موضوعات داغ: # پیش بینی بازارها # قیمت دلار # بازار سهام # بورس کالای ایران # قیمت سکه # آمریکا # قیمت طلا # قیمت مصالح
«تجارت‌نیوز» گزارش می‌دهد:

دیپلماسی کریدوری و جایگاه پادشاهی‌های حاشیه خلیج فارس در نظم چند قطبی

دیپلماسی کریدوری و جایگاه پادشاهی‌های حاشیه خلیج فارس در نظم چند قطبی
کشورهای خلیج فارس به‌طور هوشمندانه از موقعیت جغرافیایی استراتژیک خود استفاده کرده‌اند و با دیدگاه‌های اقتصادی جسورانه و سرمایه‌گذاری‌های عظیم به‌دنبال گذر از وابستگی به سوخت‌های فسیلی هستند و به یک هاب پویا برای کریدورهای اقتصادی میان‌قاره‌ای، نوآوری در هوش مصنوعی و فن‌آوری‌های مالی نوظهور مانند ارزهای دیجیتال تبدیل شده‌اند.

به گزارش تجارت نیوز، در دنیای چندقطبی امروز، کریدورهایی مانند کریدور اقتصادی هند-خلیج فارس-اروپا (IMEC)، کریدور توسعه عراق (IDRC) و ابتکار کمربند و جاده چین (BRI) تنها به‌عنوان مسیرهای تجاری عمل نمی‌کنند، بلکه اهرم هایی برای نفوذ ژئوپولیتیکی، تامین مالی توسعه و یکپارچگی منطقه‌ای هستند. از منظر کشورهای خلیج فارس، مشارکت در این پروژه‌ها فرصتی است برای تنوع‌بخشی به اقتصادهای خود، گسترش ارتباطات منطقه‌ای و تقویت مشارکت‌های جهانی، مشروط به اینکه رویکردی آگاهانه و هماهنگ اتخاذ کنند.

اهرم تازه کشورهای در نظم چند قطبی

در قرن بیست‌ویکم، کریدورهای اقتصادی به‌عنوان محرک‌های مهم تجارت جهانی، یکپارچگی اقتصادی منطقه‌ای و دیپلماسی بین‌المللی اهمیت ویژه‌ای یافته‌اند. ابتکارات بزرگ که تمرکز آنها بر زیرساخت‌ها است، به‌منظور بهبود ارتباطات فرامرزی طراحی شده‌اند و جریان موثر کالاها، خدمات، سرمایه و ایده‌ها را تسهیل می‌کنند، گزاره‌ای که به‌نوبه خود ارتباطات اقتصادی عمیق‌تری بین کشورهای شرکت‌کننده ایجاد خواهد کرد. اما اهمیت کریدورهای اقتصادی فراتر از جنبه تجاری آنهاست. در عصری که با تغییرات ژئوپولیتیکی و نظم جهانی پراکنده مواجه است، کریدورها به ابزاری قوی برای استراتژی‌های دولتی تبدیل شده‌اند؛ آنها به کشورهای مختلف امکان می‌دهند تا نفوذ خود را گسترش داده، اتحادهای استراتژیک ایجاد و پیچیدگی‌های دنیای چندقطبی در حال تکامل را مدیریت کنند.

تحلیل کریدورهای اقتصادی متکی بر دو دیدگاه است. در بررسی این کریدورها، باید کارایی آنها در تحقق اهداف ژئوپولیتیکی را با قابلیت اقتصادی‌شان متعادل کرد. به عبارت دیگر، در حالی که کریدورها می‌توانند به‌عنوان ابزارهایی برای نمایش قدرت یا ایجاد اتحادها عمل کنند، این اهداف باید در برابر محدودیت‌های عملی مانند هزینه‌های حمل‌ونقل و در دسترس بودن منابع مالی ارزیابی شوند. این در حالی است که خطرات ژئوپولیتیکی همچنان بر قابلیت اجرایی چنین پروژه‌هایی تاثیر می‌گذارند و کشورهای مختلف در نهایت باید ارزش اقتصادی این پروژه‌ها را قبل از سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها بررسی کنند.

