پاسخ مسئولان بورس به شائبه رانت در عرضه اولیه / آغاز ارسال ریز گزارشات روزانه به ناظر بازار

عدم امکان خرید سهام نمادهای عرضه اولیه از یک روز پس از عرضه اولیه آنها، گلایه برخی از سهامداران را به همراه داشته است. در همین مورد تجارت‌نیوز گزارش داده بود: کل عرضه اولیه‌های سال ۹۸ در مجموع و با احتساب میزان سهمیه هر فرد می‌توانست بازدهی ۱۱۹ درصدی داشته باشد. اما مساله این نیست، مساله این است که فردای عرضه اولیه هرکدام از این نمادها، چه کسانی از رانت خرید این نمادها و موفقیت در صف‌های میلیونی بهره بردند؟

در این مورد دنیای بورس اخیرا گزارش داده است: پیگیری‌های ما نشان می‌دهد که کارگزاری یا برای خود و مدیران یا برای مشتریان خاص خود اقدام به ثبت چنین سفارش‌هایی می‌کنند. این رانت دقیقا از ایجاد دامنه محدود نوسان قیمتی ایجاد شده است در غیر این صورت دلیلی وجود ندارد که رانت برای ثبت سفارش در سقف قیمتی وجود داشته باشد و اگر روند آزاد قیمت وجود داشته باشد دیگر رانتی برای حضور در ابتدای صف یا همان معاملات سرخطی وجود نخواهد داشت.

در همین مورد تعدادی از کاربران تجارت‌نیوز نیز این طور واکنش نشان داده‌اند:

«مسؤلان بورس به این رانت آشکار رسیدگی نمیکنن گیر دادن به حجم مبنا، الله اعلم دنبال چیستند؟»

«شکی نیست که رانت بزرگی پشت این کارهست.درحال حاضر و درکوتاهترین زمان محدود کردن تعدادسهام برای یکی دوماه اول عرضه هست بسته به ارزش سهام؛تا غیراز آقازاده ها دیگران هم بتونند خریدکنند.»

«اصلا سهام های اولیه به عوام نمیرسه منم کلی تلاش کردم اما حتی یک سهمم نتونستم خرید بزنم. ظاهرا کسایی هستن از نرم افزار استفاده میکنن که به ماها نمیرسه»

کامنت‌های بیشتر را در گزارش «رانت خرید عرضه اولیه به چه کسانی می‌رسد؟» می‌توانید بخوانید.

اما واکنش‌ها به شائبه رانت در عرضه اولیه‌ها واکنش‌های مسئولان سازمان بورس را به همراه داشته و قرار است از این بعد ریز گزارشات روزانه بازار به ناظر بازار ارسال شود.

در همین مورد محمود گودرزی، معاون بازار شرکت بورس تهران در گفتگو با بورس‌نیوز در این خصوص بیان کرد: به لحاظ مقررات، سفارش‌های ثبت شده در سامانه معاملاتی بر اساس ضوابطی حتما رصد می‌شود. برای مثال توالی زمانی سفارشات ثبت شده حتما باید رعایت شده باشد. ضمن اینکه اگر احتمال داده شود سفارشات ثبت شده مشکل دار است، معاملات ابطال می‌شود. این طور هم نیست که سرخطی‌های بعد از عرضه‌های اولیه از کارگزاری خاصی ثبت سفارش شده باشد.

آغاز ارسال گزارشات روزانه به ناظر بازار

روح‌اله دهقان، مدیر عامل شرکت مدیریت فناوری بورس نیز در این خصوص بیان کرد: به لحاظ فنی، سامانه معاملات یک ماشین زمان(سرور زمان) دارد که تمام ماژول‌های سامانه معاملات با این سرور زمان هماهنگ می‌شوند. از آنجا که در سامانه معاملاتی بازار سرمایه حتی میکروثانیه‌ها نیز اهمیت دارد، زمان در این سرور زمانی توسط ماهواره‌ها با ساعت جهانی هماهنگ می‌شود و کاملا دقیق است.

