حضور غیاب! از قاجاریه تا افسانه بیومتریک در قرن بیست و یکم

حضورغیاب! شاید با شنیدن این کلمه مرکب، همه ما ناخودآگاه بلافاصله به یاد کلاس درس و مدرسه بیفتیم. در کشو ما البته این موضوع ممکن است جنبه تاریخی هم داشته باشد.

فارغ از سبک متفاوت مکتب خانه ها و مدارس نظامیه عصر قدیم، یکی از رسم های متداول در دارالفنون، به عنوان نهادی که در آن علوم مدرن اخذ می شد و برای تدریس آنها معلمان خارجی به خدمت گرفته می شدند، حضورغیاب بوده است و شاگردان حدود ساعت 8 صبح به دارالفنون می‌رفتند و ساعت 15 از آن خارج می‌شدند. اما همان طور که می دانید لزوم و نیاز به اطلاع داشتن از حضور و غیاب مجموعه ای از افراد کنار هم، محدود به مدارس نبوده و نخواهد بود.

واضح است که با پیشرفت علم و دانش بشر، کیفیت و نحوه زندگی او نیز فرق کرده است و انتظار می رود با توجه به اهمیت زمان و سرعت انجام امور، تمهیداتی در نظر بگیرد. اگر به عقب برگردیم و با عینک گذشته به زندگی بشر نگاه کنیم متوجه می شویم که برخی از واقعیت های امروزی تنها در تخیلات نمایش ها، تئاترها و فیلم های سینمایی گذشته نمود داشته اند.

به طور مثال برخی از تکنولوژی های مورد استفاده در صنایع و سامانه های مدیریتی و اداری جهان، به عنوان یک افسانه سال های قبل زندگی بشری دیده می شوند. مثال در دسترس عموم و قابل مشاهده آن، سیستم های حضور و غیاب موجود است. از زمان شروع انقلاب صنعتی تا به حال این سیستم ها سیر تکاملی خود را طی کرده و به نقاط قابل توجه و جذابی رسیده اند.

حتما تا به حال یا خودتان یا افراد پیرامونتان با دستگاه حضور غیاب کارتی در ادارات و مؤسسات برخورد داشته اید. این تکنولوژی تا حدودی کار شرکت ها و مدیران آنها را برای اهداف حسابداری و مدیریتی آسان کرده است اما دردسرهایی هم دارد.

مشکل حمل کارت، درد سرمفقود شدن و خرابی کارت، مشکلات امنیتی و اتلاف وقت باعث شده است تا سیستم های مدیریتی به سمت تکنولوژی های آسان تر و کم دردسر تر حرکت کنند.

با توجه به پیشرفت چشمگیر علم و تکنولوژی در دنیای متفاوت و چالش برانگیز امروز، سامانه های جدید دیجیتالی و نرم افزاری مرتبا در حال ظهورند که هر کدام به نوبه خود بر زندگی انسان ها تاثیر گذاشته اند. تکنولوژی مهم و کارآمدی که امروزه در جهت مدیریت توانمندتر، مورد استفاده سازمان ها و ادارات است و روز به روز در حال فراگیرشدن است، تکنولوژی بیومتریک است.

اما تکنولوژی بیومتریک چیست و چگونه کار می کند؟ برای پاسخ دادن به این سؤال بهتر است نگاهی به ویژگی های فیزیکی و حتی رفتاری منحصربفرد انسان داشته باشیم. به عنوان مثال می دانیم هر فرد اثر انگشت یکتایی دارد یا حتی در یک جامعه اداری کوچک چهره یک فرد منحصربفرد است.

حال اگر بخواهیم به جای کارت از این ویژگی های مشخص و منحصربفرد استفاده کنیم آیا راحت نیستیم؟ طبعا جواب مثبت است.

تکنولوژی بیومتریک که امروزه در بسیاری از دستگاه حضور و غیاب کاربرد دارد، در واقع از ویژگی‌های رفتاری و فیزیکی منحصر به فرد انسان برای نظارت، کنترل دسترسی و مدیریت دسترسی تشخیص هویت بهره می برد.

تکنولوژی بیومتریک می‌تواند افراد را بر اساس الگوهای بانک‌های اطلاعاتی ذخیره شده، بررسی و شناسایی کند. به عنوان مثال نوعی از تکنولوژِی بیومتریک وجود دارد که از سیستمی برای شناسایی مجرمان بر اساس اندازه ‌گیری بدن از جمله سر و بازو کمک می گیرد.

این نوع تکنولوژی، بیومتریک‌ Bertillonage نام دارد که خود نوعی از تکنولوژی بیومتریک فیزیولوژیکی است. از انواع دیگرتکنولوژی بیومتریک فیزیولوژیکی می‌توان به بیومتریک‌های تشخیص چهره، اسکن عنبیه، بیومتریک‌های شبکیه، اسکن دست، تشخیص صدا، تشخیص الگوی عروقی، تطبیق DNA و انگشت‌نگاری بیومتریک اشاره کرد. تکنولوژی بیومتریک رفتاری، از معیارهای صدا، راه رفتن و ریتم تایپ کردن افراد از طریق تشخیص حرف زدن، ضربه زدن به صفحه کلید و امضا استفاده می‌کند .کاربردهای دیگر تکنولوژی بیومتریک شامل احراز هویت یا Authentication بیومتریک و سیستم‌های امنیتی، گزارشات بیومتریک، گزارش‌های معتبر و متقاعد کننده بیومتریکی و ارائه‌های بیومتریک است.

در کشور ما شرکت های زیادی مانند شرکت افق فرا ویژن ، حوزه عرضه و فروش دستگاه حضور و غیاب فعالیت دارند. این شرکت علاوه بر دستگاه حضورغیاب، محصولات مرتبطی مانند سیستم کنترل تردد و نرم افزارهای کنترل تردد را نیز تولید و عرضه می کند.