همزمان، کریدورهای اقتصادی به کشورهای مختلف فشار می‌آورند تا فراتر از مرزهای ملی بیاندیشند و واقعیت‌های چندقطبی را بپذیرند. برای قدرت‌های کوچک و متوسط، کریدورها فرصت‌های اقتصادی و اهرم استراتژیک فراهم می‌آورند، به‌ویژه در جهانی که تامین مالی توسعه از طریق موسسه‌های چندجانبه موجود مانند صندوق بین‌المللی پول (IMF) و بانک جهانی کافی نیست.

12 3 ak8530

حرکت از حاشیه به متن

با این حال، کریدورها چارچوبی برای تنوع‌بخشی به شبکه‌های تجاری جهانی و تقویت تجارت درون‌منطقه‌ای فراهم می‌آورند، به‌ویژه در مناطقی مانند خلیج فارس. نیمه دوم قرن بیستم با ایجاد دو بلوک بزرگ که کنترل قدرت‌های اصلی جهان را تقسیم کردند، تعریف شد: ایالات متحده و متحدانش در ناتو در غرب و اتحاد جماهیر شوروی و کشورهای اقماری‌اش در شرق. پس از فروپاشی شوروی، ایالات متحده توانست نظم جهانی را تسلط پیدا کرده و در مرکز تجارت بین‌المللی قرار بگیرد. با این حال، در دهه‌های اخیر، جهان به طور فزاینده‌ای به سمت چندقطبی شدن پیش رفته و چین به عنوان رقیب اقتصادی همتای ایالات متحده ظهور و روسیه نیز برخی از جایگاه‌های از دست رفته خود را به‌عنوان یک قدرت بزرگ احیا کرده است.

در این تحول پارادایمی، کشورهای خلیج فارس در کانون توجه قرار دارند. پیش از این کشورهای خلیج فارس تنها به عنوان تامین‌کنندگان انرژی حاشیه‌ای در نظر گرفته می‌شدند، اما اکنون کشورهایی مانند عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر از موقعیت جغرافیایی خود، ذخایر عظیم سرمایه و استقلال استراتژیک خود استفاده کرده‌اند تا خود را به‌عنوان بازیگران اصلی در دنیای چندقطبی بازتعریف کنند.

888 ak3197

بازتعریف نفوذ پادشاهی‌ها به‌عنوان هاب اقتصادهای نوظهور

کشورهای خلیج فارس به‌طور هوشمندانه از موقعیت جغرافیایی استراتژیک خود میان اروپا و آسیا استفاده کرده‌اند و با دیدگاه‌های اقتصادی جسورانه و سرمایه‌گذاری‌های عظیم در بنادر، راه‌آهن‌ها و شبکه‌های انرژی، به‌دنبال گذر از وابستگی به سوخت‌های فسیلی هستند و به یک هاب پویا برای کریدورهای اقتصادی میان‌قاره‌ای، نوآوری در هوش مصنوعی و فن‌آوری‌های مالی نوظهور مانند ارزهای دیجیتال تبدیل شده‌اند. اگرچه هنوز یک‌پنجم از تجارت نفتی جهان از تنگه هرمز عبور می‌کند، نفوذ اقتصادی خلیج فارس فراتر از انرژی گسترش یافته و منطقه اکنون مرکز چندین کریدور تجاری جهانی است که شرق و غرب را به هم متصل می‌کند.

ابتکارات اقتصادی مانند چشم‌انداز 2030 عربستان سعودی، چشم‌انداز 2035 کویت، چشم‌انداز 2040 عمان و برنامه صد ساله 2071 امارات متحده عربی در حال تسریع تحول در منطقه هستند. این برنامه‌ها به‌منظور کاهش بیشتر وابستگی به نفت و توسعه بخش‌هایی مانند لجستیک، گردشگری و تولید طراحی شده‌اند. این ابتکارات با کریدورهای اقتصادی که تجارت را تسهیل می‌کنند و جذب سرمایه‌گذاری خارجی را تشویق می‌کنند، تقویت می‌شوند.

