آغاز بحران‌های پس از کمبود پسته؛ تعطیلی گزسازی‌های اصفهان

سمیه سایش: کمبود آب و سرمازدگی، گرانی محصولات پسته را به همراه داشته است. حالا تعطیلی موقتی 80 درصد بنگاه‌های صنفی- صنعتی در استان اصفهان نیز مُهر تاییدی بر گرانی‌های اخیر و افزایش هزینه‌های سربار تولید است. تصمیم‌گیری‌های عجولانه و دودستگی‌های اخیر میان تجار پسته و فعالان صنعتی وابسته به این محصول باعث شده که تنها خسارت ناشی از اختلاف نظرها گریبان‌گیر بخش صنعت شود.

صنعتگران مواد غذایی می‌گویند که کلید خوردن پیمان‌های ارزی برای صادرکنندگان پسته باعث شده که تنها عده خاصی از این محصول منفعت ببینند و در مقابل نیز تولیدکنندگان برای تهیه و دستیابی به محصول پسته‌ با افزایش قیمت‌ها مواجه شوند. در همین حال دبیر کل سابق اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی اصفهان از تعطیلی موقت 80 درصد بنگاه‌های صنعتی گزسازی در شهر اصفهان خبر داد.

محمد گوهریان در گفتگو با «تجارت‌نیوز» می‌گوید: صنعت گزسازی 80 درصد به محصولات پسته وابسته است. به عبارت دیگر عمده مواد اولیه صنعت گزسازی به پسته تعلق دارد که با قیمت 130 هزار تومانی مغز این محصول عملا بخش زیادی از بنگاه‌های صنعتی به مرز ورشگستگی و تعطیلی نزدیک شده‌اند. از آنسو باید اشاره کرد با افزایش قیمت تمام شده مزیت رقابت‌سازی گز در بخش صادرات کاهش چشم‌گیری داشته است.

این فعال بازار در ادامه عنوان می‌کند: انگار برخی تجار قصد دارند با برخی تصمیمات هیجانی و نابخردانه بنگاه‌های وابسته به محصول پسته را تمام و کمال تعطیل کنند که امروز آرزوی آنها برآورده شده و بنگاه‌ها یکی پس از دیگری در معرض تعطیلی قرار دارند. باید اشاره کرد که دولتمردان ما تنها تجار را صاحبان بخش‌خصوصی می‌دانند و هیچ توجهی به تولیدکنندگان ندارند.

او می‌گوید: گز محصولی لوکس با ارزش افزوده بالاست. زمانی این صنعت یک میلیون دلار کالا به بازارهای خارجی صادر می‌کرد اما امروز مشکلات بخش صنعت به طور چشمگیری افزایش یافته و منجربه بیکاری صدها نفر افراد جوان شده است.

پسته گران شده اما مشکلی نیست!

حال با وجود اینکه برخی از فعالان بخش خصوصی از تعطیلی بنگاه‌های صنعتی گزسازی اصفهان به واسطه بحران پسته خبر می‌دهند، برخی تصمیم‌سازان اقتصادی نیز این موضوع را بلوفی بیش نمی‌دانند.

در این باره اسدالله عسگراولادی، فعال باسابقه بخش پسته و رئیس اتاق مشترک ایران و چین معتقد است که کمبود و گرانی پسته تاثیری در روند فعالیت کسب‌وکارهایی همچون تولید مسقط‌، گز و سوهان ندارد.

عسگراولادی درباره وضعیت پسته به «تجارت‌نیوز»می‌گوید: امسال به دلیل سرمازدگی در فصل بهار بخش زیادی از محصولات پسته نابود شده و معتقدیم سال آینده پسته‌ای نخواهیم داشت. به‌واقع هر کشاورزی که امسال محصولات پسته‌ای داشته باشد برای سال آینده دپو می‌کند.

عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی،صنایع، معادن و کشاورزی تهران در پاسخ به این پرسش که بحران کمبود و گرانی پسته تا چه میزان می‌تواند به واحدهای تولیدی خرد همچون مسقطی، سوهان و گز آسیب وارد کند؟ می‌افزاید: میزان مصرف ‌تولیدکنندگان گز، سوهان و مسقطی از پسته حدود 20 درصد از کل مصرف پسته است اما با افزایش قیمت پسته بر قیمت تمام شده واحدهای تولیدی اثر خواهند داشت. از آنسو باید اشاره کرد که برای واحدهای تولیدی خرد همچون تولیدکننده مسقطی، گز و سوهان پسته به اندازه کافی وجود دارد؛ چرا که امسال تنها 30 درصد نسبت به سال گذشته با کمبود پسته مواجه هستیم.

او در ادامه متذکر می‌شود: دراین بازه زمانی برخی تولیدکنندگان واحدهای صنعتی خرد به بحران پسته اشاره دارند این درحالی است که وضعیت هرگز برای واحدهای صنعتی کوچک بحران‌زا نخواهد بود و هیچ واحد صنعتی به دلیل کمبود پسته بسته نخواهد شد.

این فعال اقتصادی با اشاره به افزایش قیمت پسته در سال جاری تصریح می‌کند که امسال به دلیل مشکلات مطرح شده بین 20 تا 30 درصد افزایش قیمت در محصولات پسته‌ای را شاهد هستیم و به تبع آن واحدهای صنفی معروف بازار آجیل و خشکبار پسته‌های بوداده را با قیمت بالایی در بازار عرضه می‌کنند.

عسگراولادی در ادامه به میزان تولید پسته در هر سال اشاره می‌کند و می‌گوید که هر سال میزان بهره‌برداری از پسته به رقم 200 هزار تن می‌رسد؛ این درحالی است که امسال این رقم به 70 هزار تن رسیده است.

بحرانی در بازار پسته وجود ندارد!

از سوی دیگر برخی فعالان بازار هم می‌گویند بحرانی در بازار پسته وجود ندارد؛ این درحالی است که تولیدکنندگان گز از وضعیت موجود ناراضی هستند.

رئیس اتحادیه خشكبار و آجيل تهران نیز با تاکید بر اینکه گرانی و کمبود پسته بر صنایع گز تاثیری ندارد، معتقد است که امسال به دلیل سرما زدگی تولید پسته از 170 هزار تن به 140 تن کاهش می‌یابد. از طرفی نیز برخی موضوعات مطرح می شود که این کمبود و گرانی پسته بر روند فعالیت واحدهای تولیدی تاثیرگذار است درحالی که تولیدکنندگان گز، مسقطی و سوهان و دیگر صنایع جانبی در بخش تولید تنها پسته‌های درجه دو یا سه را استفاده می‌کنند.

مصطفی احمدی می‌گوید: دغدغه امروز فعالان بازار کمبود پسته درجه یک برای صادرات به کشورهای هدف است. همچنین دولت نیز اخیرا اعلام کرده است که ارز حاصل از صادرات پسته در سامانه نیما با نرخ چهار هزار و 200 تومان بلوکه شود؛ این درحالی است که با عملیاتی شدن این تصمیم آن وقت تجار باید ارز مورد نظر را با نرخ هفت هزار تا هشت هزار تومانی در بازار تهیه کنند.

آنچه مورد تایید همه گروه‌های فعال در بخش پسته است، کاهش تولید و افزایش قیمت آن است. این اتفاق شاید برای مصرف‌کنندگان نهایی پسته و صادرکنندگان آن تنها یک مساله باشد اما برای تولیدکنندگانی که از پسته برای تولید محصولات دیگر مانند گز استفاده می‌کنند چندین مساله و بحران را در پی دارد. از کاهش تولید گرفته تا تعطیلی‌های موقت از پیامدهایی است که امکان دارد گریبان‌گیر این بخش از تولید کشور شود. چه بسا به گفته دبیر سابق اتاق بازرگانی اصفهان هم‌اکنون نیز این بحران پسته به بخش‌هایی مانند تولید گز سرایت کرده است.