به گزارش تجارت نیوز، انتخاب دوباره ترامپ در قامت رئیس‌جمهور جدید آمریکا وضعیت جهان را دگرگون کرده است؛ یکی‌به‌دو کردن‌های او با مقامات کانادایی بر سر افزایش تعرفه کالا‌های صادراتی کانادا، اختلاف‌هایش با اعضای اتحادیه اروپا بر سر مقوله امنیت اروپا، جنگ اوکراین و تعرفه‌های محصولات اروپایی در آمریکا، تصمیم‌گیری درباره محل اسکان ساکنین غزه، و نزدیکی به ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه که مورد غضب اروپایی‌هاست از جمله نتایج روی کار آمدن دوباره ترامپ در ایالات متحده است.
در این میان اعلان خبر ارسال نامه ترامپ برای مقامات ایران درباره لزوم نشستن پای میز مذاکرات هسته‌ای و رد اولیه این درخواست از سوی رهبر ایران، گمانه‌هایی در مورد امکان مذاکره یا وقوع جنگ میان تهران و واشنگتن ایجاد کرده است.
رامین مهمانپرست، سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه، دیپلمات و سفیر اسبق ایران در کشورهای قزاقستان، لیتوانی، تایلند و لهستان، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز در خصوص نشستن تهران و واشنگتن پای میز مذاکره می‌گوید: «در سیاست خارجی، آنچنان که رهبر انقلاب پیش از این اعلام کرده بودند، باید بر مبنای سه اصل عزت، حکمت و مصلحت حرکت کنیم؛ بنابراین رفتار ما در سیاست خارجی باید عزت‌مندانه باشد.»
او اضافه می‌کند: «دیپلماسی ایران حتماً باید بر اساس حکمت و منافع کشور نیز باشد. در این فضا ممکن است شرایط ایجاب کند که ما مصلحت کشور را در نظر بگیریم و سیاستی متناسب با منافع کشور پیشه کنیم.»
متن گفت‌وگو با این دیپلمات بدین شرح است.
***
رفتار ایران در سیاست خارجی باید عزت‌مندانه باشد
*نامه ترامپ از طریق مقامات اماراتی در اختیار مسئولان کشورمان قرار گرفته است. رهبری هم در آخرین سخنرانی خود اعلام کردند که در ایران عزمی برای مذاکره وجود ندارد. در همین زمینه، برخی اعتقاد دارند ایران و آمریکا در نهایت به سمت یک رویارویی نظامی پیش می‌روند و بعضی نیز می‌گویند با توجه به اظهارات اخیر عباس عراقچی، وزیر خارجه، مبنی بر اینکه تهران در حال ارزیابی امر مذاکره است، بنابراین امکان نشستن پای میز مذاکرات از سوی ایران و ایالات متحده دور از ذهن نیست. ارزیابی شما چیست؟
ما بر اساس اصول خودمان حرکت می‌کنیم. در بحث سیاست خارجی نیز آنچنان که رهبر انقلاب پیش از این اعلام کرده بودند، باید بر مبنای سه اصل عزت، حکمت و مصلحت حرکت کنیم بنابراین رفتار ما در سیاست خارجی باید عزت‌مندانه باشد. حتماً باید بر اساس حکمت و منافع کشور باشد و ممکن است شرایط هم ایجاب کند که ما مصلحت کشور را در نظر بگیریم و سیاستی متناسب با منافع کشور پیشه کنیم. این چارچوب کلی اهداف و برنامه‌های ما در ایران است. ما این را نمی‌پذیریم که فردی بخواهد حرف غیرمنطقی خود را به کرسی بنشاند یا با زور و تحکم خواسته‌های خودش را تامین کند.