وی افزود: ثبت سفارش‌ها راس ساعت ۸ و ۳۰ دقیقه آغاز می‌شود و الزاما تمامی گروه‌های معاملاتی در همان زمان باز نشده و در حد میلی ثانیه بین زمان بازگشایی هر گروه معاملاتی فاصله وجود دارد. به همین سبب اگر یک سبد معاملاتی راس ساعت ۸ و ۳۰ دقیقه ثبت سفارش شود، ممکن است برخی سفارشات ثبت شده و برخی سفارشات برگشت داده شود. حدود دو سال پیش مشاهده شد برخی شرکت‌های کارگزاری از چند ثانیه قبل از آغاز زمان ثبت سفارش‌ها شروع به ارسال سفارش می‌کردند و اگرچه این سفارش‌ها تا قبل از ۸ و ۳۰ دقیقه برگشت داده می‌شد؛ اما در نهایت چون سفارش‌ها پیاپی ارسال می‌شد، سفارش آنها در ساعت ۸ و ۳۰ دقیقه روی سیستم معاملاتی قرار می‌گرفت.

دهقان تصریح کرد: به منظور جلوگیری از این وضعیت، طی بخشنامه‌ای به کارگزاران ابلاغ شد که نه‌تنها اجازه ارسال سفارش قبل از ساعت ۸ و ۳۰ دقیقه را ندارند، بلکه باید سفارش‌هایشان بعد از رویت پیام بازگشایی اولین گروه معاملاتی ارسال شود. بعد از ابلاغ این دستورالعمل هم، تا چند ماه بر نحوه‌پیاده سازی این دستورالعمل نظارت می‌شد و خوشبختانه تمام شرکت‌های نرم افزاری این دستورالعمل را رعایت می‌کردند.

دهقان در مورد حساسیت‌هایی که اخیرا ایجاد شده گفت: در نظر داشته باشید که امکان هیچ ثبت سفارشی قبل از ساعت ۸ و ۳۰ دقیقه وجود ندارد. اما در اینجا میلی‌ثانیه‌ها نیز اهمیت دارد و شرکت‌های نرم‌افزاری برای جلب رضایت مشتریان خود اقدام به ارائه برخی خدمات خاص به مشتریان خود کرده‌اند؛ مثلا آنکه مشتریان قبل از آغاز معاملات، سفارش خود را به شرکت‌های نرم افزاری داده و شرکت‌های نرم‌افزاری با آغاز زمان ثبت سفارش، اقدام به ارسال سفارش‌ها به سیستم معاملاتی می‌کنند. این اقدامات به معنای رانت و تقلب نیست و میلی‌ثانیه‌ها، ترتیب سفارشات را مشخص می‌کند.

مدیر عامل شرکت مدیریت فناوری بورس تصریح کرد: این میلی‌ثانیه‌ها مربوط به سرعت شرکت نرم افزاری است و ارتباطی با سرعت اینترنت ندارد. به عبارتی ممکن است تعداد زیادی سفارش در زمان ۸ و ۳۰ دقیقه ثبت شده باشد که بین زمان ثبت هر سفارش با سفارشی دیگر، یک‌ میلی ثانیه اختلاف وجود داشته باشد. سفارش‌گیری از مشتریان و ثبت سفارش توسط شرکت‌های نرم‌افزاری در ساعت ۸ و ۳۰ دقیقه طبق مقررات، تخلف نیست و هر سفارشی در این زمان برای سامانه معاملاتی ارسال شود پذیرفته می‌شود.

دهقان همچنین تاکید کرد: با توجه به شائبه‌های اخیر، برای آنکه رانت و تقلبی ایجاد نشود، از امروز، هر روز ریز گزارشات به ناظر ارسال می‌شود تا بررسی شود و نارضایتی ایجاد نشود.