به گزارش تجارت نیوز، اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان، صبح امروز با انتشار اطلاعیه‌ای از وقوع آتش‌سوزی در بخش عراقی تالاب هورالعظیم خبر داد. وقوع آتش سوزی در تالاب هورالعظیم، به آلودگی هوای هویزه و تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات این شهرستان منجر شد.
آتش‌سوزی زودهنگام در بخش عراقی این تالاب، نگرانی‌ها را در مورد تابستان پیش رو افزایش داده. این برای نخستین بار است که چنین اتفاقی در زمستان رخ می‌دهد. همین موضوع باعث شده است که مسئولان محیط زیست خوزستان، با توجه به تغییرات اقلیمی و سرعت تبخیر آب، در مورد احتمال وقوع آتش‌سوزی در بخش ایرانی، با فرا رسیدن فصل گرما هشدار بدهند.
آنگونه که ایسنا گزارش داده است حدود ۳۰۰ هکتار از مساحت تالاب هورالعظیم دچار حریق شده و دود ناشی از آن شهرهای دشت آزادگان و به ویژه هویزه را تحت تاثیر قرار داده است.
بخش قابل توجهی از خوزستان؛ تحت تاثیر آتش سوزی در تالاب هورالعظیم
علی طهماسبی، کنشگر محیط زیست در مورد وقوع آتش سوزی در تالاب هورالعظیم و تاثیر آن بر شهرهای خوزستان به تجارت‌نیوز می‌گوید: «بخش قابل توجهی از مساحت این تالاب در حوزه سرزمینی شهرستان هویزه قرار دارد و به همین دلیل این شهرستان تعطیل شد.»
او در عین حال می‌افزاید: «جهت وزش باد در خوزستان به گونه‌ای است که بسیاری از شهرهای این استان تحت‌الشعاع وقوع آتش سوزی در تالاب هورالعظیم قرار می‌گیرند.»
خشکسالی؛ عامل آتش‌سوزی زودهنگام
طهماسبی ادامه می‌دهد: «متاسفانه، آتش‌سوزی در سال جاری بسیار زودتر از معمول گریبان این تالاب را گرفته که یکی از دلایل آن خشکسالی گسترده در منطقه است.»
او توضیح می‌دهد که برای مثال، بارندگی در استان خوزستان نسبت به میانگین بلندمدت کاهش قابل توجهی داشته است.
کاهش 51 درصدی بارندگی در خوزستان/ خشکسالی گسترده در عراق
به گزارش تجارت‌نیوز، داده‌های سازمان هواشناسی نیز همین نکته را نشان می‌دهد؛ بر اساس آخرین گزارش این سازمان، میزان بارندگی در استان خوزستان از ابتدای سال آبی جاری (اول مهر) تا پایان روز 24 اسفند، 138.1 میلیمتر، معادل 51 درصد کاهش یافته است. به این ترتیب، خوزستان ششمین استان کشور، با بیشترین درصد کاهش بارندگی محسوب می‌شود.
از آن سو، عراق نیز خشکسالی شدیدی را تجربه می‌کند؛ به گونه‌ای که مسئولان و نمایندگان مجلس این کشور از وضعیت بد به ویژه در مناطق مرکزی و جنوبی خبر می‌دهند.
احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور نیز اخیرا در مورد روند کاهش بارندگی در کشورهایی مانند ایران، عراق، سوریه و جمهوری آذربایجان هشدار داده است.
منشا بیشتر آتش‌سوزی‌ها در تالاب هورالعظیم از بخش عراقی است
مسئولان دولتی و استانی در ایران، معمولا در هنگام وقوع هر آتش سوزی در تالاب هورالعظیم، بخش عراقی را منشا آغاز آن می‌دانند؛ البته در ادامه، گاهی حریق به بخش ایرانی نیز سرایت می‌کند و گاهی فقط انتشار دود آن، شهروندان خوزستان را آزار می‌دهد.
طهماسبی، کنشگر محیط زیست نیز این موضوع را تایید می‌کند و به تجارت‌نیوز می‌گوید: «گزارش‌ها نشان می‌دهد که منشا بیشتر آتش‌سوزی‌ها در تالاب هورالعظیم، به ویژه آنها که به تشکیل کارگروه اضطراری آلودگی هوا منجر می‌شود، بخش عراقی این تالاب است.»
نقش عوامل انسانی در آتش سوزی تالاب هورالعظیم
اما آیا فقط تغییرات اقلیمی و خشکسالی‌های شدید را باید در این آتش‌سوزی‌ها مقصر دانست؟ پاسخ طهماسبی، به این پرسش منفی است.
او توضیح می‌دهد: «یکی از عوامل اصلی وقوع آتش سوزی در بخش عراقی تالاب هورالعظیم، تلاش اهالی بومی آن منطقه برای تامین علوفه دام‌هاست. البته گزارش‌های غیر رسمی و تایید نشده‌ای نیز وجود دارد که اقداماتی در حوزه قاچاق هم در این مسیر صورت می‌گیرد.»
