بخشنامه جدید بیمه شخص ثالث خودروهای نامتعارف، راه‌حل اصولی و بلندمدت نیست

به گزارش تجارت نیوز، بیمه مرکزی در هفته گذشته از دو اتفاق و تغییر مهم در رشته بیمه شخص ثالث خبر داد که می‌توانند تاثیر قابل توجهی بر هزینه‌ها، شیوه قیمت‌گذاری و عدالت در صنعت بیمه کشور داشته باشد.

موضوع اول، مربوط به ورود یک محصول جدید برای پوشش بیمه شخص ثالث خودروهای نامتعارف (با قیمت بیش از نصف دیه مرد مسلمان در ماه حرام) بود. بر اساس قانون، خسارت وارد به خودروهای نامتعارف فقط تا سقف خسارت متناظر خودروهای متعارف قابل جبران است و بیش از آن، شخص مسبب حادثه یا شرکت بیمه مسئولیتی ندارد. به همین دلیل، دارندگان خودروهای نامتعارف می‌توانستند برای جبران مازاد خسارت، از بیمه بدنه استفاده کنند. با این وجود، برخی شرکت‌های بیمه این خسارت‌ها را جزو سوابق خسارتی بیمه‌گزار ثبت می‌کردند و این موضوع باعث افزایش حق بیمه بدنه در تمدید سال بعد می‌شد.

حال بهروز بستگانی، رئیس مرکز مدیریت ریسک و تدوین مقررات بیمه مرکزی، به تازگی اعلام کرده است: «در بخشنامه جدید بیمه مرکزی در تاریخ پنجم شهریور 1404، تصریح شده که هیچ منع مقرراتی برای نادیده گرفتن خسارت‌های پرداختی از محل بیمه بدنه در سوابق بیمه‌گزار وجود ندارد. بنابراین شرکت‌های بیمه می‌توانند در صورت تمایل، این خسارت‌ها را جزو سابقه بیمه‌گزار محسوب نکنند. اگر شرکتی بخواهد خلاف این عمل کند، موظف است در زمان فروش بیمه‌نامه موضوع را به اطلاع مشتری برساند تا حقوق بیمه‌گزاران حفظ شود.»

از سوی دیگر، پرویز خسروشاهی، رئیس کل بیمه مرکزی، با اعلام اینکه پیش‌نویس آئین‌نامه بیمه شخص ثالث راننده محور تهیه شده و در ماه‌های آتی به شورای عالی بیمه ارائه خواهد شد، ابراز امیدواری کرد که اگر در اواخر سال جاری، این آئین‌نامه در دولت تصویب شود، حق بیمه شخص ثالث از سال آینده بر اساس مدل راننده‌محوری محاسبه خواهد شد.

بهروز اسدنژاد، کارشناس صنعت بیمه، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز، این دو موضوع تاثیرگذار بر رشته بیمه شخص ثالث را بررسی می‌کند.

فرآیند قیمت‌گذاری بیمه شخص ثالث به‌صورت متمرکز و از بالا به پایین انجام می‌شود

اسدنژاد در ابتدا با اشاره به چالش‌های موجود در حوزه بیمه شخص ثالث توضیح داد: «ناوگان خودرویی کشور با شکاف شدید قیمتی مواجه است؛ به‌گونه‌ای که بخشی از خودروها ارزش میلیاردی دارند و بخشی دیگر در رده قیمتی میلیون تومانی قرار می‌گیرند.»

او افزود: «در چنین شرایطی، تعریف خودروی نامتعارف چندان دور از ذهن نیست، چرا که در غیر این صورت شرکت‌های بیمه ناگزیر می‌شدند حق بیمه‌های بسیار سنگینی برای همه خودروها مطالبه کنند. این در حالی است که مطابق قوانین، شرکت‌های بیمه مجاز به تعیین نرخ دلخواه خود نیستند و فرآیند قیمت‌گذاری بیمه شخص ثالث به‌صورت متمرکز و از بالا به پایین انجام می‌شود.»

تعریف خودروی نامتعارف نیازمند به‌روزرسانی است

این کارشناس صنعت بیمه در توضیح علت قیمت‌گذاری متمرکز بیمه شخص ثالث گفت: «برای مثال، اگر شرکت‌های بیمه ملزم به پوشش تعهد مالی تا سقف ۱۵ میلیارد تومان شوند، صاحبان خودروهای ارزان‌قیمت مانند پراید توانایی پرداخت حق بیمه را نخواهند داشت؛ چرا که در این صورت بیمه شخص ثالث برای این خودروها به بیش از ۳۰ میلیون تومان می‌رسد، در حالی که حق بیمه فعلی حدود ۹ میلیون تومان است.»

او تاکید کرد: «بنابراین، قاعده تعریف خودروی نامتعارف با توجه به شرایط موجود در کشور قابل دفاع است، هرچند این تعریف نیازمند به‌روزرسانی است.»

باید در زمینه بیمه شخص ثالث از تجربیات بین‌المللی استفاده کرد

اسدنژاد اظهار کرد: «در حال حاضر با افزایش نرخ ارز و رشد قیمت خودرو، بسیاری از خودروهای رایج نیز در رده خودروهای نامتعارف قرار گرفته‌اند. در چنین شرایطی زیان‌دیدگان معمولا کل خسارت واقعی خود را دریافت نمی‌کنند و مجبور می‌شوند برای جبران بخش باقی‌مانده، از بیمه بدنه استفاده کنند. این موضوع در سوابق بیمه‌ای آنها درج می‌شود و می‌تواند در آینده منجر به افزایش حق بیمه بدنه شود.»

