توافق میان ایران و آمریکا چقدر محتمل است؟

اکونومیست در گزارشی تصمیم ترامپ برای خروج از توافق هسته‌ای را نامعقول خوانده و می‌نویسد: حتی منتقدان این توافق بر این باورند که ایران تا به حال به تعهداتش در قبال توافق هسته‌ای پایبند بوده و این معامله دست‌کم تا یک دهه دستیابی ایران به سلاح‌های هسته‌ای را محدود کرده بود.

به گزارش تجارت‌نیوز، به رغم واکنش‌های بین‌المللی به خروج ترامپ از توافق هسته‌ای، رئیس‌جمهور آمریکا بر تصمیم خود اصرار می‌ورزد و معتقد است که او عملکرد بهتری در مقایسه با سایر کشورهای جهان در مقابل ایران خواهد داشت. ترامپ در ماه می با خروج از برجام اعتبار آمریکا و همچنین قوانین جهانی را زیر سوال برد.

این آسیب حالا وارد شده و در حال حاضر دستیابی به یک توافق بهتر با ایران بر عهده دونالد ترامپ است. او می‌گوید آمادگی، تمایل و توانایی امضای توافقنامه‌ای را با ایران دارد که برنامه هسته‌ای را به طور کامل محدود کند و همچنین از گسترش نفوذ این کشور در خاورمیانه جلوگیری کند. اما آیا چنین توافقی امکان‌پذیر است؟

رئیس‌جمهور آمریکا مصرانه معتقد است که تحریم‌های جدید می‌تواند ایران را برای یک توافق بهتر پای میز مذاکره بنشاند. با این حال بسیاری بر این باورند که این فشارها ممکن است جواب عکس بدهد و طبق ادعای اکونومیست در حال حاضر، این احتمال وجود دارد که ایران بیش از هر زمان دیگری برنامه‌های هسته‌ای خود را گسترش دهد.

ترامپ از این تحریم‌ها به عنوان اهرمی برای اعمال فشار و آسیب به اقتصاد ایران استفاده کرده است. در ماه آگوست، دور اول تحریم‌ها علیه ایران اجرایی شدند؛ تحریم‌هایی که صنعت خودرو، انجام مبادلات با دلار و همچنین خرید و فروش طلا و سایر فلزات گرانبها را هدف قرار دادند. تحریم‌های دور دوم یا همان تحریم‌های نفتی اما که مجازات‌های سخت‌تری محسوب می‌شوند، از امروز، چهارم نوامبر، اجرایی شدند.

در ماه‌های اخیر صادرات نفت ایران کاهش یافته است. بسیاری از کشورها به دلیل ترس محرومیت از امکانات سیستم مالی آمریکا، واردات از ایران را متوقف کرده‌ند. شرکت‌های بین‌المللی هم از سوی آمریکا تهدید شده‌اند که اگر به فعالیت اقتصادی با ایران ادامه دهند، بازار ایالات متحده را از دست خواهند داد. ریال ایران به شدت افت کرده و تورم و بیکاری در حال افزایش است.

مشکلات اقتصادی در ایران طی ماه‌های اخیر ناآرامی‌هایی را به دنبال داشته است. از سوی دیگر، به تعبیر نویسنده اکونومیست تندروهای ایران بر این باورند که نباید از ابتدا توافقی میان آمریکا و ایران صورت می‌گرفت و ایالات متحده هیچ گاه مورد اعتماد ایران نبوده است. تلگرام یکی از برنامه‌های پیام‌رسان بسیار محبوب در ایران فیلتر شده است. همچنین نویسنده این گزارش مدعی شده که شرکت‌های بی‌شماری در ایران تحت کنترل نهادهای نظامی هستند. به همین دلیل بسیاری از آنها از یک‌سو از تحریم‌های آمریکا سود می‌برند و از سوی دیگر با انحصاری که ایجاد کرده‌اند مانع حضور شرکت‌های خارجی در ایران و رقابت شده‌اند.

همه این مسائل موجب شده، میانه‌روها هم در ایران عقب‌نشینی کنند. حسن روحانی، رئیس‌جمهور این کشور زمانی وعده داده بود با امضای توافق هسته‌ای اقتصاد ایران بهبود می‌یابد. این اتفاق نیفتاد. امروز لحن حسن روحانی در واکنش به لفاظی‌های ترامپ حتی تندتر از افراطی‌های ایران شده است. روحانی رویکرد ترامپ را به تفکرات نازی‌ها شبیه دانسته و اعلام کرده که با آمریکا مذاکره نخواهد کرد.

اگر دونالد ترامپ در مورد حصول یک توافق جدید با ایران جدی است، مسئولیت اوست که بار دیگر تمامی طرف‌های امضاکننده توافق را پای میز مذاکره برگرداند. شاید اولین گام در این جهت تغییر لحن و لفاظی‌های او باشد. اگر قرار است کسی رویکرد خود را از دشمنی به دوستی تغییر دهد، این شخص قطعا باید ترامپ باشد. او پیش‌تر در مقابل کره شمالی هم همین تغییر رویکرد را از خود نشان داد.

واقعیت اما این است که تغییر لحن برای آمریکا در مورد ایران به مراتب سخت‌تر است. در ایالات متحده هر دو حزب سیاسی احساسات ضدایرانی عمیقی دارند. از سوی دیگر، متحدان آمریکا از جمله سعودی‌ها و اسرائیل به هر اقدامی دست می‌زنند تا مانع ایجاد رابطه دوستانه میان آمریکا و ایران شوند.

به این ترتیب به نظر می‌رسد، نه تنها امکان انجام مذاکرات بسیار اندک است بلکه حصول توافق میان دو کشور نیز تقریبا امکان‌پذیر نیست.

این نشریه انگلیسی همچنین ادعا می‌کند، اگر برجام حفظ نشود ایران ممکن است بار دیگر برنامه هسته‌ای خود را به دور از چشم بازرسان بین‌المللی از سر بگیرد. این مساله اثبات می‌کند که چرا سایر طرف‌های توافق از جمله چین، روسیه، آلمان، انگلیس، فرانسه و اتحادیه اروپا برای حفظ این توافق تا این حد تلاش می‌کنند.

در حال حاضر، آمریکا تحریم‌ها و فشارها علیه ایران را به بالاترین میزان ممکن رسانده و تنها واکنش باقی‌مانده از سوی این کشور طبق ادعای اکونومیست شاید اقدامات نظامی باشد که این مساله منطقه را بی‌ثبات‌تر از گذشته می‎‌کند و به روند دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای سرعت می‌بخشد.