درختان سرخدار، قربانی قاچاق چوب/ بازماندگان عصر یخبندان؛ در معرض نابودی

به گزارش تجارت نیوز، درختان سرخدار میراث کهن طبیعت برای انسان امروز هستند؛ درختانی کهنسال و بادوام که همیشه سبز باقی می‌مانند و به دوران سوم زمین‌شناسی و پیش از عصر یخبندان تعلق دارند. به عبارتی دیگر، این درختان ۱۹۰ میلیون سال است که روی زمین باقی‌ مانده‌اند.

برگ‌های سوزنی سرخدار در برابر حشرات بسیار مقاوم‌اند. سرعت رشد این درختان بسیار آرام بوده به‌طوری که میانگین رشد سالانه آنها تنها ۱۰ سانتی‌متر است، اما با همین رشد آهسته، ارتفاع‌شان به ۹ تا ۳۰ متر و قطرشان به سه متر می‌رسد.

درختان سرخدار، نقش مهمی در حفظ اکوسیستم دارند و حفاظت از آنها مسأله‌ای حیاتی محسوب می‌شود. با این حال، متأسفانه قاچاق این گونه، آن را در خطر انقراض قرار داده است. آمار دقیقی از میزان قاچاق درختان سرخدار در دست نیست، اما نمی‌توان وجود این معضل را انکار کرد و اداره کل منابع طبیعی به‌تنهایی قادر به نگهداری از این بازماندگان عصر یخبندان نیست.

زنگ خطر جدی انقراض درختان سرخدار به صدا درآمده است

علیرضا علی‌عرب، استاد دانشگاه گرگان، در خصوص حفاظت از این گونه به تجارت‌نیوز گفت: درختان کهنسال سرخدار، پایداری اکوسیستم را در منطقه تضمین می‌کنند؛ اگر سرخدار رو به نابودی باشد یا زادآوری نکند، سرمایه چندین هزار ساله اکوسیستم از دست می‌رود که این خطری جدی محسوب می‌شود.

او افزود: برای حفاظت از درختان سرخدار باید عوامل تخریب آنها را شناسایی کرد. یکی از این عوامل، دخالت‌های انسانی است که با قطع درختان و تأثیرات منفی بر خاک همراه است. درخت سرخدار برای رشد به سایه درختان بلوط نیاز دارد و وقتی تاج درخت بلوط قطع می‌شود، رشد نهال‌های سرخدار، دچار اختلال می‌شود.

استاد دانشگاه منابع طبیعی گرگان تأکید کرد: مسئولان باید تصمیمات مؤثرتری برای کنترل عوامل انسانی اتخاذ کنند. واقعیت این است که قاچاق چوب سرخدار وجود دارد و انکار این مسأله فقط ما را از حل مشکل دور می‌کند. اگر واقعاً درختان سرخدار قطع نمی‌شود، پس افراد مواد اولیه وسایل تزئینی ساخته‌شده از چوب این درخت را از کجا تأمین می‌‌کنند؟

باید با قاچاق این گونه مقابله شود

علی‌عرب ادامه داد: ایران درختان سرخدار را وارد نمی‌کند و قاعدتاً این چوب از طریق قاچاق در اختیار بهره‌برداران قرار می‌گیرد. دستگاه‌های نظارتی باید به چنین مسائل مهمی ورود کنند و جلوی شریان‌های قاچاق و ساخت وسایل تزئینی با استفاده از چوب سرخدار را بگیرند؛ چراکه منابع طبیعی به‌تنهایی نمی‌تواند از پس کنترل وضع موجود برآید.

او همچنین گفت: سرخدار به‌ عنوان یک گونه ممنوع‌القطع در قوانین محیط زیست ایران شناخته شده است و حتی در اجرای طرح‌های جنگلی نیز مجوز قطع این درخت داده نمی‌شود. توجه به زادآوری و حفظ توده درختان سرخدار نیز بسیار مهم است.

