گستردگی زمین بازی به تعداد بازیگران

به گزارش تجارت نیوز، گزارش سال ۱۴۰۳ گروه اسنپ نشان می‌دهد تعداد فروشگاه‌های طرف قرارداد با اسنپ‌پی در یک سال گذشته رشد ۱۷۱ درصدی داشته و به عدد ۱۶۹۱ فروشگاه آنلاین رسیده است. همچنین در همین بازه، تعداد فروشگاه‌های حضوری که امکان استفاده از اعتبار اسنپ‌پی را فراهم کرده‌اند، با رشدی ۴۴۱ درصدی، به ۳۳۵۴ فروشگاه رسیده است.

رشد تعداد فروشگاه‌های اسنپ‌پی ضرورتی برای تفسیر آن به‌عنوان نشانه‌ی انحصار ایجاد نمی‌کند؛ کافی است به دیگر بازیگران بازار نگاه کنیم. برای نمونه، پلتفرم تارا توانسته شبکه‌ی فروشگاه‌های پذیرنده‌ی خود را از حدود ۹۰۰۰ فروشگاه به بیش از ۱۲۰۰۰ فروشگاه در سراسر کشور افزایش دهد. در مقابل، اسنپ‌پی با داشتن ۱۶۹۱ فروشگاه آنلاین طرف قرارداد، رشد قابل‌توجهی را تجربه کرده، اما همچنان در مقیاسی رقابتی و متعادل قرار دارد. این داده‌ها نشان می‌دهند که رشد شرکت‌های فعال در حوزه‌ی BNPL الزاماً ناشی از انحصار نیست، بلکه نتیجه‌ی کیفیت خدمات، اعتماد فروشندگان، و تمایل آن‌ها به همکاری با پلتفرم‌هایی‌ست که تجربه‌ای ساده، سریع و مؤثر فراهم می‌کنند. به بیان دیگر، این ارقام نه به‌معنای انحصار، بلکه نشانه‌ای از یک مزیت رقابتی شفاف‌اند: رضایت کسب‌وکارها و کاربران از خدمات ارائه‌شده.

در حال حاضر، در حوزه خرید اعتباری یا BNPL، بیش از ده مجموعه‌ی فعال شامل دیجی‌پی، ازکی‌وام، تارا، لندو، ترب‌پی، تکنو‌پی، جیبک و دیگر شرکت‌ها مشغول فعالیت هستند. هر فروشگاهی می‌تواند از بین آن‌ها انتخاب کند و کاربران نیز اختیار دارند از هر پلتفرمی که شرایط بهتری به آن‌ها ارائه می‌دهد، استفاده کنند. این یعنی بازار خرید اقساطی در ایران نه‌تنها انحصاری نیست، بلکه در حال تجربه‌ی رقابتی‌ترین روزهای خود است.

در این میان، آنچه باعث شده فروشگاه‌های بیشتری به اسنپ‌پی جذب شوند، ارائه‌ی تجربه‌ای ساده، سریع و کارآمد برای کسب‌وکارهای خرد و متوسط است. فروشگاه‌هایی که پیش‌تر امکان ارائه‌ی اعتبار نداشته‌اند، با کمک زیرساخت فنی اسنپ‌پی توانسته‌اند نه‌تنها فروش بیشتری تجربه کنند و مشتریان بیشتری بیابند، بلکه به لایه‌ای از مشتریان دست یابند که با استفاده از اعتبار اسنپ‌پی امکان خریدهای بیشتر و باکیفیت‌تر را به دست آورده‌اند. این دقیقاً همان کارکردی‌ست که اقتصاد دیجیتال باید ایفا کند: تسهیلگری.

بر اساس گزارش سال گروه اسنپ، رشد ۲۹۵ درصدی مبلغ سفارش‌ها با سرویس اعتبار اقساطی اسنپ‌پی در سال ۱۴۰۳، نتیجه‌ی مشارکت هزاران فروشنده‌ای است که داوطلبانه و با بررسی سایر گزینه‌ها، اسنپ‌پی را انتخاب کرده‌اند. آنچه در این رشد نقش داشته، نه قفل‌کردن بازار برای رقبا، بلکه ارائه‌ی خدمات متمایز بوده است؛ از جمله اتصال یکپارچه به پلتفرم‌های فروش، تسویه شفاف، نرخ تبدیل بالای کاربر و دسترسی گسترده به کاربران سوپراپلیکیشن اسنپ.

