چرا ایران واردکننده بنزین شد؟

به گزارش تجارت‌نیوز ، مالک شریعتی نیاسر، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس، اخیراً در صحن علنی مجلس اعلام کرد که دولت در مفروضات تبصره 14 قانون بودجه 1402، واردات سوخت را لحاظ کرده است. برا این اساس قرار است 600 میلیون دلار بنزین و 300 میلیون دلار گازوئیل (در مجموع 900 میلیون دلار) سوخت وارد کشور می‌شود.

به گفته شریعتی فروش داخلی گازوئیل حدود 7.5 همت برای دولت در سال 1402 درآمدزایی دارد. اما امروزه هزینه واردات آن بیش از 12 هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. با این حساب دولت باید مبلغی بیش از 4.5 همت بر درآمدهای خود اضافه کند تا واردات این محصول را از سر بگیرد.

این اتفاقی است که می‌تواند منجر به خروج ارز از کشور محرز شود و عواقب پیش‌بینی‌شده آن مشهود است. حال باید دید فارغ از مسئله خروج ارز در ازای خرید گازوئیل واردات بنزین با چه چالش‌هایی مواجه است؟ اصلا چرا کشوری مانند ایران که تا چندی پیش خود یکی از صادرکنندگان این محصول بود امروزه باید در چنین شرایطی قرار بگیرد؟

فروش 80 همتی بنزین در ایران

احمد معروف‌خانی، رئیس اتحادیه صادرکنندگان نفت، درباره اینکه چرا ایران به واردکننده بنزین تبدیل شده است به تجارت‌نیوز گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد رشد منفی شاخص سرمایه‌گذاری در پالایشگاه‌های تولید بنزین باعث شده است که میزان تولید و مصرف دچار ناترازی شود.

او همچنین ادامه داد: ایران به‌رغم دارا بودن ذخایر عظیم نفتی واردکننده بنزین شد. چراکه نبود برنامه‌ریزی در زمینه افزایش تولید چنین مشکلاتی را به وجود آورده است. در حالی که این موضوع در گذشته باید پیش‌بینی می‌شد.

این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که دولت از فروش بنزین حدود 80 همت کسب می‌کند. حال اگر 24 همت آن هم صرف خرید بنزین از دیگر کشورها شود باز هم حدود 56 همت از فروش بنزین به دست می‌آید.

یک حساب سرانگشتی نشان می‌دهد که میزان فروش داخلی دولت از بنزین در سال 1401 با احتساب میانگین مصرف روزانه ۱۰۴ میلیون و ۵۰۰ هزار لیتر بیش از 38 میلیارد لیتر بوده است. درآمد حاصل از این میزان مصرف بنزین در بخش فروش سهمیه‌ای (60 درصد) حدود 34 همت و در بخش فروش آزاد (40 درصد) حدود 46 همت برآورد می‌شود.

اسدالله قلی‌زاده، رئیس صنف جایگاهداران کشور به تجارت‌نیوز گفت: میزان مصرف مردم از بنزین سهمیه‌ای 60 درصد و میزان مصرف از بنزین آزاد 40 درصد است.

بر این اساس دولت از فروش بنزین آزاد و سهمیه‌ای 80 همت کسب می‌کند. حال با استناد به گفته سخنگوی دولت 24 همت از این رقم برای واردات بنزین اختصاص پیدا می‌کند. بنابراین حدود 56 همت پول برای دولت باقی‌ می‌ماند. حال آنکه این میزان باقی‌ مانده صرف تامین یارانه‌ها نقدی در کشور می‌شود.

در حالی که به گفته آرش نجفی‌، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی به تجارت‌نیوز، یارانه‌های نقدی در نهایت صرفا‌ً دغدغه‌ای برای کشور است که جز تورم و آسیب تا به امروز دستاوردی نداشته است.

در حالی که اگر یارانه‌ای وجود نداشت به راحتی این درآمد صرف سرمایه‌گذاری در پالایشگاه‌های تولید بنزین می‌شد و مشکل واردات به وجود نمی‌آمد.

به گفته معروف‌خانی به صورت کلی هزینه‌ گزافی برای واردات بنزین به کشور تحمیل می‌شود. برآوردها نشان می‌دهد ایران به ازای واردات هر تن بنزین 150 دلار بیش از قیمت بین‌المللی بنزین هزینه می‌کند.

ضمن آنکه برخی اخبار حاکی از آن هستند که ایران از شش ماه گذشته واردات بنزین و گازوئیل را از سر گرفته است. هرچند هربار دولت سعی دارد توپ را در زمین مصرف‌کنندگان بیندازد، اما به نظر می‌رسد روند مصرف مسیر طبیعی خود را طی کرده و در واقع نبود مدیریت منجر به بروز واردات بنزین شده است.

رویترز نیز در گزارشی درباره واردات بنزین نوشت که روسیه در دو ماه گذشته (فوریه و مارس) بیش از 30 هزار تن گازوئیل و بنزین به ایران صادر کرده است. البته مسئولان وزارت نفت بارها اعلام کرده‌اند، ایران بنزینی وارد و صادر نمی‌کند.

برای مطالعه بیشتر درباره حوزه انرژی خبر تغییر قیمت بنزین واقعیت دارد؟ را بخوانید.