از راه‌آهن تا زنجیره کشاورزی تانزانیا؛ نقشه راه چین برای بازتعریف اقتصاد قاره سیاه

به گزارش تجارت نیوز، در دهه‌های اخیر، مشارکت بین جمهوری متحد تانزانیا و جمهوری خلق چین به طرز چشم‌گیری تقویت شده است. چین از طریق توافق‌نامه‌های تجاری، کمک‌های توسعه‌ای و سرمایه‌گذاری مستقیم، به یکی از بازیگران اصلی در توسعه زیرساخت‌های تانزانیا تبدیل شده است. این همکاری در قالب اجرای پروژه‌های استراتژیک بزرگ نمایان است که هدف شان حرکت تانزانیا به‌سوی اقتصادی مدرن، بهبود زیرساخت‌ها به عنوان محرکی کلیدی برای جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی، ایجاد اشتغال برای شهروندان تانزانیایی و انتقال فناوری از چین بوده است.

پروژه‌های استراتژیک تحول‌آفرین

یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های چینی در تانزانیا ساخت راه‌آهن با خط استاندارد (SGR) است. بخش‌های پنج (ایساکا–موانزا) و شش (تابورا–کیگوما) توسط شرکت مهندسی عمران چین (CCECC) و شرکت ساخت‌وساز راه‌آهن چین (CRCC) در حال اجرا هستند. این راه‌آهن با هدف اتصال تانزانیا به کشورهای همسایه یعنی بوروندی، رواندا و جمهوری دموکراتیک کنگو طراحی شده و تانزانیا را به یک مرکز تجاری در شرق آفریقا تبدیل می‌کند. علاوه بر ارتقای تجارت، پروژه فوق هزاران فرصت شغلی موقت در حوزه‌های ساخت‌وساز، مهندسی و خدمات مرتبط برای مردم تانزانیا ایجاد کرده است.

پروژه مهم دیگر ساخت کارخانه تولید شیشه شناور در منطقه مکورانگا در سواحل تانزانیا است که توسط سرمایه‌گذاران چینی در سال ۲۰۲۳ تاسیس شد. این کارخانه شیشه‌های مدرن برای استفاده داخلی و صادرات به کشورهای همسایه تولید می‌کند و به شکلی مستقیم بیش از هزار فرصت شغلی برای شهروندان تانزانیایی ایجاد کرده است. همچنین وابستگی به واردات شیشه را کاهش داده و به رشد بخش‌های ساختمانی و صنعتی کمک می‌کند.

در حوزه ورزش، شرکت چینی CRCEG در حال ساخت استادیوم «سامیا سولوحو حسن» در آروشا است. این پروژه بخشی از آمادگی‌ها برای میزبانی تانزانیا در جام ملت‌های آفریقا در سال ۲۰۲۷ است. فراتر از توسعه ورزشی، این پروژه زمینه‌ساز ایجاد اشتغال و تحول در زیرساخت‌های گردشگری، تفریحی و ورزشی می‌شود.

در بخش انرژی نیز چین از طریق همکاری با شرکت ملی برق تانزانیا (TANESCO)، پروژه برق‌آبی روماکالی را در منطقه نجومبه اجرایی می‌کند. این پروژه قرار است ۲۲۲ مگاوات برق تولید کرده و سالانه بیش از ۲۴۰۰ گیگاوات‌ساعت به شبکه ملی برق اضافه کند. انرژی پایدار، زمینه‌ساز سرمایه‌گذاری صنعتی و افزایش تولید داخلی خواهد بود.

پشت پرده فرصت‌سازی چین در قاره سیاه

یکی از دستاوردهای مهم پروژه‌های چینی، ارتقای زیرساخت‌هاست که اکنون سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را جذب می‌کند. پروژه‌هایی مانند SGR، بندر دارالسلام، و نیروگاه روماکالی باعث تسهیل حمل‌ونقل، توزیع کالاها، و تامین انرژی شده‌اند و هزینه‌های تجاری را کاهش داده‌اند. شرکت‌هایی از اروپا، آسیا و خاورمیانه علاقه‌مندی خود را برای سرمایه‌گذاری در تانزانیا در این بستر جدید نشان داده‌اند.

علاوه بر این، مناطقی چون مکورانگا، کیباها و موروگورو شاهد رشد سریع شهری و صنعتی به‌واسطه پروژه‌های چینی بوده‌اند. این مناطق در کنار افزایش جمعیت، بهبود خدمات اجتماعی، ساخت مسکن، مدارس، بیمارستان‌ها و بازارها را تجربه کردند؛ رخدادی که نشان از توسعه شهری و بهبود معیشت عمومی است.

