پس از شروع فراز و نشیب‌های قیمت دلار از ابتدای سال جدید سکه نیز با افزایش قیمت قابل توجهی تاکنون همراه بوده و حتی قیمت آن از مرز چهار میلیون تومان گذشت و آشفتگی جدی در این بازار به وجود آورده است. آیا بازار سکه به ثبات می‌رسد؟ حسین راهداری کارشناس بازارهای مالی در گفتگویی با تجارت‌نیوز به سوالاتی در این باره پاسخ می‌دهد.

چرا تمایل مردم به خرید سکه بیشتر شده است؟

یکی از کاربردهای طلا این بوده که به عنوان دارایی امن به حساب آمده است. زمانی که ریسک بازارها زیاد باشد مانند همین شرایط تحریمی کشور که بازارها در تلاطم هستند، طلا بسیار محبوب می‌شود. در ایران در کنار بازار دلار و یورو، طلا هم که قیمت آن متاثر از ارزها است، محبوب شده و تقاضا برای طلا افزایش یافته است. نمود بارز سرمایه‌گذاری در طلا در ایران، خرید سکه است. سکه از آن جهت کالای خوبی برای سرمایه‌گذاری است که هم طلا است و هم اینکه به صورت تایید شده و استاندارد شده بانک مرکزی است؛ در حالی که اگر فردی بخواهد در طلا به شکل‌های دیگر سرمایه‌گذاری کند (مانند طلای آب شده) این احتمال وجود دارد که از نظر خلوص، آن میزان طلا را در خود نداشته و در آن تقلب شده باشد. از این منظر سکه طلا در میان سرمایه‌گذاری‌های طلا محبوب‌تر است.

آشفتگی‌های بازار سکه ناشی از چیست؟

سکه طلای رایج در ایران تنها توسط بانک مرکزی ضرب می‌شود و مثل هر کالایی که عرضه آن محدود است، قیمتش علاوه بر ارزش ذاتی ممکن است بر اثر عرضه و تقاضا تغییر کند. یک بخشی از حباب تشکیل شده در قیمت سکه ناشی از تقاضای مازاد برعرضه است. عرضه در انحصار بانک مرکزی و میزان آن نیز مشخص است اما میزان تقاضا در بین بازیگران بازار سکه که حتی می‌تواند مردم عادی باشند، تعیین می‌شود. با توجه به اینکه انتظار بازار بر این است که قیمت طلا باز هم افزایش پیدا کند، دارندگان سکه‌های طلا از جمله کسانی که در طرح پیش‌فروش سکه دریافت کردند دست به احتکار زده‌ و از عرضه سکه‌های طلا به بازار خودداری کرده‌اند که این امر باعث شده عدم‌ تعادل عرضه و تقاضا تشدید و حباب قیمتی سکه‌ بیشتر و پایدارتر شود.

حباب قیمتی سکه چه آثار نامطلوبی می‌تواند برای اقتصاد داشته باشد؟

سکه همانند نقش ارزها، پارامتر مهمی در تعیین شرایط اقتصادی ایران نیست. در حقیقت اگر قیمت دلار یا یورو جا‌به‌جا شود قیمت کالاهای وارداتی به شدت تاثیر می‌پذیرد اما سکه چنین نقش مهمی ندارد. مثلا به شرط پایداری و ثبات نرخ ارز، اگر قیمت سکه از چهار میلیون تومان به هشت میلیون تومان برسد و حباب آن دو برابر شود، هیچ اتفاق بد اقتصادی نمی‌افتد. در تمام دنیا سکه‌هایی که توسط بانک‌های مرکزی و یا موسسات مالی ضرب می‌شوند در قیمت‌هایی به مراتب بالاتر و حتی گاه دو برابر ارزش ذاتی در حال معامله هستند که دلیل آن عرضه محدود آن سکه ها و ارزش خاص آنها است. پس افزايش حباب سکه پارامتر مهمی که منجر به اتفاق بد اقتصادی شود، محسوب نمی‌شود. اما اقبال به سکه به دلیل فرار از بی‌ثباتی اقتصادی داستان دیگری است که نگران‌کننده است. اتفاقات اخیر از این جنس است.

آیا حباب قیمتی به وجود آمده در بازار سکه از بین می‌رود؟

تا وقتی که تعادل عرضه و تقاضا وجود نداشته باشد و اعتماد به بازار برنگردد و سکه‌هایی که مردم در اختیار دارند به بازار عرضه نشود، می‌توان انتظار داشت حباب سکه ادامه داشته باشد و حتی شاید در مقاطعی هم بیشتر از حباب فعلی که حدود 20 درصد است، شود. اما باز تاکید می‌کنم که این میزان حباب سکه مساله‌ای نیست که نیاز به دخالت بانک مرکزی داشته باشد تا شکسته شود. اگر سرمایه‌گذاران از حباب بالای قیمت سکه ناراضی هستند، سکه نخرند! کسی آنها را مجبور نکرده حتما در سکه سرمایه‌گذاری کنند!

سه ماه دیگر با شروع دور جدید تحریم‌ها قیمت سکه به چند تومان می‌رسد؟

پیش‌بینی اینکه تحریم‌های فروش نفت و محصولات پتروشیمی در سه ماه دیگر چقدر موثر خواهند بود، از حالا کار دشواری است؛ در حقيقت به خاطر مسائل سیاسی که پیرامون دعواهای تجاری آمریکا با کشورهای ديگر به وجود آمده خیلی از کشورها ممکن است بخواهند از برگ برنده ایران استفاده کنند و مانع از اجرای کامل تحریم‌های مذکور شوند. بنابراین تصور من این است که در سه ماه آتی شرایط اقتصادی بدتر خواهد شد و به تبع آن قیمت ارز و طلا افزایش خواهد داشت، اما شرایط آن طوری که آمریکا برنامه‌ریزی کرده تا صادرات نفتی ایران را به صفر برساند، نخواهد بود.