انرژی همجوشی هستهای که سالها از آن بهعنوان «جام مقدس انرژی پاک» یاد میشد، حالا بیش از هر زمان دیگری به واقعیت نزدیک شده است. در حالی که شرکتهای فناوری، غولهای انرژی و دولتها برای دستیابی به این منبع تقریبا نامحدود و کمکربن رقابت میکنند، نامی غیرمنتظره نیز وارد این میدان شده است: دونالد ترامپ.
ایرلند در تابستان ۲۰۲۵ به نقطه عطفی تاریخی در مسیر گذار انرژی خود رسید؛ نقطهای که حاصل بیش از دو دهه سرمایهگذاری مستمر در انرژیهای تجدیدپذیر، بهویژه انرژی بادی است. کشوری که در آغاز هزاره جدید تنها سهمی ناچیز از برق خود را از باد تامین میکرد، امروز توانسته است زغالسنگ را بهطور کامل از سبد تولید برق خود حذف کند.
آلودگی آسیای جنوبی مسالهای فرامرزی است و سراسر شهرها، ایالتها و کشورها را درگیر کرده است. مطالعات نشان میدهد که این منطقه مملو از آلایندهها است که عمدتا از داخل خود آسیای جنوبی منتقل میشوند، از جمله دود ناشی از سوزاندن بقایای محصولات کشاورزی و انتشار گازهای صنعتی.
اسپانیا در سالهای اخیر با سرعتی قابل توجه در مسیر تحول نظام برق خود حرکت کرده و به یکی از بازیگران مهم انرژیهای پاک در اروپا تبدیل شده است. این کشور با اتکا به منابع غنی باد، خورشید و آب، توانسته وابستگی خود به سوختهای فسیلی را به شکل چشمگیری کاهش دهد.
محمد باغانی - در سایه کمبود مواد اولیه و فشارهای کربنی، اقتصاد چرخشی به نیروی محرکه بقای صنایع سنگین تبدیل شده است. از بازیافت قراضه در فولاد و جایگزینی کلینکر در سیمان تا بازچرخانی پلاستیکها در پتروشیمی، این مدل نه تنها انتشار کربن را کاهش میدهد، بلکه وابستگی به واردات را کم کرده و نقشه رقابت جهانی را دگرگون میکند.
پرتغال در دل بحران انرژی اروپا، با حذف کامل زغالسنگ، رشد انفجاری ۴۴۰ درصدی ظرفیت خورشیدی و تامین بیش از ۷۵ درصد برق از منابع تجدیدپذیر، به یکی از موفقترین الگوهای گذار سبز تبدیل شده است.
آلمان در سالهای اخیر به یکی از مهمترین بازیگران گذار جهانی به انرژیهای پاک تبدیل شده است. رشد سریع انرژی خورشیدی، توسعه گسترده انرژی بادی بهویژه در بخش فراساحلی، حذف تدریجی زغالسنگ و انرژی هستهای و تمرکز بر کاهش مصرف انرژی، آلمان را به نمونهای برجسته در مسیر مقابله با تغییرات اقلیمی تبدیل کرده است.
لوکزامبورگ، کوچکترین کشور قلب اروپا، در یک دهه گذشته تحولی خیرهکننده در انرژی ایجاد کرده است: سهم انرژیهای بادی و خورشیدی از ۹ درصد به بیش از ۶۰ درصد رسیده و تولید برق پاک به ۸۵.۸ درصد کل برق کشور رسیده است.
لیتوانی در بحبوحه بحران انرژی ناشی از جنگ روسیه و اوکراین، نهتنها وابستگی کامل خود به سوختهای فسیلی روسی را قطع کرد، بلکه با جهشی چشمگیر تولید برق پاک را به ۷۱.۶ درصد رساند و اکنون در مسیر تبدیل شدن به صادرکننده خالص برق تا سال ۲۰۳۰ قرار دارد.
جیبوتی با جهشی چشمگیر در انرژیهای تجدیدپذیر، تنها در چند سال اخیر سهم برق پاک خود را به حدود ۶۷ درصد رسانده و اکنون هدفگذاری کرده تا تا سال ۲۰۳۵ به اولین کشور آفریقایی با ۱۰۰ درصد برق تجدیدپذیر تبدیل شود.
هلند، یکی از پیشگامان گذار انرژی اروپا، با جهشی چشمگیر سهم انرژی خورشیدی و بادی را به ۴۵ درصد از تولید برق رسانده و انتشار دی اکسید کربن بخش برق را از سال ۲۰۱۸ تا امروز نصف کرده است.
دانمارک، پیشگام جهانی گذار انرژی سبز، در سال ۲۰۲۴ با تامین ۸۸.۴ درصد برق خود از منابع تجدیدپذیر (عمدتا انرژی بادی) رتبه نخست اروپا را کسب کرد و با مدل منحصربهفرد مالکیت اجتماعی و مشارکت مستقیم شهروندان، الگویی الهامبخش برای دستیابی به برق ۱۰۰ درصد پاک تا سال ۲۰۳۰ ارائه میدهد.
کربن پس از ورود به خاک، بهسادگی ناپدید نمیشود. بخش قابلتوجهی از آن به شکل شیمیایی در ساختار خاک به دام میافتد و برای دههها یا حتی قرنها از ورود دوباره به جو جلوگیری میشود. دانشمندان مدتهاست میدانند که خاکهای غنی از آهن یکی از مهمترین مخازن طبیعی کربن در کره زمین هستند، اما سازوکار دقیق این پدیده همواره در هالهای از ابهام قرار داشت.
منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA) در سالهای اخیر با شتابی بیسابقه به سمت توسعه انرژیهای تجدیدپذیر حرکت کرده است. افزایش دما، کمبود آب، فشار بر کشاورزی و رشد سریع تقاضای برق، دولتهای منطقه را وادار کرده تا به خورشید، باد و فناوریهای نوین انرژی توجه بیشتری نشان دهند.
جادهها یکی از حیاتیترین زیرساختهای شهری و بینشهری هستند، اما در مناطق سردسیر، همواره با یک دشمن قدیمی دستوپنجه نرم میکنند: چرخه یخزدگی و ذوب شدن. این پدیده که هر زمستان بارها تکرار میشود، به ترکخوردگی آسفالت، ایجاد چالهها و برآمدگیهای خطرناک منجر شده و هر ساله میلیاردها دلار هزینه تعمیر و نگهداری را به دولتها و شهرداریها تحمیل میکند.
رود دجله فقط یک رودخانه نیست؛ شاهرگ حیات عراق، حافظ تمدنهای باستانی و ستون اصلی زندگی میلیونها انسان است. از نخستین روزهای شکلگیری تمدن بشر تا امروز، دجله نقشی اساسی در کشاورزی، مذهب، اقتصاد و فرهنگ این سرزمین ایفا کرده است. اما اکنون این رود تاریخی با بحرانی بیسابقه روبهروست؛ آلودگی شدید، کاهش چشمگیر حجم آب، سوءمدیریت داخلی و فشار سدهای بالادست، دجله را به مرز نابودی رسانده است.
با گسترش استفاده از خودروهای برقی، نگاهها به باتری این وسایل نقلیه تنها بهعنوان منبعی برای حرکت خودرو محدود نمیشود. پژوهشهای جدید نشان میدهد باتری خودروهای برقی میتوانند نقشی کلیدی در تامین انرژی خانهها ایفا کنند و حتی هزینههای برق و شارژ را بهطور چشمگیری کاهش دهند.
