بهتر اما هنوز بد: رتبه اعتباری ایران در گزارش OECD

میلاد مرادی: ریسک سرمایه‌گذاری در هر کشور، از اهمیت زیادی برای جذب سرمایه خارجی برخوردار است. موسسات زیادی ریسک سرمایه‌گذاری در کشورها را تعیین می‌کنند. یکی از مهم‌ترین آنها، گزارش سازمان همکاری‌ اقتصادی و توسعه است. این گزارش اخیرا منتشر شده است.

به گزارش تجارت‌نیوز ، براساس رتبه‌بندی جدیدی که سازمان همکاری‌ اقتصادی و توسعه در مورد میزان ریسک‌پذیری کشورهای مختلف منتشر کرده، رتبه اعتباری ایران دو پله بهبود پیدا کرده است. برخی اعتقاد دارند بهبود رتبه ایران، می‌تواند در جذب سرمایه خارجی به کشور تاثیر زیادی داشته باشد.

پیمان مولوی، اقتصاددان و کارشناس اقتصاد بین‌الملل در گفتگو با تجارت‌نیوز ، به تحلیل بهبود رتبه اعتباری ایران در این گزارش و تاثیر آن بر جذب سرمایه خارجی به کشور پرداخت.

عاملی مهم در جذب سرمایه

این اقتصاددان گفت: کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، بیشتر کشورهای توسعه‌یافته هستند. البته برخی نیز در زمره کشورهای در حال توسعه قرار دارند. لیست کشورهای عضو در حال افزایش است.

کشورهای عضو این سازمان برای آنکه بتوانند با سایر کشورها در حوزه تامین مالی، تعامل کنند و خدمات صادراتی و فنی‌و‌مهندسی ارائه بدهند، جدولی به نام رتبه اعتباری OECD (یا OECD Credit Rating) دارند.

وی افزود: این رتبه اعتباری در واقع ریسک سرمایه‌گذاری را نشان می‌دهد. هر کشوری که ریسک سرمایه‌گذاری کمتری داشته باشد، رتبه اعتباری بهتری دارد. رتبه‌ 1 بهترین و رتبه 7 بدترین جایگاه را نشان می‌دهد. برخی شاخصه‌ها در تعیین رتبه اعتباری کشورها تاثیر دارند.

از جمله این شاخصه‌ها می‌توان به رشد تولید ناخالص ملی، رشد اقتصادی، نسبت بدهی‌های ملی، نسبت ذخایر ارزی یک کشور و سایر شاخصه‌ها اشاره کرد.

مولوی ادامه داد: بهبود رتبه اعتباری تاثیرات مثبت زیادی دارد. به عنوان مثال، هنگامی‌که کشورهای عضو OECD بخواهند در قالب تامین مالی به کشور دیگری وام بدهند، این رتبه را مدنظر قرار می‌دهند. در واقع هنگامی‌که رتبه اعتباری یک کشور بهبود پیدا کند، هزینه تامین مالی کاهش پیدا می‌کند. چون ریسک کمتر می‌شود.

اما نکته دیگر این است که همین رتبه اعتباری به صورت کلان، تاثیر زیادی بر سرمایه‌گذاری و جذب سرمایه خارجی دارد. چون یک شاخصه اقتصادی مهم است که برای سرمایه‌گذاران خارجی مورد توجه قرار می‌گیرد. در واقع رتبه اعتباری نشان می‌دهد که ریسک یک کشور برای انجام سرمایه‌گذاری چقدر است.

رتبه اعتباری کشور ما زمانی در بدترین حالت خود یعنی رتبه 7 قرار داشت. سپس این رتبه مقداری بهبود پیدا کرد و به رتبه 6 رسید. به تازگی این رتبه برای ایران به 5 ارتقا پیدا کرده است.

این اقتصاددان با بیان اینکه رتبه اعتباری جدید ایران باز هم چندان مناسب نیست، افزود: اما واقعیت این است که این رتبه، چندان جای خوشحالی ندارد، هرچند که کشور ما به واسطه حل مناقشه اتمی از دره رتبه 7 بالا آمد. اما همچنان رتبه 5 یکی از بدترین رتبه‌های اعتباری برای جذب سرمایه خارجی است.

چندین سطح برای این رتبه‌های اعتباری وجود دارد. که شامل سطح اولیه (Prime)، سطح بالای متوسط (Upper medium grade)، سطح متوسط (Medium)، سطح پایین متوسط (Lower medium grade) و در نهایت سطح غیرسرمایه‌گذاری (non investment grade) است.

وضعیت کشور ما هنوز در سطح غیرسرمایه‌گذاری است. اتفاق خاصی رخ نداده است. بنابراین نیاز است تا از این سطح خارج شویم و رتبه ما به سمت رتبه اعتباری 3 و 4 پیش برود.

البته در سال‌های 81، 82 و 83 این اتفاق افتاد. در آن سال‌ها رتبه اعتباری ایران به رتبه 3 و 4 ارتقا پیدا کرد که رتبه بسیار خوبی بود. اگر در حال حاضر نیز رتبه اعتباری ما به سمت 3 و 4 پیش برود، آنگاه می‌توانیم در مورد تامین مالی و سرمایه‌گذاری خارجی صحبت کنیم. چون این رتبه‌ها جایگاه خوبی هستند.

به طور کلی، هرچقدر رتبه اعتباری ریسک برای کشور کمتر باشد، در جذب سرمایه خارجی تاثیر مثبت دارد. اما باید بگوییم که کشور ما در حالت کلی وضعیت خوبی در زمینه جذب سرمایه خارجی ندارد.

بهبود رتبه اعتباری در گرو اصلاحات بنیادین

مولوی ادامه داد: کشوری مانند عمان در طی 7 سال گذشته حدود 20 میلیارد دلار جذب سرمایه خارجی داشته است. اما کشور ما در این زمینه وضعیت مناسبی ندارد.

وی افزود: سرمایه‌گذاری خارجی نیاز به امنیت کلان اقتصادی، بهبود فضای کسب‌و‌کار، شاخص‌های فساد پایین و… دارد. ما باید همه این شاخصه‌ها را بهبود ببخشیم تا در نهایت سرمایه خارجی برای بلندمدت به ایران ورود پیدا کند.

در واقع درست است که رتبه ایران بهبود پیدا کرده، اما با شرایط خوب فاصله زیادی وجود دارد. رتبه اعتباری تمام کشورهای اطراف ایران مانند آذربایجان، ترکیه، امارات، قطر و عربستان از ایران بهتر است.

برای بهبود رتبه، باید در ایران اصلاحات ساختار اقتصادی صورت بگیرد، ریسک اقتصاد ملی کم شود. همچنین به لحاظ بین‌المللی نیز باید ریسک‌های بین‌المللی کشور کاهش پیدا کند. در این زمینه نیز باید گفت که بدون تعامل بین‌المللی، بهبود رتبه اعتباری امری امکان‌ناپذیر است.

این اقتصاددان در پایان ضمن تاثیر مثبت برجام بر بهبود رتبه اعتباری ایران، گفت: در مورد بهبود رتبه اعتباری ایران در گزارش جدید نیز باید گفت عوامل مختلفی تاثیر گذاشته است. یکی از این عوامل برجام است.

برجام باعث شد تا رشد اقتصادی ایران از طریق فروش نفت در چند سال اخیر بهبود پیدا کند. به تبع آن، ذخایر ارزی نیز بهبود پیدا کرده و یک ثبات اقتصادی نسبی نیز در چند سال اخیر وجود داشته است.