به گزارش تجارت نیوز، در حالی که کنشگران محیط زیست سال‌هاست در مورد شکار پرندگان مهاجر در استان‌های شمالی ایران هشدار می‌دهند، ماجرا از این استان‌ها فراتر رفته و به بسیاری از تالاب‌ها و دشت‌های کشور رسیده است. همین امروز، یکشنبه 4 آذر، اداره‌ حفاظت محیط زیست شهرستان کاشان از شهروندان خواست، پرندگان مهاجری را که در دشت‌های این منطقه استراحت می‌کنند شکار یا زخمی نکنند. 

شکار پرندگان به کاشان ختم نمی‌شود

گروهی از پرندگان مهاجر در دو فصل پاییز و زمستان به ایران می‌آیند. برخی گونه‌ها فصل سرما را در تالاب‌های باقی‌مانده کشور می‌گذرانند و ایران برای برخی دیگر، توقفگاهی در طول مسیر مهاجرت است. 

همه آنها اما از این مرحله به سلامت گذر نمی‌کنند. زنده‌گیری یا شکار پرندگان مهاچر در 30 سال اخیر رواج گسترده‌ای یافته است؛ به گونه‌ای که برخی از کنشگران محیط زیست معتقدند مافیای گسترده‌ای برای خرید و فروش یا قاچاق پرندگان مهاجر و گوشت آنها در کشور شگل گرفته است و میلیاردها تومان گردش مالی دارد.

کارشناسان تاکید می‌کنند عواملی چون صید بی‌رویه، تغییرات اقلیمی و خشکسالی و تغییر کاربری مراتع و تالاب‌ها، سال به سال از تعداد پرندگان مهاجری که به ایران می‌آیند کاسته است. در عین حال، همین جمعیت باقی‌مانده نیز از شکار در امان نیستند. 

خوزستان در مسیر مازندران و گیلان

علیرضا هاشمی، کارشناس حفاظت از طبیعت، در گفت‌وگو با تجارت‌‌نیوز درباره گسترش شکار پرندگان مهاجر به استان‌های مرکزی همچون کاشان هشدار داده و گفته است استان خوزستان هم در سال‌های گذشته مسیر مازندران و گیلان را در این زمینه طی کرد. 

او توضیح می‌دهد در این استان، روشی بومی برای شکار پرندگان مهاجر وجود دارد که در گذشته سازمان محیط زیست مجوزهایی برای آن صادر می‌کرد اما از جمله روش‌های سبز و پایدار شکار نیست؛ چراکه افراد در این روش تعداد زیادی از گونه‌های پرندگان را به صورت غیرانتخابی صید می‌کنند. 

در روش‌های غیرپایدار شکار، حتی ممکن است گونه‌‌های جانوری و گیاهی دیگری که در اکوسیستم وجود دارند نیز آسیب ببینند؛ در حالی که در روش‌های پایدار، صیاد تعداد محدودی از گونه‌های خاص را به صورت انتخابی شکار می‌کند.

به گفته هاشمی، بر همین اساس در سال‌های اخیر پروانه‌ای برای این روش شکار پرندگان مهاجر در خوزستان صادر نشده است؛ در عین حال تخلفات زیادی در این زمینه وجود دارد اما همچنان به پای آنچه در شمال کشور می‌گذرد نمی‌رسد.

شکار غیرقانونی گونه‌های بومی در معرض انقراض

قصه پرغصه شکار در ایران، محدود به کشتار پرندگان مهاجر نیست. گونه‌های بومی کشور که برخی در معرض انقراض قرار دارند هم از تخلفات این حوزه در امان نمانده‌اند.

در همین یک ماه گذشته، اخبار متعددی از شکار غیرقانونی حیوانات در استان‌های مختلف منتشر شده است. دستگیری شکارچیان یا کشف لاشه حیوانات در مناطق محافظت‌شده یا شکار ممنوع کاشان، هرمزگان، آذربایجان شرقی، سمنان، لرستان، کرمان، خراسان رضوی، مازندران، زنجان، کهگیلویه و بویراحمد و فارس، تنها بخشی از این اخبار هستند.

حیوانات مختلفی هم قربانی شکارچیان متخلف می‌‌شوند. شکار و زنده‌گیری بز، میش، قوچ کل و گراز وحشی، آهو و پرندگانی چون تیهو، کبک، فاخته، بالابان، هوبره، کرکس و عقاب، بین آنها رواج دارد. برخی نیز حیوانات را به صورت غیرمجاز تاکسیدرمی می‌کنند.

البته آبزیان نیز ممکن است قربانی شکار غیرمجاز شوند. صید ماهیان و ذخایر دریایی، با روش‌های غیرقانونی چون ترال، صید در بازه‌های زمانی دریابست یا شکار ممنوع یا صید گونه‌هایی که شکار آنها به‌ویژه در فصول خاصی ممنوع است، از جمله تخلفات این حوزه هستند. همین امروز رسانه‌ها از کشف سه تن انواع آبزیان دریایی قاچاق که به شیوه ترال صید شده بودند، در چابهار خبر دادند.

