طی هفته‌های اخیر سیاست خارجی آمریکا در منطقه شرق بسیار پر سر و صدا بوده است. علاوه بر دیداری که روز جمعه میان دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین در ایالت آلاسکا برای گفت‌وگو پیرامون وضعیت اوکراین برگزار شد، دیدار دیگری نیز در کاخ سفید میان رئیس‌جمهور آذربایجان و نخست‌وزیر ارمنستان با میانجیگری رئیس‌جمهور آمریکا برگزار شد که کاهش تنش در منطقه قفقاز جنوبی و همچنین انعقاد توافقی تحت عنوان «مسیر ترامپ برای صلح و شکوفایی بین‌المللی» را دنبال می‌کرد. شبکه خبری الجزیره در گزارشی به بررسی شرایط بازیگران منطقه‌ای پیش از توافق مذکور و تاثیر آن بر سیاست‌های کشورهایی چون ایران و روسیه پرداخته است.
تحلیلگر مسائل قفقاز معتقد است: پیش از این اثبات شده است که روسیه هیچ‌گاه هم‌پیمان یا متحد استراتژیک ما نیست والا در جنگ 12 روزه وارد عمل می‌شد. این کشور حتی به ارمنستان نیز کمک نکرد.
ایران در مذاکرات خود با طرف‌های غربی (در مذاکره با آمریکا و کشورهای اروپایی) اعلام کرده است که هرگز غنی‌سازی ۹۰ درصدی اورانیوم را دنبال نخواهد کرد و متعهد است که برای تولید سوخت نیروگاه‌های هسته‌ای غنی‌سازی کمتر از 5 درصد انجام دهد و البته غنی‌سازی 20 درصد هم تنها برای خوراک «راکتور تحقیقاتی تهران» (TRR) انجام می‌شود.
تحلیلگر مسائل بین‌الملل معتقد است: به نظر می‌رسد ایران بزرگترین متضرر راه‌اندازی کریدور زنگزور است. از این جهت که تقریبا در معاملات عمده در قفقاز جنوبی، سهم آنچنانی نداشته است.
عضو اتاق بازرگانی ایران معتقد است: به هر حال وزیر امور خارجه و مقامات کشور نمی‌توانند وضعیت بلاتکلیف جامعه را نبینند و همچنان به دنبال خرید زمان و عقب انداختن پروسه مذاکرات باشند. این روش ممکن است برای سیاست خارجی فرصتی را فراهم آورد اما بنگاه‌های اقتصادی کشور را نابود می‌کند و برای تجارت خارجی مانند سم است.
به نظر می‌رسد ایران تلاش می‌کند تا با آمریکا به توافقی هر چند کوتاه‌مدت دست پیدا کند تا نه سیستم اسنپ‌بک فعال شود و نه تحت فصل هفتم منشور سازمان ملل قرار گیرد.
سفیر اسبق ایران در آلمان گفت: ما نباید اجازه دهیم کانال دیپلماسی خاموش و یا بی‌تحرک باقی بماند. مذاکره با اروپا و آمریکا و یا گفت‌وگو با چین و روسیه تنها اهرم ایران برای خروج از این شرایط است.
رهبران عرب و اروپایی به طور فزاینده‌ای در انتقاد از نتانیاهو و جنگ، صریح‌تر شده‌اند. با این حال، حداقل در حال حاضر، او هنوز از حمایت حیاتی ایالات متحده و رئیس‌جمهور دونالد ترامپ برخوردار است؛ البته مشخص نیست که نتانیاهو تا چه مدت حمایت ترامپ را حفظ خواهد کرد، زیرا گمانه‌زنی‌ها مبنی بر اینکه رئیس‌جمهور دمدمی مزاج ایالات متحده ممکن است از نتانیاهو خسته شده باشد، رو به افزایش است.
معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه با بیان این مطلب که ایالات متحده از زمان جنگ به طور مداوم پیشنهاد از سرگیری مذاکرات را داده و در تهران نیز چندین بحث در مورد شرایط از سرگیری آنها (مذاکرات) صورت گرفته است، تاکید می‌کند که «علی‌رغم تمایل ایالات متحده برای مذاکرات مستقیم، هرگونه مذاکره‌ای غیرمستقیم خواهد بود و از طریق واسطه‌ها انجام می‌شود.» او در پاسخ به چرایی اصرار ایران برای مذاکرات غیرمستقیم می‌گوید: «ما به ایالات متحده اعتماد نداریم و فکر نمی‌کنیم که این روند به مرحله‌ای رسیده که مذاکرات مستقیم مناسب باشد.»
ایران پیش از حضور در میدان جنگ با اسرائیل، نبرد را با این دولت در رسانه‌ها و افکار عمومی جهان آغاز کرده است و به نظر می‌رسد مصاحبه‌های متعدد مقامات تهران با رسانه‌های مطرح منطقه‌ای و بین‌المللی، پروسه‌ای در راستای اجرای این مهم باشد.
با وجود مشخص نبودن وضعیت مذاکرات هسته‌ای تهران و واشنگتن و تردیدهای جدی نسبت به ادامه این مذاکرات، ایران و تروئیکای اروپایی تصمیم گرفته‌اند تا روز جمعه سوم مردادماه نشستی را در ژنو برگزار کنند که ماحصل این نشست می‌تواند از اجرایی شدن سیستم اسنپ‌بک و اعمال مجدد تحریم‌های جهانی علیه تهران جلوگیری کند.