اگر قرار باشد تسلیم زورگویی آمریکا شویم، باید از باورهایمان دست بکشیم
*یعنی ایران پای میز مذاکره می‌نشیند؟
اگر قرار باشد تسلیم این زورگویی شویم، باید از خیلی از اعتقادات و باور‌ها و مبنا‌های خودمان دست بکشیم چراکه غربی‌ها به‌ویژه آمریکایی‌ها به یک موضوع اکتفا نمی‌کنند و اگر احساس کنند فشار‌هایشان جواب می‌دهد و می‌توانند از طریق تهدید به خواسته‌هایشان دست پیدا کنند، مطمئن باشید موضوعات دیگری را به‌تناوب مطرح می‌کنند. یعنی در هر زمینهای که کوتاه نیاییم آنها می‌کوشند تا با زور و تهدید خواسته‌شان را پیش ببرند. نمونه این رفتار را در مورد کشورهای مختلف دیده‌ایم؛ اوج این سیاست شاید در لیبی رقم خورد که مقامات آن فکر می‌کردند اگر تسلیم خواسته‌های آمریکا شوند همه‌چیز درست می‌شود و عاقبت‌شان را هم دیدیم؛ لیبی مجبور شد برنامه هسته‌ای‌اش را به خارج از کشور منتقل کند و در نهایت نیز توسط غرب به وضعیتی فعلی‌اش درآمد. از سوی دیگر ما اهل جنگ هم نیستیم. یعنی بار‌ها اعلام کرده‌ایم که نه اهل درگیری و تنش هستیم و نه در بحث فعالیت‌های هسته‌ای به دنبال سلاح هسته‌ای و سلاح کشتارجمعی هستیم. ما معتقدیم چارچوب فعالیت‌هایمان صلح‌آمیز است و برای پیشرفت کشور نیاز به این دانش داریم. اما در عین حال حاضر به همکاری هستیم. همان‌طور که تاکنون آن را دنبال کرده‌ایم.
آمریکایی‌ها چه در حزب دموکرات و چه جمهوری‌خواه اشتباه مشترکی را در قبال ایران مرتکب می‌شوند
اشتباه مقامات آمریکایی چه در حزب دموکرات و چه جمهوری‌خواه، به‌ویژه ترامپ و افرادی که در جایگاه مشاور، دیدگا‌هایشان را در اختیار او قرار می‌دهند، این است که فکر می‌کنند روشی را که در برخورد با برخی از کشورهای ضعیف و غیرمستقل در پیش گرفته‌اند- که شاید در بعضی از مواقع برایشان جواب هم داده است- می‌توانند در مورد ایران نیز پیاده کنند. این بزرگ‌ترین اشتباه مقامات آمریکایی در طول سالیان گذشته است. آنها فکر می‌کنند اگر با ایران از در تهدید وارد شوند، ایران مواضعش را تغییر می‌دهد یا طبق خواسته آنها عمل می‌کند. اما نمی‌دانند مردم ایران دو ویژگی دارند و به‌راحتی در برابر هر تهدیدی سر خم نمی‌کنند؛ ابتدا اینکه غرور ملی بالایی دارند که به تاریخ و تمدن چند هزار ساله کشورمان بازمی‌گردد. ایرانی‌ها چه کسانی که طرفدار نظام جمهوری اسلامی هستند و چه مخالفان نظام، چه افرادی که در داخل کشور هستند و چه کسانی که در کشورهای دیگری اقامت گزیده‌اند، اگر احساس کنند کشوری در حال زور گفتن به ایران آنهاست، در برابرش صف‌آرایی و قد علم می‌کنند. این هموطنان ما اگر احساس کنند ایران به توانمندی‌های دفاعی ارزشمندی دست پیدا کرده است احساس غرور می‌کنند حتی اگر آن را بر زبان نیاورند. می‌خواهم بگویم آمریکایی‌ها دست روی نقطه‌ای می‌گذارند که غرور ملی ایرانی‌ها را خدشه‌دار می‌کند و باید بدانند تا زمانی که از این مسیر وارد می‌شوند با پاسخی جز مقابله و ایستادگی مواجه نخواهند شد. اما ویژگی دوم ایرانی‌ها این است که بسیار عاطفی و انسان‌دوست هستند و رفتار توأم با معرفت و مهربانی با اقوام، مذاهب و گروه‌های مختلف دارند که این ویژگی وام‌گرفته از تاریخ چندهزارساله ماست. این رفتار نشأت‌گرفته از یک فرهنگ غنی است. بر اساس این ویژگی، اگر کشوری با ما از در دوستی و محبت و احترام وارد شود، ایرانی‌ها نیز مسیر را برای توسعه همکاری‌های دوجانبه و گسترش روابط هموار می‌کنند. اما اشتباه آمریکایی‌ها این است که به‌جای اینکه از موضع برابر و صداقت و دوستی و کنار گذاشتن دشمنی وارد شوند، فکر می‌کنند با زور قلدری و تهدید با ایرانی‌ها می‌توانند همان کاری را انجام دهند که در پاناما انجام می‌دهند.
