عده‌ای خاص مخالف برجام هستند/ توافق نهایی حاصل شده است

به گزارش تجارت‌نیوز ، اکنون بیش از هر زمانی برجام به حصول نتیجه نهایی نزدیک است. به‌رغم آخرین تلاش‌های مخالفان برای بی‌اثر کردن مذاکرات، بیشتر اخبار منتشره از موافقت طرفین با احیای این معاهده بین‌المللی حکایت دارد. در ادامه گفتگوی تجارت‌نیوز را با حمید حسینی، فعال بخش خصوصی، در این باره می‌خوانید.

برخی اخبار از حصول توافق بین طرفین مذاکرات برجام حکایت دارد. به نظر می‌رسد نیاز مبرم اروپا به انرژی بیش از هر عامل دیگری روی اصرار اتحادیه اروپا برای به نتیجه‌رسیدن سریع‌تر معاهده تأثیر دارد. نظر شما در این باره چیست؟

بله همین‌طور است. اروپا اصرار دارد که برجام زودتر به نتیجه برسد و جمع‌بندی شود. آن‌ها قبل از شروع فصل سرد سال می‌خواهند ببیند که می‌توانند در حوزه انرژی روی ایران حساب کنند یا خیر؟ تا پیش از آغاز جنگ در اوکراین، اروپا ۲٫۵ میلیون تا سه میلیون بشکه نفت مورد نیاز خود را از روسیه تامین می‌کرد. به همین دلیل آن‌ها بنا دارند تا پایان سال میلادی روسیه را کامل تحریم کنند و کشورهای این قاره دیگر از روسیه نفت نخرند. بنابراین باید مطمئن باشند که جایگزینی برای نفت روسیه دارند. بدین ترتیب روی کشورهایی نظیر ایران، لیبی و ونزوئلا حساب ویژه‌ای باز کرده‌اند.

اکنون ظرفیت خالی دیگری در بازار وجود ندارد که بتواند اروپا را تامین کند. حتی اگر عراق و عربستان تولید خود را افزایش دهند نمی‌توانند نیاز اروپا را پاسخ دهند. بنابراین یکی از علل اصرار و فشار اروپا برای تسریع در احیای برجام به این مورد بازمی‌گردد.

پیش‌بینی شما از نتیجه نهایی مذاکرات چیست؟ در صورت شکست مذاکرات واکنش اروپا چه خواهد بود؟

مذاکرات برجام را دیگر باید تمام‌شده بدانیم و به نظر می‌رسد توافق حاصل شده است. از ابتدا هم معلوم بود که به نتیجه خواهد رسید. اگر دولت دستاوردی در یک سال گذشته داشت، می‌توانست ادعا کند که اقتصاد را به برجام گره نزده است. اما ندارد. همچنین، مذاکرات به جایی رسیده که اروپا حاضر نیست ادامه دهد. سران اتحادیه می‌گویند طرفین یا به توافق برسند یا دیگر از برجام صرف‌نظر کنند. متن هم آماده است. نهایتا کمی جابه‌جایی یا اصلاح صورت می‌گیرد. مهم این است که هیچ‌کس در کشور حاضر نیست تبعات تحریم، عدم توافق و شکست مذاکرات را بر عهده بگیرد.

اگر امروز دولت ایران بگوید نه، اروپا به دنبال سیاست مکانیسم ماشه می‌رود. زیرا اروپا ایران هسته‌ای را تحمل نمی‌کند. اروپا ایران را به‌عنوان لنگر ثبات در خاورمیانه می‌شناسد. این به موقعیت جغرافیایی و نوع فرهنگ ایرانی‌ها بستگی دارد. حالا اگر ایران به دنبال تسلیحات هسته‌ای برود، تمام کشورهای خاورمیانه را دچار بحران می‌شوند. بنابراین اروپا به دنبال تحریم‌های سازمان ملل می‌رود. چه کسی می‌خواهد عواقب این تحریم‌ها را بپذیرد؟ که می‌داند تاثیر آن بر نفت، دلار، روابط بین‌المللی ایران، مهاجرت، اشتغال کشور و … چه خواهد شد؟ هیچ کس نمی‌داند.

با توجه به اینکه می‌گویید طرفین ناچار به پذیرش برجام هستند؛ چرا این توافق تا کنون انجام نشده است؟

در ایران مشکل برجام این است که همه توافق کرده‌اند، اما کسی نمی‌خواهد مسئولیت برجام را بپذیرد. هر نهاد و وزارتخانه‌ مسئول توپ را به زمین دیگری می‌اندازد. همه تجربه برجام قبلی را دیده‌اند. اما از آن طرف کسی نمی‌داند اگر توافق نکنند چه اتفاقی برای ایران می‌افتد. بنابراین کسی ریسک پذیرش مسئولیت آن را هم بر عهده نمی‌گیرد.

تنش‌های اجتماعی و وضعیت اقتصادی کشور اجازه نمی‌دهد که برجام را امضا نکنند. همه این‌ حرف‌ها مشخص است که ایران احتمالاً به انجام توافق تمایل دارد.

مجلس می‌گفت اول باید تحریم‌کنندگان همه تحریم‌های هسته‌ای، نظامی و حقوق بشری را بردارند، بعد شما لایحه به مجلس بیاورید تا مجلس اجازه دهد توافق صورت گیرد. نقش مجلس در این میان چیست؟

همه اطلاعاتی که هست نشان می‌دهد که ایران می‌خواهد توافق کند. حالا برخی نمایندگان زورهای آخرشان را می‌زنند که امتیاز بگیرند.