اراضی سرخدار برای تأمین نیاز صنایع دارویی واگذار شود

علی‌عرب به راهکار‌هایی برای توسعه و نگهداری این گونه نادر اشاره کرد و گفت: مسئولان نباید از پتانسیل درختان سرخدار غافل شوند. برگ این گونه گیاهی، برای تولید مواد ضدسرطان بسیار مفید است. می‌توان بخشی از اراضی سرخدار را برای تأمین مواد اولیه در اختیار صنایع دارویی قرار داد. این صنایع می‌توانند در کنار بهره‌برداری از درختان سرخدار، به حفاظت و توسعه آنها در قالب طرح توسعه جنگل کمک کنند.

او اضافه کرد: نادیده گرفتن چنین پتانسیلی، باعث رونق قاچاق می‌شود؛ زیرا صنعت به مواد اولیه نیاز دارد. اگر این نیاز نادیده گرفته شود، برداشت غیرقانونی سرخدار رواج می‌یابد. با توجه به شرایط اقتصادی مردم گلستان و فقر حاکم در این استان، جلوگیری از قاچاق بسیار دشوار است.

حتی برای تأمین بنزین خودرو‌های منابع طبیعی کمبود اعتبار داریم

همچنین علی اصغر نیکویی، مدیرکل منابع طبیعی گلستان، در خصوص مشکلات موجود در حفاظت از گونه‌های مختلف درختان جنگلی به تجارت‌نیوز گفت: همه واحد‌های منابع طبیعی شهرستان‌ها به‌طور دائم در منطقه حضور دارند و با تجهیزات موجود برای حفاظت از جنگل‌ها از جمله درختان سرخدار، در برابر تخریب، قاچاق، قطع درختان، ورود دام غیرمجاز به مراتع و آتش‌سوزی‌ها تلاش می‌کنند.

او افزود: این اداره، با توجه به وسعت یک میلیون و ۳۰۰ هزار هکتاری عرصه‌های منابع طبیعی در گلستان و کمبود نیرو و تجهیزات، به حمایت مالی نیاز دارد. مشارکت با مردم و جوامع محلی برای حفاظت از منابع طبیعی ضروری است؛ چراکه بدون همکاری آنها، حفاظت از جنگل‌ها امکان‌پذیر نیست.

کارمندان با انگیزه کامل کار نمی‌کنند

این مقام مسئول با بیان اینکه عدم تخصیص به‌موقع اعتبارات ملی و استانی و کمبود تجهیزات از جمله چالش‌های بزرگ در روند حفاظت از منابع طبیعی است ادامه داد: زمانی‌ که برای تأمین بنزین خودرو‌ها مشکل داریم، اعتباری برای تعمیر خودرو نداریم و نیرو‌های انسانی حقوق مناسب دریافت نمی‌کنند، چگونه می‌توانیم انتظار داشته باشیم که کارمندان با انگیزه کامل کار کنند؟

نیکویی گفت:‌ امیدواریم با همکاری دستگاه قضا، نیروی انتظامی، استانداری و با تزریق به موقع اعتبارات، بتوانیم این تخلفات را کاهش دهیم.

به گزارش تجارت‌نیوز، درختان سرخدار در شمال ایران، از بلندی‌های گرگان، جنگل‌های ناهارخوران تا سوادکوه و دره‌های گیلان و مازندران پراکنده‌اند. مهم‌ترین رویشگاه طبیعی جنگل سرخدار در ایران در دهنه زرین گل شهرستان علی‌آباد کتول و همچنین روستای سیاه رودبار استان گلستان قرار دار؛ بنابراین، ضروری است که اعتبارات ویژه‌ای برای حفاظت از این میراث کهن در نظر گرفته شود.

برای اطلاعات بیشتر مطالعه سه گزارش افزایش قاچاق چوب در جنگل های هیرکانی گلستان، رشد قیمت ها، قاچاق چوب را افزایش داد و افزایش قاچاق چوب در سال 1403 پیشنهاد می‌شود.