ایجاد ثبات و آرامش در منطقه غرب آسیا و خاورمیانه می‌تواند مهم‌ترین نقطه مشترک ایران، آمریکا، اروپا و کشورهای عربی است
*یعنی یکی از مشکلات‌شان نحوه برخورد است؟
بله، ایران را با کشورهای کوچکی که با تهدید آمریکا به هر شکلی سر تعظیم فرود می‌آورند اشتباه گرفته‌اند و این روند هم به منافع ایران و هم به منافع آمریکا و هم منافع کشورهای منطقه ضربه می‌زند. راه برخورد با کشور بزرگی مانند ایران این است که آنها منافع مشترکی با ایران تعریف کنند و منافع کشور ما را هم در نظر بگیرند. هر تفاهمی باید دوطرفه باشد، یکی از مهم‌ترین نکاتی که می‌تواند مورد تفاهم ایران، آمریکا، اروپا و کشورهای عربی منطقه باشد ایجاد ثبات و آرامش در منطقه غرب آسیا و خاورمیانه است. این موضوعی است که همه ما به دنبال آن هستیم. اما چه کسانی با این روند مخالف‌اند؟ حتماً اسرائیل با این طرح مخالف است و سعی می‌کند با شیطنت وضعیت را به بیراهه بکشاند. حتماً افرادی که به صورت سازمان‌یافته مخالف جمهوری اسلامی هستند مانند منافقین و سلطنت‌طلب‌ها می‌خواهند با سازوکار این روند را به هم بزنند. بعضی وقت‌ها برخی از جریانات تند در کشور ما دانسته یا ندانسته به سمتی می‌روند که ممکن است منافع کشورمان را در نظر نگیرند و ضربه‌ای به ایران وارد کنند. برخی از کشورهای منطقه ما نیز ممکن است سودای امپراتوری به سرشان زده باشد یا یاد تاریخ گذشته‌شان بیفتند و ممکن است از درگیری و تنش و بی‌ثباتی در منطقه سود جویند و فکر کنند می‌توانند بهره‌برداری لازم را داشته باشند و الا ایران، اروپا و کشورهای عربی منطقه همگی به دنبال ثبات، آرامش و امنیت در منطقه غرب آسیا و خاورمیانه هستند و آن را در راستای منافع ملی خودشان می‌دانند.
باید تلاش کنیم از فرصت‌هایی که می‌تواند به منفعت ایران و اروپا منتهی شود، بهره ببریم
*با توجه به شرایط فعلی منطقه و جهان یعنی تنش‌های آمریکا و اروپا در خصوص جنگ اوکراین و کشمکش‌های تعرفه‌ای میان اروپا و ایالات متحده، آیا فکر می‌کنید کشورهای غربی در مورد استفاده از سیستم مکانیسم ماشه علیه تهران به اتفاق نظر برسند؟
در هر صورت چه بین اروپا و آمریکا اختلاف وجود داشته باشد چه وجود نداشته باشد باید تلاش کنیم از فرصت‌هایی که می‌تواند به منفعت ایران و اروپا منتهی شود نهایت بهره را ببریم. هرچند با رفتار دونالد ترامپ و جنگ تجاری که علیه بسیاری از کشورهای جهان از جمله اتحادیه اروپا به راه انداخته است یا موضوع امنیت اروپا را که مجدداً مطرح کرده و گفته است اروپا باید خود، تامین‌کننده امنیتش باشد و اینکه تاکید می‌کند اروپایی‌ها باید بودجه نظامی‌شان را ۵.۲ برابر کرده و به پنج درصد تولید ناخالص داخلی‌شان برسانند، اختلافات و فاصله‌ای میان سیاست‌های همگرایانه اروپا و آمریکا ایجاد شده است. شاید همین فاصله فرصت و زمینهای باشد تا ایران برای تامین نیاز‌های اتحادیه اروپا همکاری بیشتری با این اتحادیه صورت دهد.
