حذف چهار صفر از پول ملي چقدر جدی است؟

به گزارش تجارت‌نیوز، بانك مركزي به تازگي از اسكناس‌هاي 50 هزارتوماني‌اي رونمايي كرده كه در آن‌ها تنها عدد مربوط به تومان، يعني 50 برجسته شده و همين امر باعث شده كه شايعه حذف صفر از پول ملي دوباره قوت بگيرد.

موضوع حذف صفر از پول ملي از سال‌ها پيش در كشور ما مطرح بوده كه در دولت‌هاي نهم و دهم در دستور كار قرار گرفت و در دولت يازدهم و دوازدهم نيز بارها از آن سخن به ميان آمد ولي تا به امرو ز شاهد اجرايي شدن اين پروژه نبوده‌ايم.

حذف صفر از پول ملي براي اولين بارپس از جنگ جهاني دوم در كشور آلمان اتفاق افتاد. در آن زمان اين كشور با تورم فزاينده‌اي دست و پنجه نرم مي‌كرد. علاوه بر آلمان كشورهاي ديگري از جمله تركيه نيز در اين زمينه تجربه موفقي داشته‌اند.

طبق آمار بانك جهاني و صندوق بين‌المللي پول، حدود 50 كشور در جهان تا به امروز اقدام به حذف صفر از پول ملي خود كرده‌اند. برزیل، آرژانتین، رومانی، یوگسلاوی سابق و… نیز از جمله كشورهايي هستند كه اجراي اين پروژه در آن‌ها با موفقيت همراه بوده است. در حال حاضر نيز كه اقتصاد كشور ما به سمت افزايش تورم پيش مي‌رود و حجم نقدينگي از 1600 هزار میلیارد تومان عبور كرده، زمزمه‌هاي حذف صفر از پول ملي مطرح شده و دوباره جان گرفته است.

راهي براي ساده‌تر شدن مبادلات

واقعيت اين است كه اين اقدام در كشورهايي اتفاق مي‌افتد كه اقتصادشان درگير تورم بالاست و ارزش پول ملي در اين كشورها به شدت در حال سقوط است؛ درست مانند شرايطي كه در حال حاضر بر كشور ما حاكم است.

در اين كشورها به منظور سهولت در مبادلات اقتصادي و كاهش هزينه چاپ اسكناس اقدام به حذف صفر از پول ملي مي‌كنند. به عقيده اقتصاددانان اين اقدام تاثير خاصي بر شرايط اقتصادي كشور نخواهد داشت بلكه تنها مي تواند تاثير رواني بر جامعه اعمال كند.

صفرهایی که رنگ باخت

آذر سال 95 بود كه هيات دولت در جلسه‌اي به رياست روحاني به بررسي لایحه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران پرداخت و بندهايي از آن را به تصويب رساند. در موادی از این لایحه که به ‌تصویب هیات وزیران رسید، واحد پول ایران تومان و برابر با 10 ریال ‏تعیین شد.

اما اين لايحه به مجلس ارسال نشد و مراحل قانوني براي اجرايي شدن اين طرح تا به امروز انجام نشده است. در آن زمان رييس كل وقت بانك مركزي اعلام كرده بود كه این طرح به‌معنی حذف صفر نیست و فقط بناست واحد شمارش پول به تومان تغییر کند؛ همان‌طور که در جامعه رایج است.

سيف در اين خصوص گفته بود:« جمع‌بندی‌ها این بود که پیشنهاد مستقلی از سوی دولت و بانک مرکزی به مجلس ارسال شود که اگر به‌تصویب برسد، منجر به حذف چهار صفر از پول ملی می‌شود. اما در نهایت جمع‌بندی دولت این شد که اكنون رفورم پولی انجام نشود(رفورم پولی به معناي حذف صفر است). آنچه در حال حاضر در این مرحله مدنظر قرار گرفته، این است که درحال حاضر تومان را به‌عنوان واحد پول ملی کشور در نظر بگیریم و در یکی دو سال آینده و پس از استمرار و پایداری تورم تک‌رقمی، صفرها از پول ملی حذف شود؛ بنابراین اجرای این طرح به آینده موکول شده است».

حال با گذشت دو سال از اعلام اين تصميم از سوي دولت هنوز هيچ اقدامي در اين زمينه صورت نگرفته است. با اين وجود رونمايي از اسكناس 50 هزار توماني در روز گذشته كه با حضور رييس كل بانك مركزي و وزير اقتصاد صورت گرفت، موضوع حذف چهار صفر از پول ملي را قوت بخشيد.

در ‌ايران چك‌هاي جديد تنها عدد 50 برجسته شده و چهار صفر به صورت كمرنگ در اين اسكناس‌ها وجود دارد. بانك مركزي در خصوص اسكناس‌هاي جديد اعلام كرد: «اسکناس یادشده با تکنولوژی پیچیده‌ای تولید شده و امکان جعل را به‌میزان قابل توجهی کاهش داده است.

این فناوری در سال 2013 روی اسکناس یورو اعمال شده و پس از آن تنها کشورهای معدودی موفق به انتقال دانش فنی، خط تولید و بهره‌برداری از این ویژگی امنیتی روی اسکناس‌های خود شده‌اند. نوار درخشان، چاپ نوری ـ مغناطیسی متغیر، نخ امنیتی با قابلیت تغییر رنگ از مختصات ایران‌چک جدید است».

