عربستان سعودی در حال طی کردن یکی از بزرگ‌ترین تحولات اقتصادی و زیست‌محیطی در تاریخ معاصر خود است. ارزش بازار فناوری‌های سبز عربستان سعودی از ۵.۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴ به ۱۲.۸۳ میلیارد دلار تا سال ۲۰۳۰ خواهد رسید. این رشد با نرخ مرکب سالانه ۱۵.۷۰ درصد، عربستان را به یکی از جذاب‌ترین مقصدها برای سرمایه‌گذاری‌های سبز در خاورمیانه تبدیل کرده است.
۲۸ آوریل ۲۰۲۵، روزی که شبکه برق اسپانیا ناگهان از مدار قاره اروپا خارج شد و قطعی برق گسترده‌ای در این کشور و همسایگانش رقم زد، هشداری جدی را در مورد تاب‌آوری و امنیت زیرساخت‌های انرژی به صدا درآورد. در حالی که تحقیقات دولت اسپانیا برای کشف علت اصلی این حادثه ادامه دارد، تمرکز بر احتمال آسیب‌پذیری سایبری نیروگاه‌های تجدیدپذیر کوچک، ابعاد جدیدی از چالش‌های امنیتی مرتبط با گذار سریع به سمت انرژی‌های پاک را آشکار ساخته است؛ چالشی که امنیت شبکه‌های برق آینده را در سراسر جهان تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
گذار اروپا به سوی انرژی‌های تجدیدپذیر، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر در عصر تغییرات اقلیمی و ناپایداری‌های ژئوپلیتیکی است. با این حال، سرعت این تحول سبز، به‌شدت تحت تأثیر یک مانع پنهان اما حیاتی قرار گرفته است: شبکه های برق فرسوده و ناکارآمد.
اگرچه گذار به سوی انرژی های تجدیدپذیر عموماً به عنوان راهکاری بی‌چون‌وچرا برای دستیابی به توسعه پایدار و مقابله با بحران‌های محیط‌زیستی تلقی می‌شود، پژوهشی جدید از دانشگاه سوری با تمرکز بر تجربه چین، ابعاد پیچیده‌تری از این تحول را آشکار می‌سازد. این مطالعه نشان می‌دهد که سیاست‌های کنونی انرژی پاک در چین، علی‌رغم سرمایه‌گذاری‌های کلان، هنوز نتوانسته‌اند به طور کامل به بهره‌وری سبز منجر شوند و حتی در برخی مناطق، اثر منفی بر توسعه پایدار داشته‌اند؛ هشداری مهم برای کشورهایی که در مسیر مشابهی گام برمی‌دارند.
در حالی که آمریکا با عزمی راسخ به سوی آینده‌ای مبتنی بر انرژی‌های تجدیدپذیر گام برمی‌دارد، گزارش‌های اخیر پرده از مانعی غیرمنتظره برمی‌دارند: صف‌های طولانی و طاقت‌فرسا برای اتصال پروژه‌های بادی، خورشیدی و ذخیره‌سازی باتری به شبکه برق. این تأخیرهای چند ساله، نه تنها سرعت گذار به انرژی پاک را به شدت کند کرده، بلکه سرمایه‌گذاری‌های عظیم در این بخش را نیز با چالش جدی مواجه ساخته است.
نماینده مردم ملایر در مجلس با بیان اینکه باید برای عبور از چالش موجود برق، برنامه‌ریزی‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت داشت، گفت: برنامه ریزی کوتاه مدتی که الان به رفع این چالش کمک می‌کند، توسعه انرژی های تجدیدپذیر است.
در دل تلاش‌های جهانی برای مقابله با تغییرات اقلیمی، توسعه و به‌کارگیری انرژی‌های پاک نقشی محوری ایفا می‌کند. در این راستا، شرکت توتال انرژی با سرمایه‌گذاری عظیم ۱۶ میلیارد دلاری در یک پروژه هیدروژن سبز در شیلی، گامی بلند در جهت تولید سوخت‌های پاک و جایگزینی سوخت‌های فسیلی برداشته است. این پروژه که شامل مزارع بادی، واحدهای الکترولیز، کارخانه نمک‌زدایی و تولید آمونیاک است، می‌تواند شیلی را به یکی از قطب‌های تولید و صادرات هیدروژن سبز در جهان تبدیل کند و نشان‌دهنده عزم شرکت‌های بزرگ انرژی برای حرکت به سوی آینده‌ای پایدارتر است.
در جستجوی راه‌حل‌های نوین برای مقابله با بحران انرژی و تغییرات اقلیمی، فناوری‌های خورشیدی در آستانه تحولی شگفت‌انگیز قرار دارند. امروزه محققان و شرکت‌های پیشرو در سراسر جهان در حال توسعه نسل جدیدی از پنل های خورشیدی هستند که می‌توانند محدودیت‌های فناوری‌های فعلی را پشت سر بگذارند.