بافت عشیره‌ای بخش عراقی، مانع از اثرگذاری دیپلماسی است
مسئولان استانی خوزستان، بارها از مذاکرات دیپلماتیک با طرف‌های عراقی به ویژه در استان بصره این کشور گفته‌اند. اما به نظر نمی‌رسد این تلاش‌ها، تاثیر چندانی بر کاهش و کنترل وقوع آتش سوزی در تالاب هورالعظیم گذاشته باشد.
طهماسبی در این مورد معتقد است: «نبود انسجام در وضعیت سیاسی و اجتماعی عراق و بافت قبیله‌ای و عشیره‌ای آن منطقه، مانع از تاثیرگذاری چنین مذاکراتی می‌شود. در واقع حاکمیت مرکزی عراق، اثرگذاری لازم و کافی را بر افراد بومی ندارد.»
اگر تالاب هورالعظیم آب داشت نگران آتش‌سوزی نبودیم
در عین حال، این کنشگر محیط زیست تاکید می‌کند که اگر تالاب هورالعظیم آب داشت، نه نیازی به تلاش‌های دیپلماتیک بود و نه نگران سرایت آتش‌سوزی به بخش ایرانی بودیم.
به گفته او، اقدامات و سیاست‌های داخلی و خارجی، بخش‌های زیادی از تالاب هورالعظیم را خشک کرده است و همین موضوع، نگرانی‌ها را در مورد آتش‌سوزی این تالاب افزایش می‌دهد.
«کدام تالاب هورالعظیم؟»
به گزارش تجارت‌نیوز، این نگرانی در حالی است که برخی مسئولان استان خوزستان می‌گویند، 52 درصد از مساحت بخش ایرانی تالاب هورالعظیم آبگیری شده است؛ هر چند آنها نیز تاکید دارند که این تالاب، به اقدامات فوری برای آبگیری عرصه وسیع‌تری نیاز دارد.
اما آیا حقابه این تالاب تامین می‌شود؟ طهماسبی می‌گوید: «ابتدا باید مشخص کنید که منظور کدام تالاب هورالعظیم است؟»
این کنشکر محیط زیست توضیح می‌دهد: «مساله این است که اکنون ما با دو هورالعظیم طرف هستیم؛ یکی آن تالاب یکپارچه‌ای که قرن‌ها در این منطقه وجود داشته است و نقشه رسمی هم دارد و دیگری هورالعظیمی که شرکت نفت آن را معرفی و بخش‌بندی کرده است.»
او می‌افزاید: «در مورد تامین حقابه نیز باید مشخص کرد آیا منظور همان تالاب یکپارچه است یا آنی که شرکت نفت به وجود آورده و خلق کرده؟ واقعیت این است که حقابه هورالعظیم وزارت نفت، با آب شدن برف‌ها در بخش‌های شمالی تامین شده است اما مشاهده نقشه‌های هوایی نشان می‌دهد که بخش‌های جنوبی تالاب، بر اثر شکل‌گیری میادین نفتی خشک شده‌اند.»
اقدامات وزارت نفت فضا را مستعد سرایت آتش‌سوزی به بخش ایرانی تالاب می‌کند
طهماسی ادامه می‌دهد: «اقدامات شرکت نفت یکی از عوامل اصلی خشکیدگی بخش‌های زیادی از تالاب است و اجازه نمی‌دهد حقابه به آنها برسد. همین موضوع، فضا را برای سرایت آتش‌سوزی به بخش ایرانی هورالعظیم مستعد می‌کند.»
نقش این وزارتخانه در خشکی تالاب هورالعظیم، چندی پیش از سوی وزیر نفت نیز تایید شد. محسن پاک‌نژاد، در سفر بهمن ماه هیات دولت به خوزستان پذیرفت که اقدامات وزارت نفت در دهه‌های گذشته به خشکی تالاب‌ها و آسیب‌های محیط زیستی در این استان منجر شده است.
نقش سدسازی در ایران و کشورهای منطقه در خشکی هورالعظیم
طهماسی در عین حال تاکید می‌کند که طرح‌های سدسازی کشور ترکیه روی دجله و فرات، بخش عراقی تالاب هورالعظیم را با تنش و خشکی مواجه کرده است و مانع از تامین حقابه آن می‌شود.
او می‌افزاید: «ایران نیز ساخت سدهایی را روی کرخه و کارون در دستور کار دارد که می‌تواند اثرات مخربی برای دو تالاب هورالعظیم و شادگان بگذارد. مطالعات این سدها، هم اکنون در حال انجام است و بعضی نیز ساخته شده‌اند.»
تالاب هورالعظیم در حالی با تنش‌های داخلی و خارجی شدید مواجه است که ارزش زیادی در حفظ تنوع زیستی کشور دارد. در عین حال، حدود ۱۲۷ هزار هکتار از وسعت ۳۶۰ هزار هکتاری آن نیز در ایران واقع شده است. در عین حال، بخش زیادی از این مساحت را در عمل باید از دست رفته دانستو
برای اطلاعات بیشتر مطالعه گزارش حقابه هورالعظیم نرسید، ماهی ها مردند! پیشنهاد می‌شود.
(عکس تزئینی است.)
