خطر نابودی تالاب شادگان با احداث سد مارون ۲/ ماجرای چمشیر تکرار می‌شود؟

به گزارش تجارت‌نیوز ، پس از سد چمشیر و آبگیری آن، نوبت به سد مارون 2 رسید. زنجیره‌ای از سدسازی‌های غیرکارشناسی که به گفته فعالان محیط زیست، جز نابودی محیط زیست حاصلی ندارد.

قرار نیست محیط زیست ایران، یک نفس راحت بکشد. یک روز صحبت از طرح گردشگری در آشوراده و پناهگاه حیات وحش میانکاله است، روز دیگر صحبت از سدسازی است. دولت سیزدهم البته در این مورد بی‌توجه نیست بلکه به اجرای پروژه‌های ضدمحیط زیستی سرعت می‌بخشد! نمونه آن سفر ابراهیم رئیسی به استان گلستان در سال 1400 و دستور او برای اجرای طرح گردشگری در آشوراده. حالا نوبت به جنوب غرب کشور و احداث سد مارون 2 رسیده است.

پایانی بر سدسازی‌های غیراصولی و پرحاشیه در ایران نیست. پس از گذشت مدت کوتاهی از آبگیری سد چمشیر، حالا کارشناسان برای سد دیگری هشدار می‌دهند. طرح سد آبریز یا همان مارون 2 در همان استانی پیشنهاد شده که چمشیر احداث و آبگیری شد.

پیش از این محمد موحد، نماینده شهرستان‌های کهگیلویه و چرام در مجلس گفته بود سد مارون 2 برای ایجاد اشتغال‌زایی از طریق کشاورزی احداث می‌شود.

برخی از موافقان ساخت سد مارون 2 نیز می‌گویند احداث آن می‌تواند به زمین‌های آن منطقه رونقی ببخشد و معضل بیکاری ساکنان آنجا را رفع کند.

اما حالا مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی نوشته که احداث این سد به معنای تبدیل شدن تالاب شادگان به کانون گرد و غبار است. تالاب شادگان حدود 530 هزار هکتار وسعت دارد و در میان 24 تالاب بین‌المللی جهان قرار گرفته است.

تالاب شادگان به کانون گرد و غبار تبدیل می‌شود

اما چرا تالاب شادگان در خطر نابودی و تبدیل شدن به کانون گرد و خاک است؟ 20 درصد از حوضه آبریز مارون-جراحی در استان کهگیلویه و بویراحمد و 80 درصد آن هم در استان خوزستان واقع شده است که به تالاب شادگان می‌ریزد. رودخانه مارون اصلی‌ترین رود این حوضه است و طرح احداث سد آبریز یا همان سد مارون 2 نیز بر روی همین رود پیشنهاد شده است.

عمده مصارف کشاورزی حوضه آبریز مارون-جراحی در استان خوزستان است. بنا بر گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس استان خوزستان با مصرف 95 درصد از منابع تجدیدپذیر حوضه آبریز، حقابه محیط زیستی تالاب شادگان را نیز مصرف می‌کند.

در ادامه این گزارش آمده که با توجه به برداشت‌های مستقیم و طرح‌های توسعه‌‌ای موجود، تمام منابع آب تجدیدپذیر حوضه قبل از رسیدن به تالاب شادگان مصرف می‌شود. به عبارتی آب شیرین مورد نیاز تالاب عملا تأمین نمی‌شود. این در حالی‌است که برای حفظ پایداری حوضه، نباید بیش از 40 درصد منابع آب تجدیدپذیر مصرف شود!

مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش بررسی احداث سد مارون 2 هشدار داده که زمین‌های کشاورزی رهاشده امکان تبدیل شدن به کانون گرد و غبار را دارند.

934 میلیون مترمکعب اضافه برداشت آب در خوزستان!

بر اساس تخصیص منابع آب که از سوی وزارت نیرو صورت گرفته، سهم استان خوزستان از منابع تجدیدپذیر حوضه مارون-جراحی حدود 823 میلیون مترمکعب در سال است.

این در حالی‌ست که مصارف این استان در حال حاضر 1046 میلیون مترمکعب است. این مصارف به صورت مستقیم از منابع سطحی و زیرزمینی برداشت می‌شود.

از سوی دیگر خوزستان با طرح‌های توسعه منابع آب مربوط به سد مارون و جره، سالانه 711 میلیون مترمکعب برداشت می‌کند. بنابر این محاسبات و گزارشی که گفته شد، استان خوزستان باید حدود 934 میلیون مترمکعب اضافه برداشت دارد و باید به همین میزان از از مصارف خود کاهش دهد. یعنی باید حدود 53 درصد از کل برداشت‌های موجود در حوضه مارون-جراحی را حذف کند.

سازمان محیط زیست با احداث سد موافقت کرد؟

حدود یک سال قبل، علی سلاجقه، رئیس سازمان محیط زیست از ارزیابی محیط زیستی سد مارون 2 خبر داد و گفت: «تصمیم‌گیری درباره این سد کاملا بر اساس کار کارشناسی صورت می‌گیرد و تحت تاثیر مسائل سیاسی قرار نمی‌گیریم.»

پیش از اعلام این خبر اما مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان از موافقت ضمنی سازمان محیط زیست با احداث این سد خبر داده بود.

اردیبهشت‌ماه سال گذشته محمدجواد اشرفی، مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان گفت به‌رغم مخالفت این اداره با احداث این سد در نشست کمیته ارزیابی سد مارون2، سازمان محیط زیست با ساخت آن موافقت ضمنی کرده است. (ایرنا)

اشرفی گفت: «حقابه تالاب شادگان از رودخانه مارون در حال حاضر تامین نمی‌شود. بارگذاری جدید در این حوضه کار اشتباهی است.»

تجربه سد چمشیر تکرار می‌شود؟

حالا این سوال برای برخی پیش می‌آید که آیا قرار است همان ماجرای تائید و تکذیب از سوی سازمان محیط زیست کشور که در جریان سد چمشیر دیدیم، برای سد مارون 2 هم تکرار شود؟

سد چمشیر در 25 کیلومتری جنوب شرقی گچساران در استان کهگیلویه و بویراحمد و روی رودخانه زهره احداث شده است. بسیاری از فعالان محیط زیست در کارزاری نسبت به آبگیری این سد مخالفت خود را نشان دادند و خواهان توقف آبگیری شدند، اما گوش شنوایی برای این شنیدن صدای فعالان محیط زیست نبود.

علی سلاجقه، رئیس سازمان محیط زیست در ابتدا آبگیری سد چمشیر را تکذیب کرده بود اما طولی نکشید که آبگیری سد رسانه‌ای شد.

اواخر اسفندماه سال گذشته، محمدرضا فاضل، معاون اجرایی طرح سد و نیروگاه چمشیر گفت مرحله اول آبگیری با حجم350 میلیون مترمکعب انجام شد. (ایرنا)

برخی از کارشناسان بر این باور بودند که آبگیری این سد 500 هزار تن نمک از طریق مخزن سد به رودخانه زهره وارد می‌شود. در حالی‌که پیش از این حمیدرضا یاقوتی، کارشناس ژئوتکنیک به تجارت‌نیوز گفته بود: «پیش از آبگیری سد نیز یک و نیم میلیون تن نمک وارد رودخانه می‌شود.» به عبارتی پیش از آبگیری سد هم، شبکه زهکشی آن شور بود.