آمریکا در عرصه انرژی یک چرخش تاریخی را تجربه می‌کند. برای نخستین بار، منابع تجدیدپذیر در یک ماه کامل از سوخت‌های فسیلی در تولید برق پیشی گرفته‌اند. این تحول شگرف، که در ماه مارس ۲۰۲۵ رقم خورد، نه تنها نشان‌دهنده تغییر رویکرد این کشور به سوی انرژی‌های پاک است، بلکه هشداری جدی برای وابستگان به سوخت‌های فسیلی در سراسر جهان به شمار می‌رود.
در شرایطی که جهان بیش از هر زمان دیگری به همکاری بین‌المللی برای مقابله با تغییرات اقلیمی نیاز دارد، پیشنهاد بودجه جدید دولت ترامپ در آمریکا، مسیر متفاوتی را در پیش گرفته است. این طرح که کاهش چشمگیر بودجه انرژی‌های پاک، تحقیقات اقلیمی و برنامه‌های محیط‌زیستی را در دستور کار قرار داده، نه تنها می‌تواند دستاوردهای سال‌های اخیر در زمینه توسعه پایدار را تهدید کند، بلکه پیامدهای گسترده‌ای برای امنیت غذایی، عدالت محیط‌زیستی و رهبری علمی آمریکا خواهد داشت.
در شرایطی که جهان با بحران اقلیمی و گرمایش زمین دست‌وپنجه نرم می‌کند، سیاست‌های انرژی دولت‌ها نقشی حیاتی در تشدید یا کاهش این چالش‌ها ایفا می‌کنند. بازگشت دونالد ترامپ به ریاست‌جمهوری آمریکا، با وعده احیای صنعت سوخت‌های فسیلی و لغو مقررات زیست‌محیطی، نگرانی‌ها درباره آینده محیط زیست و تعهدات جهانی در زمینه کاهش انتشار گازهای گلخانه ای را افزایش داده است.
در شرایطی که افزایش دمای هوا و رشد مصرف برق، بار دیگر ناترازی در شبکه برق کشور را به یک چالش جدی تبدیل کرده است، انرژی‌های تجدیدپذیر به‌ویژه خورشیدی، به عنوان یکی از اصلی‌ترین راهکارهای عبور از این بحران، وارد میدان شده‌اند.
در پی یک قطعی برق گسترده و بی‌سابقه در شبه‌جزیره ایبری که میلیون‌ها نفر در اسپانیا و پرتغال را تحت تأثیر قرار داد، گمانه‌زنی‌ها درباره علت این حادثه بالا گرفته است. در میان این گمانه‌ها، برخی انگشت اتهام را به سوی انرژی‌های تجدیدپذیر نشانه رفته‌اند. اما آیا واقعاً نیروگاه‌های خورشیدی و بادی عامل این خاموشی سراسری بوده‌اند؟
در مواجهه با بحران اقلیمی و ضرورت کاهش سریع انتشار گازهای گلخانه‌ای، استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته است. در حالی‌که تمرکز سیاست‌گذاری‌ها عمدتاً بر انرژی‌های بادی و خورشیدی معطوف شده، پژوهش‌های جدید بر نقش کلیدی منبعی کمتر مورد توجه یعنی زیست توده تأکید دارند.
در عصری که زنگ خطر تغییرات اقلیمی به صدا درآمده و ضرورت خداحافظی با سوخت‌های فسیلی بیش از پیش احساس می‌شود، جمهوری خلق چین با ارائه آماری خیره‌کننده در سه ماهه نخست سال ۲۰۲۵، نه تنها به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده انرژی جهان شناخته می‌شود، بلکه به عنوان یک نیروی پیشگام در عرصه تولید انرژی‌های پاک نیز قد علم کرده است.
تا چند سال پیش تصور اینکه کشورهای حوزه خلیج فارس خود را به عنوان صادرکننده برق پاک معرفی کنند، شاید دور از ذهن بود. اما اکنون، امارات، عربستان، عمان، مصر و دیگر کشورها با سرعت در حال توسعه زیرساخت‌ها و پروژه‌های عظیم انرژی‌های تجدیدپذیر هستند تا علاوه بر تأمین نیاز داخلی، به صادرکنندگان بزرگ انرژی پاک در سطح جهانی تبدیل شوند.
در جستجوی بی‌پایان برای منابع انرژی پاک و تجدیدپذیر، دانشمندان همواره در تلاش برای یافتن راهکارهای نوآورانه از دل طبیعت بوده‌اند. در این میان، پژوهشی شگفت‌انگیز از دانشگاه ملی سنگاپور، نگاه ما به پدیده‌ای روزمره و آشنا همچون باران را دگرگون ساخته است. محققان این دانشگاه با رویکردی خلاقانه و با بهره‌گیری از یک پدیده علمی ساده، نشان داده‌اند که قطرات باران، این نعمت آسمانی، می‌توانند منبعی ارزشمند برای تولید برق باشند و چه بسا در آینده‌ای نزدیک، سقف خانه‌های ما را به نیروگاه‌های کوچک و پاک تبدیل کنند. این کشف، دریچه‌ای نو به سوی استفاده از پتانسیل‌های نهفته طبیعت برای تأمین انرژی مورد نیازمان می‌گشاید.
