رنسانس انرژی از زباله / چرا امارات و عربستان در حال ساخت مگاپروژه‌های Waste-to-Energy هستند؟

به گزارش تجارت نیوز، در سال‌های اخیر، امارات و عربستان مسیری را آغاز کرده‌اند که تا چند سال پیش برای بسیاری غیرمنتظره بود؛ تبدیل زباله شهری به یک منبع انرژی پایدار و سودآور. این دو کشور با سرمایه‌گذاری‌های میلیاردی در پروژه‌های Waste-to-Energy تلاش می‌کنند هم مساله پسماند شهری را حل و هم شبکه برق خود را متنوع‌تر، پایدارتر و سازگارتر با محیط‌زیست کنند. آن‌چه در حال شکل‌گیری است، یک «رنسانس انرژی از زباله» است؛ روندی که می‌تواند چهره مدیریت پسماند در منطقه را برای همیشه تغییر دهد.

ذائقه مصرف انرژی کشورهای حوزه خلیج ‌فارس در آستانه یک تغییر بزرگ!

کشورهای حوزه خلیج ‌فارس در یک دهه اخیر با رشد سریع جمعیت و توسعه شهری روبه‌رو شده‌اند؛ رشدی که حجم پسماند شهری را به شکل چشم‌گیری افزایش داده است. دفن زباله برای مدت‌ها راه‌حل اصلی بوده، اما ظرفیت سایت‌های دفن محدود است و فشار محیط‌زیستی آن هر سال بیشتر می‌شود. در چنین شرایطی، تبدیل زباله به انرژی نه فقط یک انتخاب تکنولوژیک، بلکه یک ضرورت استراتژیک است. این رویکرد به این کشورها اجازه می‌دهد هم وابستگی به سوخت‌های فسیلی را کاهش دهند و هم از یک منبع ارزان و دائمی برای تولید انرژی استفاده کنند.

در کنار این عوامل، موج جهانی «اقتصاد چرخشی» نیز فشار تازه‌ای وارد کرده است؛ رویکردی که می‌گوید زباله دیگر پایان یک چرخه نیست، بلکه آغاز یک زنجیره ارزش جدید است. همین نگاه باعث شده امارات و عربستان با سرعت بیشتری به سمت فناوری‌هایی بروند که بتوانند از حجم عظیم زباله شهری‌شان برق و سوخت تولید کنند.

امارات؛ از ایده‌های بلندپروازانه تا پروژه‌هایی که امروز برق تولید می‌کنند!

در امارات، پروژه‌های WtE دیگر در مرحله طرح نیستند؛ آنها وارد فاز عملیات شده‌اند و بخشی از برق کشور را تامین می‌کنند. نمونه شاخص آن، نیروگاه «WARSAN» در دبی است؛ پروژه‌ای که با ظرفیت پردازش هزاران تن زباله در روز، یکی از بزرگ‌ترین تاسیسات Waste-to-Energy در جهان محسوب می‌شود. این نیروگاه نه‌تنها بار دفن زباله را تا حد زیادی کاهش داده، بلکه توانسته سهم مشخصی از برق شبکه شهر را هم تامین کند و وابستگی به گاز طبیعی را پایین بیاورد.

در ابوظبی نیز پروژه‌ای مشابه در حال پیشروی است؛ طرحی که با مشارکت شرکت‌های بین‌المللی ساخته می‌شود و هدف آن تبدیل نزدیک به یک میلیون تن پسماند شهری به انرژی است. نکته مهم این پروژه، حضور شرکت‌های خصوصی و مدل مالی IPP است که ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد و به سازندگان امکان می‌دهد پروژه‌های بزرگ‌تری را اجرا کنند. در این مسیر، امارات با ایجاد چارچوب‌های زیست‌محیطی دقیق تلاش کرده تکنولوژی‌های پیشرفته‌تری را وارد کشور کند و از همان ابتدا استانداردهای سخت‌گیرانه برای انتشار آلاینده‌ها تعیین کند.

عربستان؛ جایی که تبدیل زباله به سوخت بخشی از چشم‌انداز 2030 است!

در عربستان، مسیر WtE بخشی از پازل بزرگ‌تری به نام «چشم‌انداز 2030» است؛ برنامه‌ای که هدفش کاهش وابستگی به نفت و ساختن یک اقتصاد چندلایه است. بازوی اصلی این حرکت، شرکت SIRC زیر نظر صندوق سرمایه‌گذاری عمومی است که پروژه‌ای عظیم برای تبدیل میلیون‌ها تن زباله به انرژی و سوخت RDF را پیش می‌برد. این پروژه قرار است زنجیره‌ای صنعتی ایجاد کند که زباله شهری به خوراک نیروگاه‌ها، صنایع سیمان و حتی برخی واحدهای پتروشیمی تبدیل شود.

اهمیت این برنامه تنها در تولید انرژی نیست؛ کاهش سالانه میلیون‌ها تن انتشار CO₂ نیز بخشی از اهداف کلیدی آن است. عربستان تلاش می‌کند از طریق ایجاد چند گیگاوات ظرفیت جدید WtE تا سال 2030، جایگاه خود را در منطقه به‌عنوان رهبر فناوری‌های مدیریت پسماند و انرژی پاک تثبیت کند. این مسیر بدون حضور بخش خصوصی ممکن نبود؛ از همین رو، مدل‌های BOO و PPP به‌طور گسترده استفاده می‌شوند تا شرکت‌های خارجی و داخلی به‌طور مشترک وارد این بازار شوند.

بازی مشترک فناوری و اقتصاد؛ فرصت‌ها و ریسک‌های پیش‌رو

پروژه‌های WtE هرچند جذاب و آینده‌محور هستند، اما بدون چالش نیستند. انتخاب فناوری مناسب— چه سوزاندن مستقیم، چه گازی‌سازی و چه تولید RDF — نقش مهمی در موفقیت پروژه دارد. هر تکنولوژی هزینه عملیاتی، نیازهای زیست‌محیطی و بازده انرژی خاص خود را دارد، و اشتباه در انتخاب آن می‌تواند هزینه‌ها را تا سال‌ها افزایش دهد.

از نظر مالی نیز WtE پروژه‌ای سرمایه‌بر است؛ دوره بازگشت سرمایه بالا و وابستگی شدید به قراردادهای فروش برق، از عوامل تاثیرگذار هستند. چالش دیگر مربوط به اعتماد عمومی است؛ بسیاری از جوامع نگران آلودگی ناشی از زباله‌سوزی هستند. برای همین کشورهایی مانند امارات و عربستان مجبور شده‌اند سیستم‌های پایش آنلاین، فیلترهای پیشرفته و گزارش‌دهی شفاف را به بخشی از پروژه تبدیل کنند تا اعتماد اجتماعی شکل بگیرد.

اگرچه مسیر پیچیده و پرهزینه است، اما نتایج اولیه نشان می‌دهد که این رویکرد می‌تواند ساختار انرژی منطقه را برای دهه‌های آینده تغییر دهد. آینده انرژی در منطقه فقط به نفت و گاز وابسته نخواهد بود؛ زباله نیز می‌تواند نقش مهمی در این معادله بازی کند. پروژه‌های Waste-to-Energy اکنون تبدیل به یک ابزار استراتژیک برای تنوع‌بخشی اقتصادی، کاهش انتشار کربن و ایجاد ظرفیت‌های جدید انرژی شده‌اند.