این‌ها نشان می‌دهد که ما ادعا می‌کردیم اقتصاد را به برجام گره نمی‌زنیم اما همه می‌دانند که اقتصاد به برجام گره خورده است. همه شل‌کن و سفت‌کن‌ها برای این است که امتیاز بگیرند. منتهی برجام به جایی رسید که اروپا حاضر به جلسه گذاشتن نیست. می‌گوید این متن است، یا امضا می‌کنید یا ما دیگر بحثی نداریم.

دو سال دیگر انتخابات ریاست جمهوری آمریکا برگزار می‌شود. دونالد ترامپ هم گویا همچنان سودای بازگشت به کاخ سفید را دارد. اگر توافق انجام شود اما دوباره دولت جمهوری‌خواه به کاخ سفید برود، تکلیف برجام و توافق چه می‌شود؟

حتی اگر دولت جمهوری‌خواه بالا بیاید، دلیل ندارد که دوباره آمریکا از برجام خارج شود. هیچ منفعتی در این ندارند، دفعه قبل هم هیچ منفتعی به دست نیاوردند. ما توان هسته‌ای قابلی داریم. آن‌‌ها دیدند که ایران به سرعت به ۲۰ درصد و سپس ۶۰ درصد غنی‌سازی اورانیوم دست یافتند. ترامپ هم به دنبال مذاکره بود. الآن هم می‌گوید اگر برگردم مذاکره با ایران اولین کاری است که می‌کنم.

بنابراین هیچ دلیلی ندارد که ترامپ یا دولت جمهوری‌خواه دوباره از برجام خارج شود. البته کسی هم نمی‌تواند تضمین کند که جمهوری‌خواهان به کاخ سفید برمی‌گردند. تا امروز پیش نیامده که دموکرات‌ها یک بار رای بیاورند. این در جمهوری‌خواهان اتفاق افتاده است. مثلا بوش پدر، ریگان و ترامپ یک بار رای آوردند. دموکرات‌ها اخیرا موفقیت‌های خوبی در کنترل تورم کسب کرده‌اند.

همچنین به احتمال ۹۰ درصد اجازه ورود به ترامپ اجازه حضور در انتخابات را ندهند. می‌ماند پمپئو که به هیچ وجه شخصیت کاریزماتیک ترامپ را ندارد که بتواند باعث پیروزی جهوری‌خواهان شود.

اما برای این موضوع هم نمی‌توان قطعیتی قائل شد.

از اینها گذشته، اجرای این توافقنامه حتی برای یک سال هم ارزش دارد. اگر بتوانیم به توافق برسیم حداقل دو سال مردم را از گرفتاری خلاص می‌کنیم. منابع پولی کشور آزاد می‌شود. فروش نفت جان می‌گیرد. روابط کشور با همسایگان سرو سامان می‌گیرد. مهاجرت متوقف می‌‎شود. ناامیدی اجتماعی کاهش پیدا می‌کند و ده‌ها اتفاق مثبت دیگر.

این‌ها اتفاقات با ارزشی هستند. نباید مردم را تحت فشار بگذاریم چون نمی‌دانیم که سه سال دیگر چه اتفاقی می‌افتد. شاید بتوانیم اقتصاد را به برجام گره نزنیم اما زندگی مردم به برجام گره خورده است. برجام به مردم قدرت پیش‌بینی می‌دهد. اما الآن نمی‌دانیم آینده چه می‌شود. مردم تجربه قبلی برجام را به خاطر دارند.

پس از خروج آمریکا از برجام، شرکت‌هایی مانند توتال، ایرباس و بوئینگ مجبور به توقف سرمایه‌‎گذاری در ایران شدند. با این وجود شما فکر می‌کنید توافق برجام در ۲۰۲۲ همان مزایایی را دارد که در ۲۰۱۵ داشت؟

حتی اگر سرمایه‌گذار خارجی هم به ایران نیاید، توافق برجام مردم را از بلاتکلیفی خارج می‌کند. برجام قبلی از توافق تا اجرا ۹ ماه فاصله داشت. در این ۹ ماه هم فرایندهای اقتصادی کشور مثبت بود. اکنون مردم به دولت و تصمیم‌گیران بدبین و بی‌اعتماد شده‌اند. اگر حاکمیت این کار عاقلانه (یعنی توافق برجام ) را انجام دهد، حداقل رابطه‌اش با مردم بهتر می‌شود.

مدت‌هاست مردم تحت فشار هستند و با توافق برجام احساس آرامش می‌کنند. مردم نمی‌دانند سرمایه‌گذاری در ایران چه سرنوشتی دارد؟ آیا بهتر است مهاجرت کنند یا بمانند؟ آینده چه می‌شود؟ تاجر و سرمایه‌گذار صنعتی هم همین موقعیت را دارد.

در این بین فقط عده‌ای خاص به دلیل منافع شخصی و گروهی خود می‎‌گویند برجام اثر ندارد. آن‌ها هر گاه هم با کسری بودجه مواجه شوند، خیلی راحت پول چاپ و جبران می‌کنند.

برای مطالعه بیشتر خبر برجام چه تأثیری روی تولید و صنایع ایران می‌گذارد؟ را بخوانید.