مدارس غیرانتفاعی عملاً به باشگاه‌های طبقاتی تبدیل شده‌اند / نبود عدالت آموزشی بازتولید فقر در جامعه است

به گزارش تجارت نیوز، به گفته رئیس سازمان مدارس غیردولتی، سقف شهریه برای مدارس غیردولتی در سال تحصیلی جدید تا ۱۴۵ میلیون تومان تعیین شده؛ این در حالی است که هزینه‌های جانبی همچون غذا، سرویس و فعالیت آموزشگاهی همچنان جداگانه دریافت می‌شود.

این دقیقا نقشه یک بزرگراه عریض و طویل برای دور زدن قانون است که از سوی مسئولان وزارت آموزش و پرورش به صاحبان مدارس غیرانتفاعی داده می‌شود تا به بهانه هزینه لباس، غذا و فعالیت‌های آموزشی فوق برنامه هر چقدر که دلشان می‌خواهد به عنوان شهریه از والدین طلب کنند.

شهریه‌های نجومی و شعار نظارت

در روزگاری که آموزش رایگان و برابر از اصول مسلم قانون اساسی به شمار می‌آید، بسیاری از خانواده‌ها در کشور ما با واقعیتی تلخ و ناعادلانه روبه‌رو هستند: تبعیض آشکار میان مدارس دولتی و غیرانتفاعی. درحالی‌که مدارس دولتی با کمبود شدید منابع، معلم و همچنین زیرساخت‌های فرسوده دست‌وپنجه نرم می‌کنند، مدارس غیرانتفاعی در برخی مناطق شهرهای بزرگ با دریافت شهریه‌هایی تا مرز 200 میلیون تومان در سال، خدمات آموزشی متمایز و لوکسی ارائه می‌دهند که تنها قشر مرفه جامعه از آن بهره‌مند می‌شوند.

نبود عدالت آموزشی یعنی بازتولید فقر در جامعه

فریبا حسینی، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه در این باره به تجارت‌نیوز می‌گوید: ادامه چنین وضعیتی تهدیدی جدی برای انسجام اجتماعی و آینده عدالت در کشور است. زمانی که کودک از سنین ابتدایی در نوعی از فضای آموزشی قرار دارد که با امکانات کامل، معلمان با حقوق بالا، کلاس‌های خلوت، زبان دوم، کارگاه‌های هوش و هنر آموزش می‌بیند، و در همان شهر کودکی دیگر در مدرسه‌ای دولتی با ۴۰ دانش‌آموز در کلاس، بدون سیستم گرمایشی مناسب یا حتی معلم کافی درس می‌خواند، این یعنی بازتولید فقر و نابرابری از سنین پایین.

او می‌افزاید: این تبعیض‌ها تاثیرات بلند مدتی داشته و نه تنها موجب ناامیدی اجتماعی در میان اقشار فرودست می‌شود، بلکه نابرابری آموزشی به مرور به نابرابری اقتصادی و شغلی تبدیل می‌شود. کودکی که در مدرسه دولتی آموزش ناقصی دیده، در رقابت کنکور و بازار کار از همان ابتدا شکست‌خورده است. این یعنی دور باطل فقر ادامه می‌یابد.

مدارس غیرانتفاعی عملاً به باشگاه‌های طبقاتی تبدیل شده‌اند

این استاد جامعه شناسی در بخش دیگری از سخنان خود اظهار می‌دارد: یکی دیگر از آثار مخرب این تبعیض، شکل‌گیری طبقات جداگانه اجتماعی از سنین پایین است. مدارس غیرانتفاعی عملاً به باشگاه‌های طبقاتی تبدیل شده‌اند که فرزندان طبقات خاص جامعه را از دیگران جدا می‌کنند. در نتیجه، نه‌تنها ارتباط میان طبقات اجتماعی از بین می‌رود، بلکه احساس تبعیض، طرد و نارضایتی عمیق در دل بسیاری از نوجوانان و خانواده‌های کم‌درآمد شکل می‌گیرد.

فریبا حسینی در پاسخ به این سوال که راهکار موثر در جلوگیری از این وضعیت چیست؟ می‌گوید: دولت به‌جای تسلیم شدن در برابر رشد کنترل‌نشده مدارس غیرانتفاعی، باید سیاست‌هایی برای بازتوزیع امکانات آموزشی به کار گیرد. افزایش بودجه مدارس دولتی، استخدام معلمان توانمند، شفاف‌سازی کامل درباره شهریه مدارس غیرانتفاعی، و پیاده‌سازی نظارت واقعی با مشارکت والدین و نهادهای مردمی، تنها بخشی از راهکارهای ممکن هستند.

نبود عدالت آموزشی، نه‌فقط مساله‌ای تربیتی یا مالی، بلکه یک بحران اجتماعی و ساختاری است

او می‌افزاید: نبود عدالت آموزشی، نه‌فقط مساله‌ای تربیتی یا مالی، بلکه یک بحران اجتماعی و ساختاری است که پیامدهای آن در آینده نزدیک جامعه ایران را با چالش‌های بزرگ‌تری مواجه خواهد کرد. اگر امروز برای رفع این تبعیض‌ها اقدام نشود، فردا با نسلی مواجه خواهیم شد که نه‌تنها به آموزش، بلکه به عدالت و امید به آینده بی‌اعتماد است.

شکاف عمیقی میان گروه‌های مختلف دانش‌آموزان در ایران وجود دارد

حسینی در ادامه اظهار می‌دارد: درحالی‌که آموزش و پرورش به عنوان زیربنای توسعه پایدار در هر جامعه‌ای شناخته می‌شود، بی‌توجهی به عدالت آموزشی در نظام تعلیم و تربیت در کشور ما، آینده هزاران دانش‌آموز را با خطرهای جدی مواجه کرده است. عدالت آموزشی به معنای فراهم آوردن فرصت‌های برابر برای تمامی دانش‌آموزان، فارغ از طبقه اجتماعی، محل سکونت، جنسیت یا وضعیت اقتصادی آن‌هاست. اما در عمل، شکاف عمیقی میان گروه‌های مختلف دانش‌آموزان در ایران وجود دارد.

از نگاه این جامعه شناس غفلت از عدالت آموزشی، نه‌تنها نابرابری در عملکرد تحصیلی را به دنبال دارد، بلکه پیامدهای منفی آن در عرصه‌های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی به‌زودی آشکار خواهد شد.

او می‌افزاید: وقتی دانش‌آموزی در منطقه‌ای محروم به مدرسه‌ای فرسوده با معلمان کم‌تجربه و امکانات حداقلی دسترسی دارد، در حالی‌که هم‌سن او در نقطه دیگری با امکانات مدرن، کلاس‌های تقویتی، مشاور آموزشی و برنامه‌ریزی فردی رشد می‌کند، عملاً آینده آن‌ها از همین ابتدا مسیرهایی متفاوت پیدا می‌کند.