فروش میلیونیِ یکی از خاص‌ترین بازارهای ایران

بازار هنرهای تجسمی در ایران با قیمت‌های میلیاردی و چندصد میلیونی نقاشی‌ها و مجسمه‌ها شناخته می‌شود. قیمت شگفتی‌آور برخی آثار در حراجی‌‌های بین‌المللی مانند کریستی و ساتبی و همچنین رکوردهای بالای فروش در بعضی از رویدادهای داخلی مثل «حراج تهران»، «صد اثر، ‌صد هنرمند»، «هفت نگاه» و… باعث شده مردم در ذهنشان تصوری لوکس از هنرهای تجسمی داشته باشند. تصوری که البته درست است اما کامل نیست.

تجارت‌نیوز، این تصور، دایره مصرف آثار تجسمی را محدود به یک قشر یا طبقه خاص کرده است اما واقعیت چیز دیگری است. سالانه تعداد بسیار زیادی از آثار تجسمی خلق و در گالری‌ها به قیمت‌هایی بسیار پایین‌تر از تصور عموم، عرضه‌ می‌شوند؛ قیمت‌هایی کمتر از یک و حتی نیم میلیون تومان.

با این حال تصور لوکس بودن این آثار، مردم را به گالری گردی و خرید آثار ترغیب نمی‌کند و رسانه‌ها هم عمدتا خبر رکوردهای میلیاردی را منتشر می‌کنند نه رقم‌های فروش در گالری‌ها را. این اتفاق باعث شده است تا هنرهای تجسمی که خود خاستگاه طبقه متوسطی دارد، از دیوار خانه‌های این طبقه دور بماند.

این در حالی است که مصرف محصولات فرهنگی، بیش از طبقات فرودست و فرادست، در طبقه متوسط رایج است. اما از سال گذشته اتفاقی در بازار هنرهای تجسمی افتاد که امیدها را به بازگرداندن تجسمی‌ها به طبقه متوسط زنده کرد. اتفاقی به نام «بازار هنر» که مشخصا با هدف جلب مخاطبان طبقه متوسط شکل گرفت.

این رویداد از پنجم تا دهم شهریور سال گذشته در خانه هنرمندان شکل گرفت و حدود 1500 اثر نقاشی و طراحی، مجسمه، خوشنویسی، سرامیک هنری، نگارگری، عکس و تصویرسازی را که حاصل دست بیش از 500 هنرمند بود به طبقه متوسط عرضه کرد.

قیمت تمامی این آثار به صورت یکسان 500 هزار تومان تعیین شده بود. جالب آنکه در روز افتتاحیه این بازار، رقم فروش نهایی به 150 میلیون تومان رسید که نشان از استقبال گسترده در روز نخست داشت. به بیان دیگر تنها در روز نخست این افتتاحیه 300 اثر به فروش رفت، یعنی تقریبا یک پنجم کل آثار. این رویداد با توجه به هدفی که داشت و استقبالی که از آن شد، امسال نیز تکرار شد.

شوک قیمت در دومین بازار هنر

دومین دوره «بازار هنر» از روز دوشنبه در خانه هنرمندان آغاز شده و تا یکشنبه هفته آینده یعنی به مدت یک هفته برپاست. در این دوره به گفته جمشید حقیقت‌شناس از اعضای شورای سیاست‌گذاری این بازار، 700 اثر از میان 10 هزار اثر ارسالی انتخاب و در بازار عرضه شده‌اند. نکته مهم درباره این رویداد، افزایش 50 درصدی قیمت آثار است که به نظر می‌رسد افزایش شتابزده و غیرقابل انتظاری باشد.

قیمت ثابت آثار در این دوره 750 هزار تومان تعیین شده است. این افزایش قیمت با توجه به اهداف عنوان شده برای بازار هنر، منطقی و قابل دفاع نیست. شاید همین موضوع هم باعث شد رکورد فروش 300 اثر در افتتاحیه که در دوره اول «بازار هنر» اتفاق افتاد، نه‌تنها تکرار نشود بلکه بیش از 50 درصد هم افت کند. در نخستین روز از دومین دوره بازار هنر تنها 120 اثر فروخته شد. جالب آنکه از این تعداد آثار فروش رفته نیز بیش از 20 اثر را دفتر هنرهای تجسمی وزارت ارشاد خریده است.

این نکته را مدیرکل دفتر امور هنرهای تجسمی شخصا اعلام و تایید کرد. با فرض فروش 120اثر در روز نخست بازار، قیمت نهایی فروش در افتتاحیه 90 میلیون تومان برآورد می‌شود که در مقایسه با فروش 150 میلیون تومانی سال گذشته، به خوبی نشان‌دهنده کاهش استقبال است. البته به نظر می‌رسد تورم بالا در قیمت آثار تجسمی محدود به بازار هنر نیست.

امسال در هفتمین دوره حراج تهران نیز قیمت آثار در مقایسه با سال گذشته، بیش از 60 درصد افزایش داشت. سال گذشته در حراج تهران میانگین قیمت آثار در برآورد کارشناسان 5/ 213 میلیون تومان بود و امسال این میانگین به 8/ 346 میلیون تومان رسید. این افزایش‌های ناگهانی میزان استقبال مخاطبان را تحت تاثیر قرار می‌دهد به‌ویژه آنکه افزایش قیمت 50درصدی در بازاری که با هدف جلب نگاه طبقه متوسط ایجاد شده، متناقض‌نماست.

با این حال مجید ملانوروزی، ‌مدیرکل دفتر هنرهای تجسمی درباره این قیمت گفته است: قیمت مناسبی برای آثار انتخاب شده تا طبقات متوسط جامعه نیز بتوانند از آثار هنری استفاده کنند. فرهنگ خریدن تابلوهای گران‌قیمت با توجه به حراجی‌هایی که برگزار می‌شود، جا افتاده و بسیاری از مجموعه‌دارها، روی کالاهای هنری سرمایه‌گذاری می‌کنند؛ اما برای وزارت ارشاد موضوع فرهنگ، مهم‌تر از اقتصاد است و موسسه توسعه‌ هنرهای تجسمی نیز در راستای همین اهداف تلاش کرد کالاهای فرهنگی هنرمندان خوش‌ذوق را با کمترین قیمت به فروش برساند. نکته آخر اینکه طبق گفته برگزارکنندگان از رقم فروش هر اثر 70 درصد به هنرمند پرداخت می‌شود. یعنی در این دوره برای هر اثر چیزی حدود 520 هزار تومان.

منبع: دنیای اقتصاد