اتصال و زیرساخت‌ها در قلب تحول خلیج فارس

همزمان با پیگیری کشورهای خلیج فارس برای تحولی اقتصادی بلندمدت، سرمایه‌گذاری‌های گسترده در زیرساخت‌ها به یکی از ارکان اصلی تلاش این گروه از بازیگران برای تقویت اتصال منطقه‌ای تبدیل شده است. نوسانات قیمت نفت و تهدید تغییرات اقلیمی موجب تلاش‌های مشترک برای ساخت زیرساخت‌های فیزیکی و انرژی شده که خلیج فارس را به هم متصل می‌کند. به‌منظور تحقق این هدف، عربستان سعودی 1.7 میلیارد دلار در بندر جده سرمایه‌گذاری کرده، امارات متحده عربی در تلاش است شبکه ریلی 900 کیلومتری اتحادیه عرب را بین مراکز صنعتی و تجاری کلیدی بسازد و بندر و منطقه آزاد صحار عمان بیش از 27 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری جذب کرده است. پروژه‌های شاخصی مانند راه‌آهن 2,177 کیلومتری شورای همکاری خلیج فارس که قرار است تا سال 2025 به اتمام برسد، هدف کاهش چشمگیر هزینه‌های تجارت، بهبود زمان سفر و اتصال بنادر و شهرهای کلیدی در کشورهای کویت، عربستان سعودی، بحرین، قطر، امارات متحده عربی و عمان را دنبال می‌کند.

همزمان با تغییر رویکرد کشورهای خلیج فارس به توسعه مبتنی بر نوآوری، کریدورهای اقتصادی به‌عنوان یک مکانیزم استراتژیک برای تقویت بازدهی سرمایه‌گذاری‌های آنها در فناوری ظهور کرده‌اند که نه تنها به‌عنوان مجراهایی برای تجارت عمل می‌کنند، بلکه به‌عنوان سکویی برای مقیاس‌گذاری هوش مصنوعی، فناوری‌های مالی و انرژی‌های تجدیدپذیر هستند. کشورهای خلیج فارس همچنین به‌طور فعال به‌دنبال بومی‌سازی بخش‌های پیشرفته‌ای مانند هوش مصنوعی و ارزهای دیجیتال هستند. در فوریه 2025، عربستان سعودی 14.9 میلیارد دلار به بخش هوش مصنوعی خود اختصاص داده است، در حالی که امارات متحده عربی سال گذشته 30 میلیارد دلار در ارزهای دیجیتال سرمایه گذاری کرد.

با وجود این پیشرفت‌ها، چالش‌هایی نیز باقی‌مانده است. تفکیک فناوری میان ایالات متحده و چین می‌تواند کشورهای خلیج فارس را مجبور کند تا مشارکت‌های اقتصادی خود را دوباره تنظیم کنند. به‌عنوان مثال، قرار دادن شرکت فناوری چینی هواوی در فهرست سیاه توسط ایالات متحده در سال 2019 و تلاش‌های آن برای متقاعد کردن دیگر کشورها به عدم استفاده از شبکه‌های ارتباطی هواوی به‌دلیل نگرانی‌های جاسوسی، در کشورهای خلیج فارس نگرانی‌هایی ایجاد کرده که واشنگتن ممکن است بخواهد به‌دلیل استفاده از فناوری‌های چینی هواوی، از آنها انتقام بگیرد.

