راز موفقیت عربستان در صنعت پتروشیمی

میلاد مرادی: برخی از کارشناسان داخلی موفقیت عربستان را تنها به بشکه‌های نفت نسبت می‌دهند.

به گزارش تجارت‌نیوز ، اگر چه عربستان به تنهایی 16 درصد از ذخایر نفتی جهان را در خود جای داده و ششمین کشور در زمینه ذخایر گازی محسوب می‌شود، اما با این وجود نمی‌توان موفقیت سعودی‌ها در بسیاری از زمینه‌ها مانند صنعت پتروشیمی را تنها به داشتن طلای سیاه نسبت داد.

مرکز پژوهش‌های مجلس پیش‌بنی کرده که عربستان با توجه به اقدامات مثبتی که در صنعت پتروشیمی خود انجام داده است، در آینده می‌تواند جایگاه بهتری را در زمینه پتروشیمی نسبت به سایر کشورهای منطقه داشته باشد. صنعت پتروشیمی عربستان یکی از رقبای مهم منطقه‌ای پتروشیمی ایران محسوب می‌شود.

آنگونه که بازوی پژوهشی مجلس گزارش کرده، یکی از دلایل موفقیت صنعت پتروشیمی عربستان، وجود برنامه‌های پنج‌ساله برای توسعه صنعتی در این کشور است. برنامه‌های که از سال 1970 تا سال 2009 ادامه داشته است. بالا بردن سهم بخش خصوصی در تولید ناخالص داخلی تا حد 70 درصد و ایجاد شهرهای صنعتی جبیل و ینبع از جمله دستاوردهای این برنامه‌های پنج ساله بوده است.

شرکت سعودی آرامکو، کمیسیون سلطنتی جبیل و ینبع به همراه شرکت سابیک از جمله بازیگران مهم صنعت پتروشیمی این کشور هستند. به عنوان مثال، شهر صنعتی جبیل در این کشور، میزبان 160 شرکت صنعتی و بیش از 70 هزار ساکن تمام وقت است. این شرکت به تنهایی بیش از 7 درصد از تولید ناخالص داخلی عربستان را تشکیل می‌دهد.

براساس گزارش مذکور، همچنین شرکت سابیک به عنوان یکی از صنایع مهم در پتروشیمی عربستان، در سال 2016 موفق به کسب رتبه چهارم در بین شرکت‌های شیمیایی جهان شده است. اما نام آرامکو برای بسیاری از افراد عادی نیز آشناست.

غول نفتی عربستان در بین کمپانی‌های نفتی جهان دارای بالاترین حجم تولید و همچنین بالاترین میزان ذخایر نفتی است. شرکت آرامکو در سال 2016 به طور متوسط روزانه 10.5 میلیون بشکه نفت تولید کرده که نزدیک به سه برابر تولید نفت ایران در حال حاضر است. گزارش خبرگزاری تسنیم حاکی از آن است که بر اساس آمارهای منابع ثانویه اوپک، میزان تولید نفت ایران در ماه مارس با 3 هزار و 300 بشکه افزایش، به 3 میلیون و 814 هزار بشکه در روز رسیده است.

اما یکی دیگر از دلایل موفقیت صنعت پتروشیمی عربستان، وجود مشوق‌های خوب برای سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در این صنعت است. از آنجا که این کشور عضو سازمان تجارت جهانی بوده، لذا روند ورود شرکت‌های مختلف برای سرمایه‌گذاری در صنعت این کشور تسهیل شده است. از جمله آنکه شرکت‌های مهمی مانند شورون فیلیپس، داو و سامیتومو در صنعت پتروشیمی این کشور حضور دارند.

توجه به صنعت پتروشیمی به یکی از برنامه‌های مسئولین عربستانی تبدیل شده است. به نحوی که در چشم‌انداز 2030 این کشور بر صنعت پتروشیمی تاکید ویژه‌ای شده است. از جمله آنکه پیش‌بینی شده که سهم این صنعت از 16 درصد در سال 2015، باید به 50 درصد در سال 2030 برسد.

اما برنامه سعودی‌ها برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی در صنعت پتروشیمی و سایر صنایع نفتی نیز قابل توجه است. از جمله آنکه براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس سازمان خاصی تحت عنوان «اداره سرمایه‌گذاری عمومی عربستان سعودی (سقیا)» تاسیس شده تا به سرمایه‌گذاران خارجی در فرایند اخذ مجوزها و سایر اقدامات کمک کند. همچنین به سرمایه‌گذاران خارجی در مورد ثبت و راه‌اندازی کسب‌و‌کار آنها تا 30 روز بعد از ارائه درخواست تضمین داده می‌شود.

سعودی‌ها با انجام اقدامات فوق و اجرای برخی دیگر از سیاست‌ها توانسته‌اند نقش صنعت پتروشیمی این کشور در صادرات غیرنفتی را بسیار برجسته کنند. به گونه‌ای که صادرات مواد شیمیایی و پلاستیک عربستان در سال 2016، حدود 60 درصد از صادرات غیرنفتی این کشور را به خود اختصاص داده است. با این اوصاف سوال این است که وضعیت رقابت صنعت پتروشیمی ایران با عربستان چگونه خواهد بود؟