چهارمحال و بختیاری؛ نخستین استان دارای تنش آبی کشور

به گزارش تجارت نیوز، متأسفانه وضعیت خشکسالی و کم‌آبی در استان چهارمحال و بختیاری به‌عنوان یکی از کانون‌های اصلی تأمین آب کشور، بسیار بحرانی و نگران‌کننده است. این استان که به «بام ایران» و «سرچشمه‌ی زاینده‌رود» معروف است، در سال‌های اخیر با چالش‌های جدی مواجه شده است.

کاهش بارش‌ها و تغییر الگوی بارش، برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، حفر چاه‌های غیرمجاز و عمیق‌تر کردن چاه‌های مجاز، مدیریت ناکارآمد آب، افزایش دما و تبخیر و انتقال آب بین‌حوضه‌ای را می توان  از علل و عوامل بحران آب در چهارمحال و بختیاری عنوان کرد.

این استان که روزگاری به دلیل وفور منابع آبی، «سرزمین آب‌ها» خوانده می‌شد، اینک درگیر پیامدهای ویرانگر خشکسالی‌های پیاپی و افزایش بی‌سابقه دمای هوا شده است. این شرایط، زنگ خطری جدی برای ساکنان و مسئولان این منطقه به شمار می‌رود.

نماینده مردم لردگان، خانمیرزا و فلارد در مجلس شورای اسلامی با هشدار درباره وضعیت بحرانی آب در چهارمحال و بختیاری، اظهار داشت: این استان که سرچشمه رودخانه‌های مهم کشور است، با پیامدهای ناگوار کم‌آبی برای محیط زیست، کشاورزی و زندگی مردم مواجه شده است.

سید روح‌الله موسوی افزود: اگرچه تلاش‌هایی برای رفع مشکل آب در حال انجام است، اما قدرت حل این مسئله از دست مسوولان محلی و استانی خارج شده است.

وی با بیان اینکه وضعیت دشت‌های این استان «ممنوعه بحرانی» است، بیان کرد: این عامل موجب شده تا هیچ‌گونه فرصت سرمایه‌گذاری مطمئنی در بخش‌های کلیدی مانند دامپروری، کشاورزی، صنعت و گردشگری وجود نداشته باشد.

این نماینده مجلس با انتقاد از اینکه پس از ۴۷ سال، مردم برای آب آشامیدنی هزینه می‌پردازند، گفت: زیبنده کشور نیست که چاه‌ها خشک شده و برنامه‌ریزی‌های لازم برای انتقال آب‌های روان و چشمه‌ها اجرا نشده باشد.

موسوی تصریح کرد: انتظار می‌رود در کوتاه‌مدت تانکرهای آب اضافه شود، آب به مردم برسد و هیچ هزینه‌ای از آنان دریافت نشود.

وی بحران آب در چهارمحال و بختیاری را تنها یک مسئله محلی ندانست و هشدار داد: این وضعیت تهدیدی برای امنیت آبی و غذایی بخش بزرگی از کشور محسوب می‌شود و نجات «بام ایران» از این شرایط، نیازمند عزمی ملی، مدیریتی جهادی و خردمندانه و تغییر نگرش اساسی در سیاست‌های کلان آبی کشور است.

معاون  هماهنگی امور عمرانی استانداری چهارمحال و بختیاری نیز در ادامه گفت:  این استان به کانون تنش آبی تبدیل شده است و از ۴۳ شهر این استان، ۲۳ شهر و از ۷۲۰ روستا، ۳۳۶ روستا با مشکل کم‌آبی مواجه هستند.

اردشیر آذر با اشاره به جایگاه گذشته این استان در تامین آب کشور، اظهار داشت: چهارمحال و بختیاری سرچشمه سه رودخانه مهم کارون، زاینده‌رود و بخشی از دز بود و در گذشته حدود ۱۲ درصد آب تجدیدپذیر کشور در این استان تولید می‌شد، اما این میزان اکنون کاهش یافته است.

وی حجم آب تجدیدپذیر سالانه کنونی کشور را ۶۰ تا ۷۰ میلیارد مترمکعب اعلام کرد و افزود: از این میزان، هم‌اکنون ۶ تا ۷ میلیارد مترمکعب آب سطحی در چهارمحال و بختیاری تولید می‌شود.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار چهارمحال و بختیاری با هشدار درباره وضعیت کنونی، تصریح کرد: امروز این استان به‌عنوان نخستین استان دارای تنش آبی شناخته می‌شود؛ به‌گونه‌ای که ۱۵۲ روستا نیز با تانکر سیار آبرسانی می‌شوند.