333 ak4217

مروری بر کریدورهای منطقه‌ای کلیدی

قرن بیست‌ویکم شاهد ظهور کریدورهای اقتصادی بوده است که هرچند از نظر شکل مدرن هستند، اما ریشه در قرن‌ها اتصال دارند. این کریدورها به‌عنوان پاسخ‌هایی به دینامیک‌های جهانی در حال تحول، به‌طور متناوب دوباره ظهور کرده‌اند.در همین راستا کریدور ای مک که پروژه بلندپروازانه است که در صورت اجرای آن، شبکه‌ای از تجارت و سرمایه‌گذاری ایجاد خواهد کرد که می‌تواند دامنه ابتکار جاده و کمربند چین را به چالش بکشد. این پروژه به‌عنوان جایگزین ایالات متحده و اتحادیه اروپا برای جاده و کمربند دیده می‌شود—که نفوذ در تجارت جهانی و به‌تبع آن قدرت ژئوپولیتیکی را به دست قدرت‌های غربی بازمی‌گرداند. هدف کلی آی مک کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل، گشایش بازارها و مبارزه با فقر از طریق افزایش درآمد، پر کردن شکاف‌های زیرساختی و ایجاد تغییرات اقتصادی از طریق تولید تخصصی است.کریدور آی مک  با اتصال ظرفیت‌های بالای تولید هند به بازار مصرف وسیع اروپا، جهان جنوب و شمال را به‌طور همزمان متصل می‌کند بدون آنکه قطب‌های قدیمی را تقویت کند.

در کنار آی‌مک کریدور توسعه عراق (IDRC)، مطرح است که توسط دولت‌های ترکیه و عراق با حمایت قطر و امارات متحده عربی هدایت می‌شود و به‌دنبال ایجاد پل خشکی از بندر بزرگ فاو نزدیک به بصره به فیش قبور در مرز ترکیه-عراق است. این پروژه که در صورت تکمیل یکی از بزرگ‌ترین پل‌های خشکی جهان خواهد بود، به‌عنوان یک مسیر تجاری حیاتی در منطقه عمل می‌کند.

این پروژه قرار است از هاب‌های لجستیکی موجود، مجتمع‌های صنعتی و ادغام خطوط لوله نفت و گاز بهره‌برداری کند. ابتکار کمربند و جاده چین نیز یک برنامه وسیع زیرساختی و سرمایه‌گذاری جهانی است که هدف آن بازتعریف مسیرهای تجاری بین‌المللی و گسترش نفوذ چین در سراسر آسیا، آفریقا، اروپا و فراتر از آن است. این ابتکار، که از سوی پکن به‌عنوان یک پیروزی دوسویه برای توسعه جهانی ارائه شده، در تلاش است تا شبکه‌های تجاری جاده ابریشم باستانی را از طریق کریدورهای زمینی و مسیرهای حمل‌ونقل دریایی احیا کند. در عمل، اما  کمربند و جاده همچنین به‌عنوان ابزاری قدرتمند برای ظهور ژئوپولیتیکی چین عمل کرده و به دلیل ایجاد وابستگی به بدهی‌ها، حمایت از استقرار اقتدارگرایانه و نادیده گرفتن استانداردهای زیست‌محیطی و کارگری، انتقادات زیادی را به خود جلب کرده است.

دیپلماسی کریدوری خلیج فارس

چالش‌های ژئوپولیتیکی که حول کریدورهای اقتصادی وجود دارد، بسیار فراتر از مسائل تجاری است. کریدورها به ابزارهایی برای نفوذ استراتژیک تبدیل شده‌اند، که دولت‌ها از پروژه‌های تجاری و زیرساختی برای اعمال نفوذ و تقویت روابط دیپلماتیک استفاده می‌کنند. برای کشورهای خلیج فارس، مشارکت در این کریدورها باید به‌طور عمدی و هوشمندانه باشد زیرا هیچ‌کدام از این کشورها نمی‌خواهند درگیر جنگ نیابتی میان چین و ایالات متحده شوند. به همین دلیل، عربستان سعودی از سیاست «عدم هم‌راستایی» پیروی کرده و با بریکس مشارکت دارد ولی عضویت رسمی را رد کرده است.

نظرات
آخرین اخبار
پربازدیدترین اخبار

وب‌گردی