توضيح بانك مركزي در خصوص اسكناس‌هاي جديد در حالي است كه پيش از اين صفرها در اسكناس‌ها كاملا واضح و مشهود بوده است.

تحميل هزينه به بودجه

محمدرضا پورابراهیمی، رییس کمیسیون اقتصادی مجلس، در زمينه موضوع حذف چهار صفر از پول ملي مي‌گويد: حذف چهار صفر از پول ملی تغییری در شرایط اقتصادی مانند شرایط تورمی، رکودی و قدرت خرید مردم ايجاد نمي‌كند و فقط ساده‌سازی اعداد صورت می‌گیرد.

از روز نخست که بحث حذف یک صفر مطرح شده بود، پیشنهاد شد که چهار صفر حذف شود؛ چراکه با توجه به هزینه‌های سنگین حذف صفرها، این اقدام منطقی‌تر است. کمیسیون اقتصادی بررسی طرح بانکداری جمهوری اسلامی را آغاز کرده که یکی از مواد این طرح حذف صفر است و با این اقدام، تمام محاسبه‌های بخش حسابداری تغییر یافته و اسناد و مدارک عوض می‌شود.

پس از تصویب طرح بانکداری در مجلس بازه زمانی کوتاهي در نظر گرفته می‌شود تا انتقال از پول ملی کنونی به پول ملی جدید انجام شود. با حذف چهار صفر یک دلار حدود 10 تومان ارزش دارد که یک رابطه واحدی ایجاد می‌کند. حذف صفر از پول ملی هزینه‌های زیادی به بودجه وارد می‌کند؛ چراکه بر این اساس سیستم‌های حسابداری و اسکناس‌ها باید تغییر یابند، به همین دلیل حذف یک صفر ارزش نداشته و باید حذف چهار صفر صورت گیرد.

مزایا و معایب حذف صفر

به عقيده بسياري از كارشناسان حذف صفر از پول ملي مانند شمشيري دو لبه است كه هم مي‌تواند مزايايي داشته باشد و هم مي‌تواند آسيب‌هايي براي اقتصاد كشور با خود به همراه بياورد.

البته كارشناسان معتقدند كه مزايا و معايب اين اقدام كاملا به شرايط اقتصادي كشور و زمان اجراي طرح و نحوه اجرايي شدن آن وابسته است. از جمله مزايايي كه براي چنين اقدامي نام برده مي شود، کاهش نرخ تورم،‌ نقل ‌وانتقال آسان پول، صرفه‌جویی در هزینه چاپ اسکناس، صرفه‌جویی در وقت نیروهای انسانی و هزینه‌های معاملاتی در مسائل مالی کشور و اثرات مثبت روانی در جامعه است.

برخي كارشناسان نيز در اين خصوص مقاومت در مقابل نفوذ ارزهای خارجی، تقویت پول ملی و افزایش ارزش اسمی آن، سادگی در مبادلات و نگهداری ساده‌تر حساب‌ها، ارقام و ترازنامه‌ها، کاهش نیاز به استفاده از چک‌های بانکی و کاهش تسهیلات فعالیت دستگاه‌های خودپرداز را از ديگر محاسن اجرايي شدن اين طرح مي‌دانند.

در مقابل مزايايي كه در اين خصوص مطرح شد، معايبي نيز وجود دارد كه از آن جمله مي‌توان به هزینه سنگین جایگزینی اسکناس‌های جدید، افزایش سطح عمومی قیمت‌ها، ناسازگاری دفاتر و صورت‌های مالی و پایگاه‌های اطلاعاتی جدید و قدیم و تحمیل هزینه به فعالان اقتصادی، عدم پذیرش از سوی برخی افراد جامعه و احتمال کاهش درآمدهای صادراتی اشاره كرد.

تعداد صفرهاي زياد در پول ملي فرآيند حسابداري و امور مالي را با مشكلات و سختي‌هاي زيادي مواجه مي‌كند؛ چراكه يك اشتباه كوچك در انجام محاسبات مي‌تواند ضرري غير قابل جبران به بار بياورد. از سوي ديگر سادگي محاسبات تاثير بسيار مطلوبي در زندگي روزمره افراد ايجاد مي‌كند.

كشورهاي زيادي در دنيا وجود دارند كه تا كنون اقدام به حذف صفر از پول ملي خود كرده و توانسته‌اند در اين زمينه موفق عمل كنند. به نظر مي‌رسد كه اين اقدام حتي اگر تنها از بار رواني ناشي از از افزايش قيمت، گراني‌ها و پيچيدگي معادلات تجاري در جامعه بكاهد، باز هم در شرايط فعلي اقتصاد كشور مي‌توان از آن به عنوان اقدامي مثبت ياد كرد.

در حال حاضر نيز ريال به شدت افت ارزش پيدا كرده و همين موضوع مي‌تواند دليلي مناسب براي اين اقدام از سوي دولت باشد؛ چراكه در چنين شرايطي بايد براي تقويت ارزش پول ملي گام‌هايي برداشته شود.

منبع: روزنامه قانون