دیدار تاریخی ترامپ و زلنسکی؛ رژه دیپلماتیک اروپا و ناگفته‌ها از معامله پنهان آمریکا و روسیه

به گزارش تجارت نیوز، بسیاری هنوز باور نمی‌کنند که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، هنگام خوش‌آمدگویی به ولودیمیر زلنسکی، همتای اوکراینی‌اش، از عبارت «من عاشقش هستم» استفاده کرد، آن هم در مقابل کاخ سفید و درست زمانی که زلنسکی با پوشیدن لباسی شبیه به کت‌وشلوار رسمی خود را برای پذیرفتن فشارهای آمریکا آماده کرده بود؛ لباس رئیس‌جمهوری اوکراین همان موضوعی بود که فوریه سال جاری به اختلاف تند میان دو رهبر در دفتر بیضی منجر شد. حال به باور گروهی از ناظران این آغاز برای نشستی سرنوشت‌ساز و امیدوارکننده بود.

روایتی از دیداری پرحاشیه

نشست روز دوشنبه میان ترامپ، زلنسکی و رهبران اروپایی در واشنگتن نتیجه دیدار ترامپ و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، در آلاسکا است؛ دیداری که ظاهرا روسای جمهوری روسیه و آمریکا به توافقی مبهم دست یافتند؛ توافقی که هنوز جزئیاتش مشخص نیست.

با این همه به نظر می‌رسد آمریکا از مطالبه آتش‌بس فوری دست کشید و به جای آن بر توافق صلح گسترده‌تر متمرکز شد؛ همزمان براساس گزارش‌ها واشنگتن از اوکراین خواسته تا بخش‌هایی از سرزمین‌های اشغال‌نشده را واگذار و در مقابل، وعده‌هایی از سوی روسیه برای پایان جنگ دریافت کند. به نوشته اکونومیست، گفت‌وگوی تلویزیونی ترامپ و زلنسکی در دفتر بیضی، جزئیات چندانی از توافق احتمالی را در اختیار مخاطبان قرار نداد، اما فضای میان دو رهبر برخلاف گذشته مثبت و دوستانه بود. زلنسکی نامه‌ای از سوی همسرش، اولنا زلنسکا، به ملانیا ترامپ داد؛ پاسخی به نامه‌ای که هفته پیش، بانوی اول آمریکا خطاب به پوتین درباره وضعیت کودکان گرفتار در جنگ نوشته بود. زلنسکی با خبرنگار آمریکایی‌ که به بحث ها بر سر پوشش دامن زد شوخی کرد و به طعنه به ترامپ گفت شاید او هم بخواهد انتخابات ملی را به تعویق بیندازد. این رخدادها، فضایی کاملا متفاوت از دیدار قبلی که با اخراج زلنسکی از کاخ سفید پایان یافت را رقم زد. این بار، زلنسکی دیدار را «بسیار خوب» خواند و ترامپ هم با سر، این گزاره را تایید کرد.

بسترسازی برای نشستی سه‌جانبه

هر دو رهبر درباره موضوعات رسمی دست‌کم در برابر رسانه‌ها، از پاسخ مستقیم به سوال‌ها طفره رفتند. ترامپ گفت پیش از دیدار به طور غیرمستقیم با پوتین صحبت کرده و بعد از این جلسه هم با او تماس خواهد گرفت تا زمینه برای نشستی سه‌جانبه فراهم شود؛ نشستی که زلنسکی هم آن را مثبت ارزیابی کرد. ترامپ دلیل تغییر موضعش در قبال آتش‌بس را توضیح داد و گفت آتش‌بس دیگر ضروری نیست، زیرا می‌تواند یک طرف را در موقعیت نامطلوب قرار دهد. او افزود: «ما فقط درباره یک صلح دوساله صحبت نمی‌کنیم که دوباره به بن‌بست برسیم. ما مطمئن می‌شویم همه چیز خوب باشد.»

