بورس در وضعیت قرمز قرمز

بر اساس داده‌های روز گذشته، حدود ۲ هزار و ۲۶۶ میلیارد تومان پول حقیقی تنها در یک روز از بازار سهام خارج شد تا مجموع خروج نقدینگی در ۱۴ روز معاملاتی گذشته به عدد قابل توجه ۳۸ هزار میلیارد تومان برسد. این روند در هفته جاری هم تداوم داشته و در سه روز معاملاتی اخیر حدود ۳ هزار و ۱۵۶ میلیارد تومان از سرمایه‌های خرد از بازار سهام خارج شده است.

چنین روندی در شرایطی اتفاق می‌‌‌افتد که بازار همچنان فاقد تحرکات مثبت در سمت تقاضا است و اعتماد معامله‌‌‌گران خرد به این بازار به‌شدت تضعیف شده است. این خروج پول حقیقی، معیاری مهم از کاهش اقبال سرمایه‌‌‌گذاران به سهام است و معمولا در بازاری با این شرایط، فشار فروش افزایش می‌‌‌یابد و تقاضا کاهش چشمگیر پیدا می‌‌‌کند. بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد که سرمایه‌‌‌گذاران خرد در برابر ریسک‌‌‌های فعلی بازار، تمایل بیشتری به نقد کردن دارایی‌‌‌های خود دارند و برای حفظ ارزش سرمایه خود، وارد بازارهای کم‌‌‌ریسک‌‌‌تر شده‌‌‌اند.

افت چشمگیر شاخص کل و بی‌‌‌سابقه بودن روند نزولی شاخص هم‌‌‌وزن

شاخص کل بورس تهران در معاملات روز گذشته با افت ۰.۷۹ درصدی مواجه شد و به محدوده ۲ میلیون و ۶۳۷ هزار واحدی عقب‌‌‌نشینی کرد؛ سطحی که از ۲۴ آذر سال گذشته تاکنون بی‌‌‌سابقه بوده است. این افت نشان می‌دهد که بازار در حال از دست دادن حمایت‌‌‌های تکنیکال مهم خود است و فاصله گرفتن شاخص از قله‌های پیشین می‌تواند منجر به تشدید روند نزولی شود. از سوی دیگر، شاخص هم‌‌‌وزن که معیار مناسبی برای ارزیابی عملکرد میانگین شرکت‌ها است، با کاهش ۱.۰۹درصدی همراه شد و برای چهاردهمین روز پیاپی روند نزولی را ثبت کرد. جالب اینجاست که این رکورد در تاریخ شاخص هم‌‌‌وزن از ابتدای سال ۱۳۹۳ تا کنون سابقه نداشته و این نشان می‌دهد که فشار عرضه در میان اکثر نمادها به‌طور بی‌‌‌سابقه‌‌‌ای بالا رفته است.

کمبود تقاضا و افزایش عرضه؛ بازار در تسلط فروشندگان

ارزش معاملات خرد بازار سهام نیز که معیار مهمی برای نشان دادن فعالیت معامله‌‌‌گران است، در روز گذشته به ۵ هزار و ۹۷۲ میلیارد تومان رسید. این رقم در شرایط عادی می‌تواند مناسب باشد اما نکته مهم این است که در پایان معاملات، ۷۷ درصد از نمادهای بورسی قرمزپوش بودند و تنها ۳۳ درصد از سهم‌‌‌ها در محدوده مثبت معامله شدند. علاوه بر این، حدود ۴ هزار میلیارد تومان سفارش فروش در صف‌‌‌های فروش باقی ماند که نشان‌دهنده حجم بالای عرضه و کمبود شدید خریدار است. این شرایط بازتاب‌‌‌دهنده بی‌‌‌اعتمادی فعالان بازار و ترس از ادامه روند نزولی است و به وضوح نشان می‌دهد که بازار فعلا در تسلط فروشندگان قرار دارد.