سفیر اسبق ایران در آلمان معتقد است: آنطور که من شنیده‌ام مسیر گفت‌وگو میان ایران و آمریکا مسیر درستی بوده است. اما به صورت کلی باید مراقب باشیم با توجه به نفوذ اسرائیل در آمریکا این مذاکرات به تله جدیدی تبدیل نشود و بعد هم سعی شود به یک توافق پایدار دست پیدا کنیم اما اینکه این توافق پایدار چه گزینه‌هایی داشته باشد و چه مواردی در آن گنجانده شود، موضوع بسیار مهمی است. اگر هم توافق مذکور پایدار و بلندمدت نباشد حداقل باید زمان 3 ساله‌ای را برای اجرای آن در نظر بگیریم تا زمانی که دولت ترامپ بر سر کار است مفاد آن رعایت شود.
ما باید در عین ارتباط با مقامات کشورهای دیگر، خط ارتباطی مان با امریکا را به هیچ وجه قطع کنیم؛ سعی کنیم گفت‌وگوها را معنی دار و اثرگذار کنیم تا به ادامه آتش بس بیانجامد چرا که ما همین حالا هم در مقابل هر اقدام اسرائیل حمله ای را انجام دادیم
چشم‌انداز تغییر رژیم در تهران واقعاً برای کرملین نگران‌کننده است. اما از طرف دیگر، یک ایران هسته‌ای به نفع روسیه هم نیست؛ حمایت مسکو از تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران در سال ۲۰۱۰ نشان‌دهنده این موضع بود. علاوه بر این روسیه که زمانی برای کاهش هزینه‌های جنگ با اوکراین به پهپادهای ایرانی نیاز داشت حالا با تولید پهپادهای «شاهد» در خاک خود و با ارتقای کلیدی در این سلاح مانند موتورهای جت و قطعات ناوبری مجهز به استارلینک، نیازی به ایران ندارد.
ترامپ مشتاق است از فرصت آتش‌بس ایران برای ترغیب کشورهای بیشتری به برقراری روابط دیپلماتیک با اسرائیل استفاده کند و پیمان ابراهیم را که در دوره اول ریاست‌جمهوری خود با امارات متحده عربی، بحرین، مراکش و سودان منعقد کرد، به روابط اسرائیل با دیگر کشورهای عربی نیز بسط دهد.
مقامات اسرائیلی با ادعای اینکه با حمله به ایران، خطر یک حمله قریب‌الوقوع را دفع کرده‌اند، تلاش می‌کنند تا زیرپاگذاشتن بدیهی‌ترین اصول حاکم بر نظام بین‌الملل را با اقدام اخیر خود توجیه کنند. البته توجیه مقامات این رژیم نیز با حمایت دولتمردان غربی همراه بوده است اما آیا قوانین بین‌المللی و نظریه‌پردازان جهانی نیز این توجیه را قابل قبول می‌دانند؟
آسمان روابط اروپا با آمریکا این روزها بارانی است و کشورهای اروپایی نیز با وجود نارضایتی از عملکرد ایران در جنگ اوکراین، تمایلی ندارند با اقدامی نابخردانه رودروی آمریکا قرار بگیرند. این موضوع بدین معناست که اگر ایران و آمریکا پس از تصویب قطعنامه تند و شدیداللحن شورای حکام تصمیم بگیرند همچنان پای میز مذاکره بنشینند، اروپا فرصتی برای ادامه روند دیپلماسی در نظر خواهد گرفت. البته اگر ترامپ به‌یکباره زیر میز مذاکره با ایران نزند!
بر اساس قطعنامه 1994، آژانس باید در خصوص برنامه هسته‌ای کشورها اصل را بر حسن نیت قرار دهد که به آن «اعتماد مثبت» می‌گویند؛ یعنی تا زمانی که تخلفی صورت نگیرد آژانس باید اصل را بر مسالمت‌آمیز بودن فعالیت کشور مورد نظر قرار دهد. اما متاسفانه از زمانی که پرونده ایران در این نهاد بین‌المللی مطرح شده، عمدتاً بنا بر تفسیر بدبینانه با ایران برخورد شده است. یعنی آژانس فرض کرده ایران تخلف کرده است مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. این در حالی است که طبق حقوق عمومی اصل بر برائت است. در همین رابطه، اگر به برخورد آژانس با پرونده کشورهایی چون مصر یا کره جنوبی بنگرید، می‌بینید که اصل بر برائت و حسن نیت گذاشته شده و برخورد مثبتی هم با آنها صورت گرفته است. آژانس تصریح کرده است که دلیلی بر بدبینی به اقدامات این کشورها وجود ندارد، بنابراین پرونده آنها بسته می‌شود.
تهران می‌گوید در صورتی که گزارش رسانه‌های غربی از گزارش غیرفنی و سیاسی رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، از برنامه هسته‌ای ایران درست باشد، آماده است تا با اقدامات فنی در حوزه هسته‌ای و همچنین نوع همکاری ایران با آژانس به این گزارش واکنش نشان دهد.
در حال حاضر دعوای ترامپ و ماسک با اعلام آتش‌بس از سوی «بیل اکمن» سرمایه‌گذار و میلیاردر مشهور فروکش کرده است و هیچ کدام از طرفین این مناقشه نیز آن را ادامه نداده است اما مورد ترامپ و ماسک نشان می‌دهد که برای رئیس‌جمهور آمریکا هیچ دشمن یا متحد دائمی وجود ندارد وتنها منافع دائمی است که وجود دارد.