در حوزه اشتغال، پروژه‌های چینی به کاهش بیکاری، به‌ویژه در میان جوانان کمک زیادی کرده‌اند. در مرحله ساخت، مشاغل موقتی زیادی برای تکنسین‌ها، کارگران، و متخصصان ایجاد می‌شود. پس از اتمام پروژه، طبیعتا فرصت‌های شغلی دائمی در کارخانه‌ها، بخش‌های اداری، حمل‌ونقل و خدمات فراهم خواهد شد.

در این میان همکاری چین و تانزانیا منجر به انتقال فناوری از طریق آموزش حین کار شده است. بسیاری از شرکت‌های چینی کارشناسانی را به کار می‌گیرند که نیروهای تانزانیایی را آموزش داده و در نتیجه، نیروی کاری ماهر شکل می‌گیرد. همچنین، دولت چین بورسیه‌هایی در حوزه‌هایی نظیر مهندسی، فناوری، کسب‌وکار و کشاورزی به دانشجویان تانزانیایی ارائه کرده است.

تحول کشاورزی و توسعه زنجیره‌های ارزش

در مسیر ساخت اقتصادی مدرن، کشاورزی همچنان ستون حیاتی است که از طریق همکاری چین و تانزانیا، نیرویی تازه یافته است. این تحولات نه‌تنها در افزایش تولید بلکه در گذار کشاورزی از شکل معیشتی به یک منبع کسب‌وکار، اشتغال و مواد اولیه صنعتی مشهود است.

چین از طریق راهکارهای مختلف به مدرن‌سازی کشاورزی تانزانیا کمک کرده است. این پروژه نخست، با اجرای پروژه‌های تحقیقاتی مشترک، بذرهای بهینه‌تر، روش‌های نوین کشت، و تکنیک‌های افزایش بهره‌وری کشاورزان خرد توسعه داده شده و به‌دنبال افزایش بازدهی کشاورزی بدون آسیب به محیط زیست است.

از منظری دیگر، چین با ساخت سدهای آبیاری در مناطق خشک یا با بارندگی غیرقابل پیش‌بینی، تولید کشاورزی را در تمام سال ممکن کرده است. در مناطقی مانند موروگورو، مبه‌یا و کیلومبرو، کشاورزان اکنون می‌توانند دو یا چند بار در سال برداشت کنند که موجب امنیت غذایی و کشاورزی تجاری شده است.

در نهایت، واردات ماشین‌آلات کشاورزی مدرن مانند تراکتور، کاشت‌گر و کمباین از چین، بهره‌وری کشاورزی را به‌ویژه در مزارع متوسط و تعاونی‌ها به‌طور چشمگیری افزایش داده است. این فناوری‌ها زمان و نیروی انسانی را کاهش داده و بازده در هر هکتار را بالا برده‌اند.

اصلاحات کشاورزی همچنین زمینه مشارکت کشاورزان خرد در کسب‌وکارهای کشاورزی را فراهم کرده است. محصولاتی مانند برنج، ذرت، نیشکر، میوه و سبزیجات اکنون نه‌تنها در بازارها فروخته می‌شوند، بلکه به عنوان صنایع محلی برای فرآوری نیز عرضه می‌شوند. این موضوع باعث ارزش‌آفرینی برای محصولات، افزایش درآمد کشاورزان، و تقویت جایگاه آنان در زنجیره ارزش تولید شده است.

در کل، از رهگذر همکاری چین و تانزانیا، کشاورزی دیگر صرفا کنش سنتی روستایی تلقی نمی‌شود، بلکه بخشی راهبردی در ساخت اقتصادی صنعتی، ایجاد اشتغال و بهبود معیشت مردم عادی محسوب می‌شود.

در مجموع باید گفت پروژه‌های چینی در تانزانیا نقش اساسی در ساخت اقتصادی مدرن ایفا کرده‌اند. این سرمایه‌گذاری‌ها زیرساخت‌ها را ارتقا داده، شهرنشینی را گسترش داده، اشتغال را افزایش داده و به انتقال فناوری کمک کرده‌اند. همه این‌ها پایه‌ای محکم برای تحقق چشم‌انداز تانزانیا در تبدیل‌شدن به یک اقتصاد صنعتی فراهم می‌سازند.

با این حال، برای دستیابی به نتایج پایدار، ضروری است که این شراکت، منافع مردم تانزانیا را در اولویت قرار دهد؛ از جمله با تضمین عدالت در اشتغال، حفاظت از محیط زیست، و توانمندسازی نسل‌های آینده. تانزانیا می‌تواند از این همکاری راهبردی سود بیشتری ببرد، مشروط بر آنکه شرایط سرمایه‌گذاری را هوشمندانه مدیریت کند و تمرکز بیشتری بر ظرفیت‌سازی داخلی داشته باشد.