از منظر بنیادی، نمی‌توان نقش تاثیرگذار جنگ ۱۲ روزه میان ایران و رژیم صهیونیستی را نادیده گرفت. شاخص کل در نخستین هفته پس از جنگ، نزدیک به ۹.۹ درصد از ارزش خود را از دست داد و هفته اخیر نیز با افت نزدیک به ۲ درصد همراه بود. این افت‌‌‌های متوالی در یک بازه کوتاه زمانی، ناشی از ترس سرمایه‌‌‌گذاران از وقوع مجدد بحران‌‌‌های سیاسی و نظامی و نا‌‌‌اطمینانی نسبت به آینده است. بسته بودن دو هفته‌‌‌ای بازار در دوران جنگ، باعث شد سرمایه‌‌‌گذاران برای نقد کردن دارایی‌‌‌های خود اقدام کنند و با بازگشایی بازار، این ترس به خروج گسترده پول حقیقی منجر شد. واقعیت این است که در شرایط جنگ و بحران، افراد ترجیح می‌دهند سرمایه خود را در ابزارهایی نگهداری کنند که نقدشوندگی بالاتر و ریسک کمتری دارند؛ اوراق با درآمد ثابت، صندوق‌های سرمایه‌‌‌گذاری مطمئن‌‌‌تر یا حتی سپرده بانکی از جمله مقاصدی است که می‌تواند سرمایه‌ها را به سمت خود جذب کند.

چشم‌‌‌انداز مبهم و لزوم سیاستگذاری حمایتی

در حال حاضر بازار سهام در میانه بحرانی قرار دارد که هم ریشه در شوک‌‌‌های سیاسی و هم در مسائل بنیادی اقتصادی دارد. نبود ثبات و چشم‌‌‌انداز روشن، سرمایه‌‌‌گذاران را به سمت خروج از بازار و گسیل شدن به سمت دارایی‌‌‌های کم‌‌‌ریسک هدایت کرده است. از سوی دیگر، افزایش فشار عرضه و کاهش تقاضا، فشار بر شاخص‌‌‌ها و قیمت‌‌‌ها را افزایش داده و فضای بازار را بیش از پیش منفی کرده است. در چنین شرایطی، نقش سیاستگذار بازار سرمایه برای بازگرداندن اعتماد و ایجاد شرایط مساعد جهت ورود نقدینگی به بازار بسیار حیاتی است. تزریق‌‌‌های مالی، ارائه تضمین‌‌‌های حمایتی، تسهیل دسترسی به منابع مالی و شفاف‌‌‌سازی در خصوص چشم‌‌‌انداز سیاسی و اقتصادی می‌تواند به بهبود فضای معاملات کمک کند. روز گذشته، جلسه فوق‌العاده هیات امنای صندوق تثبیت بازار سرمایه به ریاست علی مدنی‌‌‌زاده، وزیر امور اقتصادی و دارایی برگزار شد. در این جلسه با انتشار اوراق تبعی از نوع تامین مالی به میزان ۲۰هزار میلیارد تومان و انتشار اوراق تبعی از نوع بیمه سهام به طرفیت اشخاص حقیقی با سبد سهام تا سقف ۵۰۰ میلیون تومان موافقت شد.

رکوردهای منفی در بازار

بورس تهران این روزها در گرداب خروج سرمایه حقیقی و افت شاخص‌‌‌ها گرفتار شده است. رکوردهای منفی شاخص هم‌‌‌وزن، افت ارزش معاملات خرد و صف‌‌‌های فروش سنگین، همه و همه حکایت از بحرانی جدی دارد که ناشی از ترس سرمایه‌‌‌گذاران و بلاتکلیفی‌‌‌های سیاسی و اقتصادی است. برای خروج از این وضعیت، نیاز به اقدامات حمایتی و اعتمادسازی فوری از سوی نهادهای متولی بازار سرمایه احساس می‌شود. تا زمانی که ریسک‌‌‌های پیرامونی بازار کاهش نیابد و چشم‌‌‌انداز روشنی شکل نگیرد، انتظار رشد پایدار بازار سهام دور از دسترس خواهد بود.