آذر در ادامه به وضعیت منابع آب زیرزمینی نیز اشاره کرد و گفت: ۸۵ درصد جمعیت استان از طریق چاه‌های زیرزمینی تأمین آب می‌شوند که در زمان حاضر از ۵۱۹ حلقه چاه فعال، ۵۲ حلقه چاه در سال جاری خشک شده است.

وی بیشترین تنش آبی را مربوط به شهرستان‌های بروجن، فلارد، خانمیرزا و لردگان دانست و از اجرای طرح‌های آبرسانی برای رفع این مشکل خبر داد و گفت: طرح آبرسانی از چشمه آب‌سفید بروجن با ظرفیت ۵۰۰ لیتر در ثانیه در حال اجراست تا آب شرب حدود ۲۷۰ هزار نفر از جمعیت این مناطق تأمین شود.

آذر افزود: همچنین با اجرای طرح آبرسانی از چشمه آتشگاه لردگان توسط قرارگاه امام حسن مجتبی(ع)، تا پایان سال آب پایدار برای یک شهر و ۵۳ روستا فراهم می‌شود.

این مقام استانی بر لزوم اجرای طرح‌های کلان انتقال آب تاکید کرد و گفت: برای تامین سالانه ۱۲۰ میلیون مترمکعب آب آشامیدنی، باید چند طرح انتقال آب نهایی و انجام شود.

وی اظهار داشت: در صورت تکمیل طرح قانونی انتقال آب «بن به بروجن» دیگر نگران تامین آب آشامیدنی نیمی از جمعیت این استان نیستیم. همچنین با تکمیل سد غدیر باباحیدر شهرستان فارسان و سامانه انتقال آب آن، مشکل تامین آب ۱۳۶ هزار نفر در این شهرستان برای مدت‌های طولانی رفع می‌شود.

آذر با اشاره به طرح سد آقبلاغ که به گفته وی از ۳۰ سال قبل تاکنون در مرحله مطالعه قرار دارد، تاکید کرد: این طرح باید سریع‌تر به نتیجه برسد.

 هشدار هواشناسی: خشکسالی شدید و افزایش بی‌سابقه دما استان را تهدید می‌کند

مدیرکل هواشناسی چهارمحال و بختیاری در رابطه با پدیده خشکسالی در این استان گفت: چهارمحال و بختیاری با کاهش ۴۰ درصدی بارش در سال گذشته مواجه بوده است و میانگین افزایش دمای این استان ۱.۷ درجه ثبت شده که نیم درجه بالاتر از میانگین کل کشور است و این امر، استان ما را در این زمینه رکورددار کرده است.

معصومه نوروزی  با اشاره به تداوم خشکسالی در چهارمحال و بختیاری طی بیش از ۱۰ سال گذشته، خاطرنشان کرد: این پدیده اکنون به خشکسالی هیدرولوژیکی تبدیل شده و عوامل دیگری چون استفاده بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی، کاهش آب رودخانه‌ها، ذوب زودهنگام یخچال‌ها و افزایش تبخیر، این شرایط را تشدید کرده‌اند.

وی هشدار داد: در حال حاضر ۸۰ درصد از مساحت چهارمحال و بختیاری درگیر خشکسالی «شدید» و «بسیار شدید» است.

نوروزی به تأثیرات این تغییرات بر بخش کشاورزی اشاره کرد و گفت: در کشاورزی استان، رشد رویشی کاهش و سرعت رشد زایشی افزایش یافته است. همچنین این استان از لحاظ کاهش بارندگی، پس از استان کهگیلویه و بویراحمد، در رتبه دوم کشور قرار دارد.

مدیر کل هواشناسی چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه افزایش دما به صورت ماهیانه در حال رخ دادن است، افزود: این امر باعث می‌شود عمده بارش‌های پیش‌بینی شده به صورت باران باشند. همچنین تغییرپذیری بارش‌ها به دلیل تغییر اقلیم سرعت گرفته و امکان تغییر در پیش‌بینی‌ها وجود دارد.

این مقام مسئول در پایان هشدار جدی داد: افزایش دما منجر به «رخداد بهار اقلیمی» و شکوفه‌زنی زودهنگام درختان می‌شود و از آنجایی که معمولاً در فروردین‌ماه شاهد سرمازدگی هستیم، لازم است ارتباط نزدیک‌تری بین هواشناسی و بخش کشاورزی برقرار شود تا هشدارهای لازم به موقع به کشاورزان ابلاغ گردد.