در عین حال، اسنپ‌پی بارها تأکید کرده است که شرکای تجاری و پذیرنده‌های طرف قرارداد، همواره این امکان را داشته و دارند که با سایر شرکت‌های فعال در حوزه BNPL نیز قرارداد همکاری منعقد کنند و از زیرساخت‌های اعتباری آن‌ها بهره‌مند شوند. تنها در مواردی که یک فروشگاه تصمیم می‌گیرد از امکانات اختصاصی و زیرساختی اسنپ‌پی همچون زیرساخت‌های تبلیغاتی، ترافیکی یا عملیاتی بهره ببرد -امکاناتی که هزینه و منابع قابل توجهی برای شرکت به همراه دارد- طرفین در قالب یک توافق مشترک، بر همکاری اختصاصی به توافق می‌رسند. این نوع همکاری نه به‌عنوان محدودیت، بلکه به‌عنوان بخشی از یک بسته‌ی خدماتی جامع تعریف می‌شود که هدف آن افزایش بازدهی فروشگاه‌های طرف قرارداد در بستر سوپراپلیکیشن اسنپ است.

افزون بر این، قراردادهای اختصاصی به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که خروج از آن‌ها برای فروشگاه‌ها کاملاً ساده و بدون هیچ‌گونه وجه التزامی ممکن است؛ به‌طوری‌که هر زمان که فروشگاه بخواهد، می‌تواند قرارداد را فسخ یا به همکاری غیراختصاصی تغییر دهد، بدون آنکه جریمه یا محدودیتی متوجه آن باشد.
توسعه‌ی بازار در ایران در شرایطی اتفاق می‌افتد که اقتصاد با چالش‌های متعددی از جمله کاهش قدرت خرید، بی‌ثباتی قیمت‌ها و کاهش نقدینگی در بخش خرده‌فروشی مواجه است. در چنین وضعیتی، وجود پلتفرم‌هایی مانند اسنپ‌پی که امکان خرید اقساطی آسان را برای مردم فراهم می‌کنند، به رونق اقتصاد خرد و میانه کمک می‌کند. رشد فروشگاه‌های طرف قرارداد با اسنپ‌پی را باید از این زاویه نیز نگریست: ورود فروشگاه‌های کوچک و متوسط به عرصه‌ی فروش اعتباری، بدون نیاز به تأسیس واحد مالی اختصاصی و همچنین کاهش چشم‌گیر هزینه‌های تبلیغاتی با استفاده از امکانات اسنپ‌پی.

از سوی دیگر، با توجه به رشد تصاعدی تعداد کاربران اسنپ در سال گذشته (رسیدن به بیش از ۸۱ میلیون کاربر)، روشن است که کاربران به اعتمادسازی در استفاده از ابزارهای مالی درون‌برنامه‌ای پاسخ مثبت داده‌اند. ابزارهایی که شفافیت، سرعت و سهولت در استفاده را در اولویت قرار داده‌اند، توانسته‌اند با استقبال عمومی مواجه شوند.

پرسش اصلی در تحلیل این روند آن است که چگونه باید میان رشد سریع یک کسب‌وکار دیجیتال و حفظ فضای رقابتی، توازن برقرار کرد؟ بدون تردید، تدوین قواعد رقابتی به‌روز و شفاف از سوی نهادهای ناظر، لازمه‌ی سلامت بازار است. اما از سوی دیگر، بزرگ بودن یا پیشرو بودن یک بازیگر به‌تنهایی به‌معنای رفتار ضدرقابتی نیست. آنچه اهمیت دارد، رفتار واقعی بازار و حق انتخاب فروشگاه‌ها و کاربران است؛ انتخاب‌هایی که در عمل همچنان آزادانه صورت می‌گیرند.
تجربه‌ی دیگر بازارهای فناوری نیز نشان داده است که شرکت‌های پیشرو، هر زمان که نوآوری، خدمات بهتر و دسترسی گسترده ارائه کرده‌اند، توانسته‌اند به رشد ادامه دهند؛ و هر زمان که از این مسیر فاصله گرفته‌اند، بازار به‌سرعت به رقبا روی آورده است. به‌ویژه با ظهور شرکت‌های متعدد ارائه‌دهنده‌ی سرویس‌های BNPL و رشد سریع آن‌ها، زمین رقابت گسترده‌تر از همیشه است و اقبال فروشگاه‌ها و کاربران به یک پلتفرم، نه نشانه‌ی انحصار آن، بلکه بیانگر ارزش‌آفرینی مستمر و مزیت رقابتی آن است.

در مجموع، به نظر می‌رسد اسنپ‌پی به‌جای محدودسازی رقبا، تلاش کرده است با بهبود خدمات، افزایش شفافیت و ارتقای تجربه‌ی کاربری، فروشگاه‌ها و کاربران را به همکاری با این پلتفرم ترغیب کند. در این رویکرد، هدف صرفاً رشد یک پلتفرم نیست، بلکه مشارکت در ساخت زیرساختی ملی برای اقتصاد اعتباری دیجیتال در ایران دنبال می‌شود؛ زیرساختی که امکان حضور و رقابت سالم برای تمام بازیگران این حوزه را فراهم می‌سازد.