تابستان سال جاری حدود 11.9 درصد اعلام کرده؛ در حالی که این شاخص در کل کشور 7.3 درصد است. همچنین گزارش مرکز آمار سهم اشتغال ناقص را در گروه مردان در سطح استانی و کشوری به‌ترتیب 12.9 و 7.8 درصد نشان می‌دهد. این داده‌ها در گروه زنان 4.8 و 4.7 درصد است. به عبارت دیگر، در هر سه گروه کل، مردان و زنان، سهم اشتغال ناقص در بازار کار استان کردستان بالاتر از میانگین کشوری قرار دارد (جدول شماره 2). 

شرایط از این نظر در مدت مشابه سال گذشته (تابستان 1402)، بهار 1403 و وضعیت بازار کار در سال 1402 نیز برای استان کردستان به همین ترتیب بوده است.

حضور 57 درصد شاغلان در بخش غیررسمی

یکی دیگر از داده‌هایی که می‌تواند شرایط بازار کار در کردستان را نشان دهد درصد حضور افراد در بخش‌های رسمی و غیررسمی است. بیشتر شاغلان استان کردستان برخلاف کل کشور، در بخش غیررسمی اقتصاد فعالیت می‌کنند. گروهی از افراد شاغل در بخش دوم که در زمره کارگران قرار می‌گیرند، معمولاً از حقوق کافی و مزایای قانون کار از جمله بیمه و بازنشستگی محروم هستند. گروهی دیگر اما به صورت خوداشتغالی فعالیت می‌کنند؛ برخی از اعضای این گروه ممکن است درآمد خوب و نسبتاً پایداری داشته باشند و برخی دیگر نه.

بر اساس تعریف مرکز آمار، بخش غیررسمی (در مقابل بخش رسمی)، شامل واحدها و بنگاه‌هایی می‌شود که اساساً به منظور ایجاد اشتغال و درآمد برای خود، در زمینه تولید کالا و خدمات فعالیت می‌کنند. این واحدها غالباً در چارچوب مقررات تشکیل نشده‌اند یا با تشکیلات کوچک و بدون تفکیک بین کار و سرمایه به عنوان عوامل تولید، در سطح کوچک عمل می‌کنند. به عبارت دیگر، آنها معمولاً حساب‌وکتاب یا حسابداری ندارند و اندازه بنگاه از نظر تعداد شاغلان، کمتر از سطح تعیین‌شده در مقررات کشور است. این بنگاه‌ها اغلب مطابق مقررات و قوانین ثبت نشده یا جواز کسب‌وکار دریافت نکرده‌اند.

اشتغال غیررسمی (در مقابل اشتغال رسمی) نیز عبارت است از اشتغال کارکنان مستقل، کارفرمایان، کارکنان شرکت‌های تعاونی تولیدی بخش غیررسمی، تمام کارکنان فامیلی بدون مزد و حقوق‌بگیرانی که از نظر قانونی یا در عمل زیر پوشش قوانین کار و مزایای تامین اجتماعی و استخدامی (از قبیل مالیات بر درآمد، تامین اجتماعی، یا مزایای استخدامی، مرخصی استحقاقی و مرخصی استعلاجی با مزد) قرار ندارند.

نرخ بیکاری زنان کردستان؛ کمتر از میانگین کشوری

اما شرایط اشتغال و بیکاری زنان استان کردستان چگونه است؟ نرخ بیکاری زنان 15 سال و بیشتر کردستان در فصل تابستان، 13.8 درصد اعلام شده که 0.4 واحد درصد کمتر از میانگین کشوری است. در عین حال نرخ بیکاری این گروه، 7.2 واحد درصد بیشتر از نرخ بیکاری مردان بوده است. این اختلاف در مورد جوانان 15 تا 24 ساله به 19.1 واحد درصد و در گروه سنی 18 تا 35 ساله به 11.3 واحد درصد می‌رسد. 

بر اساس گزارش‌های مرکز آمار، در تابستان امسال و در کل کشور، نرخ بیکاری مردان در سه گروه یادشده به‌ترتیب 8.1، 10.7 و 13 واحد درصد کمتر از نرخ بیکاری زنان بوده؛ در واقع اختلاف میان نرخ بیکاری مردان و زنان در کردستان در دو گروه سنی 15 ساله و بیشتر و 15 تا 24 ساله، بیشتر از کل کشور و در گروه سنی 18 تا 35 ساله کمتر است (جدول شماره 2).

همچنین کردستان ششمین استان کشور در فهرست بیشترین نرخ بیکاری «زنان 15 تا 24 ساله» محسوب می‌شود. 

سهم 12 درصدی زنان از شاغلان باسواد کردستان

ادامه این گزارش نگاهی دارد به شرایط اشتغال و بیکاری، در جمعیت باسواد استان کردستان در سال 1402. کل جمعیت 15 ساله و بیشتر شاغل باسواد در  کردستان در سال گذشته، 450 هزار و 527 نفر بوده است که از این تعداد، 395 هزار و 479 نفر را مردان و 55 هزار و 48 نفر را زنان تشکیل می‌دهند.

گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد سهم مدرک تحصیلی «راهنمایی/ متوسطه 1» در این میان بیشتر از دیگر سطوح تحصیلی است و کمترین تعداد نیز به گروه «متوسطه/ متوسطه 2» اختصاص دارد.

سهم زنان از جمعیت شاغلان باسواد استان کردستان به 12.21 درصد می‌رسد. آمارها این نسبت را در کل کشور حدود 16 درصد اعلام کرده‌اند؛ به عبارت دیگر در کردستان حدود 88 درصد و در کل کشور حدود 84 درصد شاغلان باسواد را مردان تشکیل می‌دهند. 

سهم زنان در جمعیت بیکار باسواد؛ کمتر از متوسط کشوری

کل جمعیت 15 ساله و بیشتر بیکار باسواد در کردستان در سال گذشته، 57  هزار و 71 نفر بوده است که از این تعداد، 43 هزار و 903 نفر را مردان و 13 هزار و 169 نفر را زنان تشکیل می‌دهند.

بیشتر افراد حاضر در این گروه دارای مدرک «کارشناسی» هستند و مقابل گروه «متوسطه/ متوسطه 2» نیز عدد صفر درج شده است. 

در این میان، سهم فارغ‌التحصیلان دانشگاهی از جمعیت بیکاران باسواد در کردستان حدود 43 درصد است. در حالی که این نسبت در کل کشور به حدود 45 درصد می‌رسد. بیشتر فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بیکار در کردستان و کشور، مدرک کارشناسی دارند. 

همچنین سهم زنان نیز در این جمعیت، در کردستان به حدود 23 درصد و در کل کشور به حدود 33 درصد می‌رسد.

سهم 16 درصدی دانشگاهیان از جمعیت غیرفعال باسواد

کل جمعیت 15 ساله و بیشتر غیرفعال باسواد در کردستان در سال گذشته، 541 هزار و 309 نفر بوده است که از این تعداد، 137 هزار و 474 نفر را مردان و 403 هزار و 834 نفر را زنان تشکیل می‌دهند. 

سطح تحصیلی «ابتدایی/ سوادآموزی» بیشترین و مدرک تحصیلی «فوق‌لیسانس و بالاتر» کمترین سهم را از این جمعیت دارد. سطح تحصیلی 423 نفر نیز نامشخص است.

در عین حال، سهم زنان از جمعیت غیرفعال باسواد در کردستان به حدود 75 درصد می‌رسد. آمارها این نسبت را در کل کشور حدود 72 درصد نشان می‌دهند. از طرفی حدود 16 درصد از این جمعیت نیز فارغ‌التحصیل دانشگاه هستند؛ در حالی که گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد این نسبت در کل کشور به حدود 21 درصد می‌رسد.

سهم 29 درصدی بخش صنعت از اشتغال زنان

بر اساس گزارش مرکز آمار از بازار کار در تابستان 1403، بخش خدمات مانند کل کشور، بیشترین سهم را در اشتغال استان کردستان به خود اختصاص داده است. پس از آن، به‌ترتیب بخش‌های صنعت و کشاورزی قرار دارند.

همین نسبت در کل کشور نیز برای سهم هر بخش از اشتغال صدق می‌کند اما مانند برخی از استان‌های دیگر، سهم بخش‌ کشاورزی در اشتغال کردستان از متوسط کشوری بیشتر است و به حدود 20 درصد می‌رسد. در این میان، سهم بخش صنعت کمتر و سهم بخش خدمات اندکی بیشتر از نرخ کشوری اعلام شده است.

در این میان، مردان کردستانی نسبت به کل کشور حضور کمرنگ‌تری در بخش صنعت دارد اما حضور زنان این استان، در فعالیت‌های صنعتی از متوسط کشوری بالاتر است.

از سوی دیگر، بخش خصوصی نسبت به بخش عمومی، سهم بیشتری را از اشتغال استان کردستان به خود اختصاص داده که در هر سه گروه کل، مردان و زنان، بیشتر از میانگین کشوری است. 

تورم کردستان؛ کمتر از میانگین کشوری

تورم یکی دیگر از شاخص‌های اثرگذار در اقتصاد هر کشور محسوب می‌شود. گزارش مرکز آمار از شاخص قیمت مصرف‌کننده در مهر سال جاری نشان می‌دهد هر سه نوع نرخ تورم ماهانه، نقطه به نقطه و سالانه در کردستان پایین‌تر از متوسط کشوری است. کردستان در میان 31 استان کشور، در جایگاه هشتم کمترین تورم سالانه قرار دارد.

برای اطلاعات بیشتر، مطالعه گزارش ناامیدترین استان ها نسبت به اصلاح مسائل اجتماعی کشور پیشنهاد می‌شود.