او ادامه داد: «در بخشنامه اخیر بیمه مرکزی اشاره شده است که شرکت‌های بیمه می‌توانند پوشش اضافی برای خسارت خودروهای نامتعارف ارائه دهند. به این ترتیب، بیمه‌گزار در صورت تمایل می‌تواند با پرداخت حق بیمه‌ای بیشتر، از این پوشش افزوده برخوردار شود. هرچند این راهکار می‌تواند بخشی از مشکلات را کاهش دهد، اما به نظر نمی‌رسد که راه‌حل اصولی و بلندمدت باشد و لازم است در این زمینه از تجربیات بین‌المللی استفاده و سپس آنها با شرایط بومی کشور تطبیق داده شود.»

این امکان وجود ندارد که خسارت‌های یک رشته به رشته دیگری منتقل شود

یکی از نکات بخشنامه جدید بیمه مرکزی درباره بیمه شخص ثالث خودروهای نامتعارف آن است که انتقال خسارت‌های پرداختی بیمه بدنه به سابقه بیمه‌گزار، در اختیار شرکت‌های بیمه قرار داده شده است. این در حالیست که این موضوع با ابهامات زیادی مواجه است؛ چرا که از یک سو، بعید است که بیمه‌گران انگیزه‌ای برای این موضوع داشته باشند و از سوی دیگر، این موضوع می‌تواند باعث سردرگمی بیمه‌گزاران شود.

اسدنژاد درباره این ابهامات به خبرنگار تجارت‌نیوز گفت: «از نظر فنی و مالی این اقدام چندان منطقی نیست. در صنعت بیمه، رشته‌های  متفاوتی از جمله شخص ثالث، بدنه، آتش سوزی و … وجود دارد و اگر برای هر رشته، ترازی در نظر گرفته شود، خسارت‌ها و حق بیمه‌های آن باید تناسب داشته باشد. بنابراین این امکان وجود ندارد که خسارت‌های یک رشته به رشته دیگری منتقل شود.»

او ادامه داد: «این موضوع در صورت‌های مالی، محاسبات و بیم‌سنجی شرکت‌ها بیمه مشکل ایجاد می‌کند. بنابراین منطقی نیست که شرکت‌های بیمه تاثیر این خسارت‌ها بر سوابق بیمه‌ای را نادیده بگیرند.»

بیمه شخص ثالث راننده‌محور، مسئولیت راننده در فرهنگ عمومی را پررنگ‌تر می‌کند

این کارشناس صنعت بیمه در ادامه به موضوع راننده‌محور شدن بیمه شخص ثالث که به‌تازگی از سوی رئیس کل بیمه مرکزی مطرح شده، اشاره کرد و گفت: «بیمه شخص ثالث در اصل بیمه مسئولیت راننده است، نه خودرو. با این حال در فرهنگ عمومی کشور ما، این بیمه به نام خودرو شناخته می‌شود. در حالی که در استانداردهای بین‌المللی، محور اصلی شخص راننده است؛ فردی که بر اساس سوابق رانندگی، میزان جریمه‌ها و رفتار ترافیکی او ارزیابی می‌شود.»

او توضیح داد: «اگر بیمه شخص ثالث راننده‌محور شود، مسئولیت راننده در فرهنگ عمومی پررنگ‌تر می‌شود؛ به‌گونه‌ای که رانندگان پرخطر حق بیمه بیشتری می‌پردازند و رانندگان کم‌خطر هزینه کمتری متحمل می‌شوند. این تغییر می‌تواند در بلندمدت به کاهش تصادفات و افزایش احتیاط رانندگان منجر شود و در نهایت هزینه‌های اجتماعی بیمه را کاهش دهد.»

پلیس راهور باید اطلاعات کامل از سوابق رانندگان را در اختیار بیمه‌گران قرار دهد

اسدنژاد تصریح کرد: «نفس بیمه شخص ثالث راننده‌محور فوق‌العاده است اما سازوکار پیاده‌سازی آن نیز اهمیت زیادی دارد. طبق قانون، پلیس راهور باید اطلاعات کامل از سوابق رانندگان را در اختیار بیمه‌گران قرار دهد و در مقابل، 10 درصد از حق بیمه نیز به پلیس راهور تعلق می‌گیرد. اما این تبادل داده تاکنون به‌طور کامل محقق نشده و تا زمانی که این اکوسیستم مشترک میان بیمه مرکزی، شرکت‌های بیمه و پلیس راهور شکل نگیرد، راننده‌محور شدن بیمه شخص ثالث نیز به‌طور کارآمد اجرا نخواهد شد.»

او در پایان خاطرنشان کرد: «اگر این همکاری شکل نگیرد و شرکت‌های بیمه، اطلاعات کافی درباره بیمه‌گزاران نداشته باشند، همین روال جاری پیاده خواهد شد که غیرمنصفانه است.»

برای مطالعه بیشتر صفحه بانک و بیمه در تجارت‌نیوز را دنبال کنید.