 وضعیت منابع آبی در استان چهارمحال و بختیاری بحرانی  است

مدیر مطالعات آب شرکت آب منطقه‌ای چهارمحال و بختیاری به خبرنگار ایلنا گفت: وضعیت منابع آبی استان بحرانی است،  با تداوم روند کنونی، طی ۱۰ سال آینده نه آبی برای شرب باقی می‌ماند و نه برای کشاورزی. وی تأکید کرد که چاره‌ای جز سازگاری با کم‌آبی وجود ندارد.

سید هاشم فاطمی  با اشاره به وضعیت نگران‌کننده تخصیص آب در استان، از وجود ۱۱ دشت در استان خبر داد و افزود: ۱۰ دشت در شرایط ممنوعه و بحرانی قرار دارند و سطح ایستابی در دشت شهرکرد ۱.۵ متر، در خانمیرزا حدود پنج متر و در دشت جونقان و فارسان بیش از ۲ متر کاهش داشته است.

وی با اشاره به خشکسالی متوالی در دو سال اخیر و پاییز و زمستان بدون برف، بیان کرد: این امر موجب کاهش نفوذ آب به آبخوان‌ها، کاهش دبی چشمه‌ها و رودخانه‌ها شده و ما را نسبت به سال آبی آینده نگران کرده است.

فاطمی همچنین از درگیری دشت‌های شهرکرد، سفیددشت، بروجن و خانمیرزا با پدیده فرونشست زمین خبر داد و گفت :دشت خانمیرزا بیشترین میزان فرونشست را تجربه می‌کند.

مدیر مطالعات آب شرکت آب منطقه‌ای چهارمحال و بختیاری با اشاره به کاهش منابع آب سطحی استان طی دو دهه گذشته تصریح کرد: بین ۳۰ تا ۳۵ درصد از روان‌آب‌ها در حوضه‌های کارون و زاینده‌رود کاهش یافته است. وی از کاهش چشمگیر ورودی تونل‌های اول و دوم کوهرنگ و سد کوهرنگ خبر داد و گفت ذخیره سد زاینده‌رود به حدود ۱۴۶ میلیون مترمکعب رسیده و پایداری این سد در خطر است.

وی با تأکید بر لزوم سازگاری با کم‌آبی، خاطر نشان کرد: با روند کنونی بهره‌برداری، امکان تداوم کشت محصولات پرآب‌بر مانند ذرت در دشت‌های استان در سال‌های آینده وجود ندارد.باید با یک مترمکعب آب، حداقل ۱.۵ کیلوگرم ماده خشک تولید شود و از کشت‌های پرمصرف پرهیز کرد.

فاطمی در پایان با تأکید بر اینکه تأمین آب شرب حق مسلم مردم است، اظهار داشت: تمام دستگاه‌های مسئول باید این حقیقت را مد نظر داشته باشند.

کنشگر و فعال محیط زیست بیان کرد: مدیریت نادرست منابع آبی، استان چهارمحال و بختیاری را با ورشکستگی آبی مواجه کرده است، گفت: برای مقابله با خشکسالی تنها می‌توان با مدیریت صحیح، تبعات ناشی از آن را به حداقل رساند.

هومان خاکپور کاهش بارندگی، مدیریت نادرست منابع آبی، برداشت‌های بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی، توسعه نامناسب اراضی و پایین بودن راندمان آبیاری را از مهم‌ترین عوامل تشدید خشکسالی برشمرد.

وی با اشاره به تأثیرات گسترده خشکسالی هشدار داد: این پدیده بر معیشت و تولید، تنوع زیستی، حیات جانوری و گیاهی تأثیر گذاشته و اکوسیستم‌ها را با ضعف اکولوژیکی مواجه کرده است.

خاکپور با انتقاد از رویکرد انتقال آب به عنوان یک راه‌حل، تصریح کرد: مسئولان به جای انتقال آب و تعریف منابع جدید، باید بر اصلاح الگوی مصرف تمرکز کنند.

وی بحران آب در چهارمحال و بختیاری را تنها یک مسئله محلی ندانست و افزود: این بحران تهدیدی برای امنیت آبی و غذایی بخش بزرگی از کشور محسوب می‌شود.

به گفته این کارشناس، نجات «بام ایران» از این وضعیت، نیازمند عزم ملی، مدیریتی جهادی و خردمندانه و تغییر نگرش اساسی در سیاست‌های کلان آبی کشور است.

وی در پایان هشدار داد: پدیده فرونشست زمین به عنوان یکی از پیامدهای جدی کاهش سطح آب‌های زیرزمینی، نیازمند مدیریت صحیح منابع آب و بهینه‌سازی برداشت از آب‌های زیرزمینی است.

منبع: ایلنا