مجازات‌هایی که بازدارنده نیست

یگان محافظت سازمان محیط زیست یا دیگر ماموران و ضابطان قضایی، شکارچیان را به مراجع قضایی معرفی می‌کنند و در ادامه برای آنها پرونده قضایی تشکیل می‌شود. در این میان اما، برخی با وجود سابقه دستگیری و پرونده‌های پیشین و حتی در شرایطی که از حمل هر گونه سلاح منع شده بودند، بار دیگر با ادوات شکار دل به طبیعت می‌زنند. 

گاهی بعد از آنکه در کار خود موفق بودند، دستگیر می‌شوند و گاه هم قبل از آن. اما فرقی در اصل ماجرا نمی‌کند؛ به هر حال سابقه دستگیری و مجازات برای آنها بازدارنده نبوده است. 

جرایم مالی شکار غیرمجاز حیوانات در تیر امسال پس از ۶ سال به‌روز شد. با وجود این، به نظر می‌رسد هنوز سود یا حداقل لذت شکار به پرداخت جریمه می‌ارزد. چراکه در همین روزهای گذشته نیز اخباری درباره دستگیری تعدادی شکارچی باسابقه در استان‌های مختلف منتشر شده است.

موضوع به فقر و ناآگاهی ارتباطی ندارد

در حالی که برخی تلاش می‌کنند موضوع شکار و صید غیرمجاز انواع گونه‌های جانوری را به موضوع فقر و معیشت یا ناآگاهی افراد ارتباط دهند، گروهی از کارشناسان و کنشگران محیط زیست چنین ارتباطی را رد می‌کنند.

به اعتقاد آنها، بهره‌برداری افراد بومی از طبیعت و گونه‌های مختلف موجود در آن با استفاده از روش‌های پایدار، از قرن‌ها پیش وجود داشته است و همچنان نیز می‌تواند ادامه یابد؛ مشروط بر اینکه گونه‌ای در معرض انقراض نباشد. 

کنشگران محیط زیست تاکید می‌کنند، آنچه این روزها در طبیعت ایران از جمله در مورد شکار پرندگان مهاجر می‌گذرد، به سودجویی گروهی کوچک از افراد و عدم نظارت ارگان‌های مسئول بازمی‌گردد. 

ضمن اینکه در مواردی این بازارها گردش مالی گسترده‌ای دارند و دیگر نمی‌توان آن را به فقر و معیشت مرتبط دانست. برای مثال، هاشمی، کارشناس حفاظت از طبیعت معتقد است در بازار فروش پرندگان مهاجر، تنها سهم اندکی از سود به‌دست‌آمده نصیب کارگران روزمزد می‌شود و درآمد اصلی به جیب مافیایی می‌رود که در این زمینه شکل گرفته است.

محمدعلی یکتانیک، فعال و کارشناس محیط زیست، نیز پیش از این به تجارت‌نیوز گفته بود، مطرح کردن مسائلی چون ضرورت آموزش و افزایش آگاهی در خصوص صید بی‌رویه پرندگان مهاجر، رویکردی کلیشه‌ای و نخ‌نماست و مساله اصلی را باید در اجرا نشدن قوانین، ضعف ارگان‌های حفاظتی و نظارتی و ناهماهنگی بین سازمان‌های مختلف جست‌وجو کرد. 

قدرت‌نمایی شکارچیان 

در شکار گونه‌های بومی نیز علاوه بر خرافه‌هایی که در مورد آثار اعضای بدن برخی از آنها شکل گرفته است، نوعی لذت‌جویی، قدرت‌نمایی و تکبر نیز به چشم می‌آید. این را می‌توان از عکس‌هایی که برخی از آنها در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کنند دریافت.

از سوی دیگر، آسودگی خیال آنها در برخوردهای خشن با محیط‌بانان و جنگلبانان نیز که گاه به کشته یا زخمی شدن ماموران منجر می‌شود، می‌تواند گواهی بر این موضوع باشد. 

به گزارش تجارت‌نیوز، شکار غیرمجاز در حالی همچنان در کشور ادامه دارد که بر اساس قانون صید و شکار گونه‌های مختلف جانوری در برخی مناطق یا فصول به طور دائم یا موقت ممنوع است یا نیاز به دریافت مجوز دارد و متخلفان به حبس و مجازات‌های نقدی محکوم می‌شوند.

برای مطالعه بیشتر، مطالعه دو گزارش تداوم صید و فروش پرندگان مهاجر با وجود تعطیلی بازار فریدونکنار و سود میلیاردی مافیای صید پرندگان مهاجر در مازندران پیشنهاد می‌شود.