توجیه مشخصی برای کاهش ضریب جینی وجود ندارد/ شواهد اقتصادی، بهبود توزیع درآمد را تایید نمی‌کنند

به گزارش تجارت نیوز، مرکز آمار چندی پیش با انتشار گزارش توزیع درآمد ایران در سال 1403، از جدیدترین آمار شاخص‌های نابرابری در کشور رونمایی کرد. بر اساس این داده‌ها، ضریب جینی که یکی از مهم‌ترین شاخص‌های توزیع درآمد محسوب می‌شود به رقم 0.387 کاهش یافت که نشان می‌دهد توزیع درآمد ایران در سال 1402 در بهترین حالت خود طی هشت سال اخیر قرار گرفت. همچنین طبق این آمار، دیگر شاخص‌های مهم توزیع درآمد مثل پالما، تیل و اتکینسون نیز بهبود وضعیت نابرابری اقتصادی را تایید می‌کردند.

با وجود این، کامران ندری، کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز تاکید کرد که این کاهش در ضریب جینی، همسو با واقعیت‌های اقتصاد ایران نیست و در حال حاضر، دلیل قانع‌کننده‌ای برای بهبود توزیع درآمد وجود ندارد.

توضیح قانع‌کننده‌ای برای کاهش نابرابری در ایران وجود ندارد

ندری در ابتدا توضیح داد: «آمارهای اقتصادی که منتشر می‌شوند، باید معقول باشند؛ به عبارتی، حتی اگر عموم مردم نتوانند به‌راحتی با این آمار ارتباط برقرار کنند، پژوهشگران و متخصصانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند، باید بتوانند دلایل قانع‌کننده‌ای برای کاهش ضریب جینی ارائه کنند.»

او افزود: «با وجود این، متاسفانه درباره آمار جدید مرکز آمار ایران از ضریب جینی، توضیح قانع‌کننده‌ای برای کاهش نابرابری در ایران وجود ندارد و شواهد اقتصادی، بهبود توزیع درآمد را تایید نمی‌کنند. به ویژه اینکه در این مدت سیاست خاصی در سطح کلان اجرایی نشده که بتوان کاهش ضریب جینی را ناشی از آن دانست.»

توزیع عادلانه‌تر رشد اقتصادی در سطح جامعه محل تردید است

این کارشناس اقتصادی در پاسخ به برخی تحلیل‌ها پیرامون اینکه کاهش ضریب جینی، به دلیل تضعیف وضعیت اقتصادی ثروتمندان بوده، گفت: «شواهد نشان می‌دهد که اقتصاد ایران، هرچند اندک اما همچنان در حال رشد است و کیک اقتصاد بزرگ‌تر شده است. توزیع این رشد به صورت عادلانه‌تر در سطح جامعه، محل تردید جدی است و توجیه مشخصی برای آن وجود ندارد و نیاز است تا پاسخ روشنی از سوی مرکز آمار ایران درباره علت کاهش ضریب جینی ارائه شود.

بعید است که کالابرگ نقش قابل توجهی در کاهش ضریب جینی داشته باشد

ندری همچنین در مورد تاثیر سیاست‌های حمایتی از جمله کالابرگ در کاهش ضریب جینی اظهار کرد: «حتی اگر توزیع کالابرگ اثری در بهبود ضریب جینی داشته باشد، این اثر محدود خواهد بود؛ زیرا افزایش تورم به‌ویژه در بخش مواد خوراکی، هزینه‌های اسمی را بالا برده و مصرف کالاهای اساسی به‌احتمال زیاد کاهش یافته است.»

او ادامه داد: «آثار مشهودی از اثربخشی کالابرگ بین افراد مشاهده نشده و به نظر نمی‌رسد که این سیاست توانسته باشد تاثیر قابل توجهی در ضریب جینی ایجاد کند. بررسی دقیق‌تر این مسئله نیازمند پژوهش‌های آماری و میدانی گسترده‌تر توسط مرکز آمار است.»

توزیع ثروت اهمیت بیشتری از توزیع درآمد دارد

این کارشناس اقتصادی در ادامه تصریح کرد: «آمار ضریب جینی معمولا براساس الگوی درآمد و هزینه خانوار استخراج می‌شود که محل تردید است. در موضوع عدالت اجتماعی، توزیع ثروت اهمیت بیشتری نسبت به توزیع درآمد سالانه دارد. ثروت به ‌عنوان متغیر انباشته و درآمد به عنوان متغیر جریان سالانه، ارزیابی‌های متفاوتی را ارائه می‌دهند. بنابراین، حتی اگر درآمدها در یک بازه زمانی به شکل عادلانه‌ای توزیع شده باشند، ممکن است توزیع ثروت در جامعه وضعیت متفاوتی داشته باشد.»

ندری در پایان خاطرنشان کرد: «در مجموع باید توجه کرد که براساس درآمدهای خانوار، آمار دریافتی ممکن است قابل اتکا نباشد یا احتمالا دچار خطا شده باشد. با این وجود و حتی با پذیرش خطاهای احتمالی، برابری توزیعی بیشتر در اقتصاد ایران، دور از ذهن به نظر می‌رسد.»

برای مطالعه بیشتر صفحه اقتصاد کلان در تجارت‌نیوز را دنبال کنید.