ترامپ در دیدار با رهبران اروپایی نیز اذعان کرد که ممکن است لازم باشد درباره «تبادل سرزمین‌ها» گفت‌وگو شود. اما این گفته او با آنچه پیش‌تر به‌عنوان واگذاری اجباری سرزمین‌ها قلمداد می‌شد، فاصله داشت.

احتمال ارائه تضمین‌های امنیتی به اوکراین

ظاهرا مهم‌ترین پیام نشست روز دوشنبه پاسخ مثبت ترامپ نسبت به اعطای تضمین‌های امنیتی به اوکراین باشد. استیو ویتکوف، نماینده ویژه ترامپ، یک روز پیش گفته بود آمریکا آماده ارائه «تضمین‌هایی شبیه ماده پنج ناتو» است و روسیه هم این ایده را پذیرفته است. هنوز معلوم نیست چنین تضمینی در عمل چه معنایی خواهد داشت.

ترامپ گفت اوکراین به عنوان بخشی از هر توافق «کمک‌های زیادی» دریافت خواهد کرد. او تاکید کرد که نیروهای اروپایی در «خط مقدم دفاع» خواهند بود، شاید اشاره‌ای است به طرح‌های فرانسه و بریتانیا برای استقرار نیروهای نظامی در اوکراین. همچنین ترامپ افزود: «ما هم کمکشان خواهیم کرد، درگیر خواهیم بود.»

زلنسکی که از تجربه تلخ اوایل سال درس گرفته، این بار از هرگونه تنش آشکار با ترامپ پرهیز کرد و در ستایش او سخاوتمندانه سخن گفت. اما در عمل او با ماموریتی دشوار روبه‌روست. واگذاری داوطلبانه بخش‌های غربی منطقه دونباس به روسیه، برای اکثریت اوکراینی‌ها غیرقابل پذیرش است. چنین اقدامی نه تنها موقعیت نظامی اوکراین را تضعیف می‌کند، بلکه می‌تواند ثبات سیاسی کشور را نیز به خطر بیندازد. زلنسکی گفت در دفتر بیضی «جزئیات زیادی از میدان نبرد» را روی نقشه به ترامپ نشان داده است.

در مقابل، برخی مقامات اوکراینی به ایده توقف در خطوط کنونی نبرد تمایل بیشتری دارند. یکی از مقامات ارشد اوکراین گفت: «مبنا توقف در خط تماس است.» به گفته او دستیابی به توافق کوتاه‌مدت امکان‌پذیر است، اما تردیدهای زیادی درباره دوام آن وجود دارد: «ما مدتی درگیر خواهیم بود، این قطعی است. صدها سال تاریخ مشترک این را به ما می‌گوید.»

نمایش قدرت دیپلماتیک اروپا

پس از پایان دیدار، ترامپ و زلنسکی بدون نشانه‌ای از اختلاف در برابر دوربین‌ها، از دفتر بیضی خارج شدند. آن‌ها سپس به رهبران اروپایی پیوستند: مارک روته، امانوئل مکرون، جورجیا ملونی، فریدریش مرتز، کیر استارمر، الکساندر استوب و اورسولا فون در لاین – رهبران ناتو، فرانسه, ایتالیا, آلمان, بریتانیا, فنلاند و کمیسیون اروپا – که حضورشان نشان‌دهنده نمایش قابل‌توجهی از قدرت دیپلماتیک برای حمایت از موقعیت زلنسکی و تاثیرگذاری بر ذهن ترامپ بود. ترامپ به نوبت از همه متحدان تعریف و تمجید کرد. انتظار می‌رود مذاکرات درباره ماهیت دقیق تضمین‌های امنیتی اوکراین ساعت‌ها ادامه یابد. اما چشم‌انداز یک نشست فوق‌العاده با حضور ترامپ، پوتین و مردی که روسیه بارها تلاش به برکناری و حذفش داشته – زلنسکی – حالا نزدیک‌تر از همیشه به نظر می‌رسد.