به گزارش تجارت نیوز، در دورانی که بحران تغییرات اقلیمی و آلودگی محیط‌زیست به دغدغه‌ای جهانی تبدیل شده است، اتحادیه اروپا و سازمان ملل متحد با گام‌های عملی به حمایت از کشورهایی پرداخته‌اند که در مسیر توسعه پایدار قرار دارند. یکی از جدیدترین نمونه‌ها، طرح ۴.۴ میلیون یورویی اتحادیه اروپا برای کمک به گرجستان در جهت کاهش ضایعات، افزایش نرخ بازیافت و تسریع در گذار به اقتصاد چرخشی است.
این ابتکار، که در ۱۶ اکتبر ۲۰۲۵ در تفلیس رسماً آغاز شد، نشان‌دهنده تعهد جامعه بین‌المللی به حمایت از گرجستان در مسیر دستیابی به رشد سبز، حفظ منابع طبیعی و ایجاد اقتصادی مقاوم‌تر است.
آغاز طرحی برای آینده سبز گرجستان
اتحادیه اروپا با همکاری کنسرسیومی از سازمان‌های بین‌المللی به رهبری سازمان ملل متحد، این طرح را به منظور تسریع گذار گرجستان به اقتصاد چرخشی (Circular Economy) آغاز کرده است.
اقتصاد چرخشی مدلی است که در آن مواد، کالاها و منابع تا حد امکان استفاده مجدد، بازیافت و بازتولید می‌شوند تا ضایعات به حداقل برسند و اثرات منفی زیست‌محیطی کاهش یابد. مراسم رونمایی از این پروژه در تفلیس با حضور نمایندگان دولت گرجستان، اتحادیه اروپا، سازمان‌های بین‌المللی و فعالان محیط زیست برگزار شد.
جزئیات و ساختار طرح
این پروژه دو ساله (۲۰۲۵ تا ۲۰۲۷) با بودجه ۴.۴ میلیون یورو از سوی اتحادیه اروپا تأمین می‌شود و توسط نهادهای زیر اجرا خواهد شد:
- برنامه توسعه سازمان ملل متحد (UNDP)
- سازمان توسعه صنعتی سازمان ملل متحد (UNIDO)
- آژانس محیط زیست اتریش (UBA)
همچنین، تخصص فنی از سوی Avfall Sverige انجمن مدیریت پسماند سوئد و انجمن صنفی مدیریت پسماند و بازیافت سوئد نیز در این پروژه به کار گرفته خواهد شد.
تمرکز بر مسئولیت‌پذیری تولیدکنندگان (EPR)
یکی از محورهای اصلی این طرح، ایجاد سیستم‌های ملی مسئولیت‌پذیری گسترده تولیدکنندگان (Extended Producer Responsibility – EPR) است.
این سیستم تضمین می‌کند که تولیدکنندگان در قبال چرخه عمر محصولات خود از طراحی تا مرحله بازیافت مسئول باشند و در نتیجه، فشار بر دولت‌ها و محیط زیست کاهش یابد.
در این چارچوب، کشور گرجستان به ظرفیت‌های فنی، زیرساختی و قانونی لازم برای اجرای مؤثر و عادلانه این نظام مجهز خواهد شد.
همچنین، طرح جدید با تمرکز بر توانمندسازی ذی‌نفعان کلیدی از جمله شرکت‌های مسئولیت‌پذیری تولیدکنندگان (PROs)، سازمان‌های جامعه مدنی، جوانان و بنگاه‌های اجتماعی، تلاش دارد تغییرات بلندمدت و سیستماتیک در نگرش عمومی و عملکرد اقتصادی ایجاد کند.
سخنان نمایندگان اتحادیه اروپا
آنلیز ونویملبکه، سرپرست تیم طرح «معامله سبز، اتصال، اقتصاد و سرمایه‌گذاری» در هیئت نمایندگی اتحادیه اروپا در گرجستان، در مراسم رونمایی گفت: «اتحادیه اروپا در کنار گرجستان می‌ایستد تا رشد پایدار و سبزی را تقویت کند که هم برای مردم مفید است و هم برای سیاره زمین. گذار به اقتصاد چرخشی یعنی بازنگری در نحوه طراحی، استفاده و بازیافت منابع ایجاد ارزش، در حالی که ضایعات را کاهش می‌دهیم. این رویکرد، گامی به سوی اقتصادی مقاوم‌تر و رقابتی‌تر است.»
چالش‌های موجود در مدیریت پسماند گرجستان
شرکت‌کنندگان در مراسم، به چالش‌های اساسی گرجستان در زمینه مدیریت پسماند اشاره کردند. در حال حاضر، گرجستان هر سال حدود ۲۳ میلیون تُن زباله تولید می‌کند. مصرف مواد داخلی این کشور ۱۳.۷ تُن به ازای هر نفر است – رقمی که تقریباً برابر با میانگین مصرف در اتحادیه اروپا است. اما تفاوت بزرگ در نرخ بازیافت مشاهده می‌شود:
- نرخ بازیافت در گرجستان تنها ۱.۴۸ درصد است.
- در حالی که میانگین اتحادیه اروپا ۱۱.۵ درصد می‌باشد.
این شکاف نشان می‌دهد که گرجستان هنوز در آغاز مسیر اقتصاد چرخشی قرار دارد و برای رسیدن به استانداردهای اروپایی، باید زیرساخت‌های بازیافت و مدیریت پسماند خود را به‌طور اساسی نوسازی کند.
کمبود زیرساخت و آگاهی عمومی
از مهم‌ترین موانع فعلی گرجستان می‌توان به زیرساخت‌های محدود، سرمایه‌گذاری ناکافی در فناوری‌های بازیافت و آگاهی پایین عمومی اشاره کرد.
بسیاری از شهروندان هنوز با مفهوم تفکیک زباله یا ارزش اقتصادی و زیست‌محیطی بازیافت آشنا نیستند.
به همین دلیل، بخشی از بودجه پروژه جدید صرف آموزش عمومی، برنامه‌های رسانه‌ای و آموزش تخصصی برای کارکنان شهرداری‌ها و شرکت‌های بازیافتی خواهد شد.
نقش اقتصاد چرخشی در رشد پایدار
اقتصاد چرخشی نه تنها به کاهش زباله‌ها کمک می‌کند، بلکه می‌تواند موتور جدیدی برای رشد اقتصادی سبز باشد. با گسترش بازیافت و بازتولید، مشاغل جدید در حوزه‌های فناوری سبز، طراحی محصولات قابل بازیافت، لجستیک و انرژی‌های پاک ایجاد می‌شوند. این امر می‌تواند گرجستان را در مسیر توسعه پایدار و همگرایی بیشتر با سیاست‌های محیط زیستی اتحادیه اروپا قرار دهد.
طرح ۴.۴ میلیون یورویی اتحادیه اروپا و سازمان ملل متحد برای گرجستان، صرفاً یک برنامه زیست‌محیطی نیست؛ بلکه بخشی از یک تحول اقتصادی و فرهنگی گسترده‌تر است.
این پروژه دو ساله با تمرکز بر آموزش، سرمایه‌گذاری سبز و ایجاد سیستم‌های مسئولیت‌پذیری تولیدکنندگان، گامی مؤثر در جهت کاهش ضایعات، افزایش بازیافت و تقویت اقتصاد مقاوم و پاک خواهد بود.
اگر گرجستان بتواند اهداف این برنامه را محقق کند، نه تنها به یکی از کشورهای پیشرو منطقه در زمینه مدیریت پسماند تبدیل می‌شود، بلکه الگویی برای سایر کشورهای در حال توسعه نیز خواهد بود.