تغییرات صورت‌گرفته در منطقه خاورمیانه طی یک سال اخیر موجب آزاد شدن فنر‌های ثبات و آرامش شد
*روند همکاری‌های ایران با کشورهای همسایه را چطور ارزیابی می‌کنید؟ در این گفت‌وگو به روابط تهران و آنکارا اشاره کوچکی داشتید. دیدگاه‌تان درباره مناسبات تهران با اعراب چیست؟ محمد بن عبدالرحمان آل ثانی، وزیر خارجه قطر، طی گفت‌وگویی که با تاکر کارلسن، خبرنگار معروف آمریکایی، انجام داد کشورهای غربی و اسرائیل را از حمله به ایران برحذر داشت و گفت این اقدام برخلاف منافع همسایگان ایران است. او در این گفت‌وگو همچنین تاکید کرد زمان آن رسیده است که اسرائیل نیز پاسخگوی عملکرد هسته‌ای‌اش باشد. دیدگاه شما دراین‌باره چیست؟
شرایطی که در منطقه حاکم شده در گذشته نظمی داشته است. در هر صورت اینکه این نظم به نفع یا به ضرر چه کشور‌هایی بوده است یک چارچوب و نظمی داشت که به‌اصطلاح با فنر‌هایی از جهات مختلف در یک حالت ثبات قرار گرفته بود و اگر در داخل خود نیز چالشی داشت، این چالش چندان ابعاد بیرونی قابل ملاحظه‌ای نداشت. اما تغییرات صورت‌گرفته در منطقه خاورمیانه طی یک سال اخیر موجب آزاد شدن این فنر‌ها شد و در حال حاضر هم فنر‌های مذکور به صورت سیال در حال ایجاد تغییرات دیگری در منطقه هستند. این تغییرات می‌تواند امنیت کشورهای منطقه ما را به خطر بیندازد. در همین شرایط برخی از کشور‌ها یا دولت‌ها ممکن است احساس کنند که می‌توانند بهره‌برداری خود را برای کشورگشایی یا تسلط خودشان را بر زمینهای دیگر داشته باشند. مثلاً اسرائیل ممکن است به این نتیجه برسد که حملات و اهداف سیاسی‌اش را گسترش دهد. برخی از اقلیت‌ها و گروه‌ها ممکن است به فکر استقلال خودشان و تجزیه کشور مادر باشند. می‌تواند منجر به اتفاقات ناگواری شود؛ اما نکته مهم این است که دیگر نمی‌توانند جمهوری اسلامی را متهم به دست داشتن در این وقایع بکنند. این کشور‌ها با دست خودشان منطقه را به شرایطی رسانده‌اند که می‌تواند تبعات سنگینی برایشان داشته باشد. بنابراین به این نتیجه خواهند رسید که کشورهای قدرتمند و بانفوذ منطقه که حتماً جمهوری اسلامی ایران یکی از آنهاست می‌توانند در برقراری ثبات در منطقه نقش جدی ایفا کنند و نباید به هر شکلی با آنها برخورد کرد.
شرایط کشورهای عربی منطقه مانند برج شیشه‌ای است
*یعنی روش مواجهه‌شان با ایران را تغییر دهند؟
باید این موضوع را در نظر بگیرند که اگر هر اتفاقی در شرایط سیال موجود رخ دهد و اگر هر خطایی از سوی صهیونیست‌ها و آمریکایی‌ها نسبت به ایران صورت گیرد، حتماً شرایط منطقه به طور کلی تغییر خواهد کرد و تبعات آن می‌تواند بسیار سنگین باشد. این خواسته ما نیست. اما اگر کسی استنباط غلطی از شرایط فعلی داشته باشد و دست به خطایی بزند، می‌تواند اوضاع را برای همه کشورهای منطقه به‌شدت بحرانی کند. تحلیل مقامات قطری نیز نشان می‌دهد که آنها شرایط را درک کرده‌اند و می‌دانند عامل بی‌ثباتی و جنگ در منطقه ما اسرائیل است و حمایت‌های آمریکاست که او را جری‌تر کرده است. می‌خواهم بگویم آنها به این درک رسیده‌اند که بشکه باروتی را فعال کرده‌اند؛ در حال حاضر شرایط کشورهای عربی منطقه با تمام پیشرفت‌هایی که طی سال‌های اخیر به دست آورده‌اند مانند برج شیشه‌ای و به‌شدت آسیب‌پذیر است. حتی پایگاه‌های نظامی‌ای که کشورهای غربی به‌ویژه آمریکا در منطقه ما راه‌اندازی کرده‌اند نیز در ایجاد هرج‌ومرج و درگیری تاثیرگذار است و تبعات زیادی در سطح بین‌المللی به دنبال دارد.
