به گزارش تجارت نیوز، با رشد روزافزون خودروهای برقی در سراسر جهان، توجه‌ها بیش از پیش به مسئله باتری‌های لیتیوم-یونی جلب شده است. این باتری‌ها قلب تپنده خودروهای برقی هستند، اما با پایان عمر مفیدشان، حجم زیادی از منابع ارزشمند درون آنها دور ریخته می‌شود. یک مطالعه جدید در استرالیا هشدار می‌دهد که باتری‌های کنار گذاشته شده هنوز بخش قابل توجهی از لیتیوم و دیگر فلزات حیاتی را در خود ذخیره دارند و اگر بازیافت نشوند، نه تنها به هدر می‌روند بلکه می‌توانند مشکلات زیست‌محیطی بیشتری ایجاد کنند. در این گزارش علمی تأکید شده است که بازیافت باتری‌ها به‌جای استخراج معدنی، می‌تواند آینده‌ای پاک‌تر، ارزان‌تر و پایدارتر برای صنعت انرژی فراهم کند.
باتری‌های قدیمی، منبعی فراموش‌شده از لیتیوم
مطالعات اخیر نشان می‌دهد باتری‌های لیتیومی که از خودروهای برقی خارج و کنار گذاشته می‌شوند، هنوز نزدیک به ۸۰ درصد لیتیوم خود را حفظ کرده‌اند. به گفته پژوهشگران دانشگاه ECU در استرالیا، این به معنای یک فرصت بزرگ برای استفاده مجدد از لیتیوم موجود است؛ چراکه لیتیوم استخراج‌شده از این باتری‌ها تقریباً تا ۹۹ درصد خالص‌سازی شده و آماده استفاده مجدد در صنایع مختلف است.
این تنها لیتیوم نیست که می‌توان از این باتری‌ها به دست آورد. فلزات ارزشمندی مانند نیکل و کبالت نیز درون آنها وجود دارد که بازیابی‌شان می‌تواند علاوه بر کاهش ضایعات، به ایجاد فرصت‌های شغلی و رونق اقتصادی کمک کند.
بازیافت در برابر استخراج: هزینه کمتر، آلودگی کمتر
یکی از نکات کلیدی این مطالعه، مقایسه تأثیرات زیست‌محیطی و اقتصادی بازیافت باتری‌ها با معدن‌کاری است. بر اساس یافته‌ها:
- بازیافت باتری‌های قدیمی در مقایسه با استخراج لیتیوم از معادن، ۶۱ درصد کربن کمتری تولید می‌کند.
- این فرآیند به ۸۳ درصد انرژی کمتر نیاز دارد.
- همچنین ۷۹ درصد آب کمتری مصرف می‌کند.
برای درک بهتر، باید بدانیم که به ازای هر تن لیتیوم استخراج‌شده از معادن، حدود ۳۷ تن دی‌اکسیدکربن در هوا آزاد می‌شود. این در حالی است که بازیافت، بخش عمده‌ای از این آلودگی را حذف می‌کند.
بازاری در حال رشد انفجاری
بر اساس گزارش‌ها، تقاضای جهانی برای باتری‌های لیتیوم-یونی سالانه حدود ۱۳ درصد رشد خواهد داشت. این روند به‌ویژه به دلیل گسترش خودروهای برقی و ذخیره‌سازهای انرژی است. پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۲۶، تقاضا برای لیتیوم به حدود ۱۶۰۰ کیلوتن برسد.
از سوی دیگر، حجم باتری‌های دور ریخته شده نیز در حال افزایش است. تنها در استرالیا انتظار می‌رود که ضایعات باتری به ۱۳۷ هزار تن در سال برسد. این ارقام نشان می‌دهد که بدون برنامه‌ای جدی برای بازیافت، جهان با کوهی از زباله‌های الکترونیکی پرخطر و از دست رفتن منابع ارزشمند روبه‌رو خواهد شد.
مزایای اجتماعی و اقتصادی بازیافت
محمد اظهر، یکی از نویسندگان مطالعه، معتقد است که بازیافت باتری‌ها علاوه بر منافع زیست‌محیطی، می‌تواند تأثیرات مثبتی بر جامعه و اقتصاد داشته باشد. به گفته او، استرالیا با وجود داشتن یکی از بزرگ‌ترین ذخایر لیتیوم سنگ سخت جهان، نباید تنها به معدن‌کاری متکی باشد. استفاده از باتری‌های از رده خارج شده، می‌تواند به عنوان یک منبع ثانویه مطمئن عمل کند و مشاغل جدیدی در حوزه بازیافت و فناوری‌های سبز ایجاد نماید.
علاوه بر این، باتری‌های قدیمی که در صنایع معدنی استفاده می‌شوند، به‌زودی عمر مفید خود را از دست می‌دهند. با برقی شدن تجهیزات معدنی، این بخش نیز خود به منبع تازه‌ای از باتری‌های فرسوده تبدیل خواهد شد. به همین دلیل، دانشگاه ECU در حال بررسی امکان استفاده دوباره (Second Life) از این باتری‌ها پیش از بازیافت کامل است.
چالش‌ها و موانع پیش رو
با وجود تمام مزایا، هنوز چالش‌های مهمی در مسیر بازیافت وجود دارد. سعدیه آفرین، پژوهشگر فوق‌دکترا در ECU، هشدار می‌دهد که سرعت نوآوری در حوزه باتری‌ها بسیار سریع‌تر از توسعه سیاست‌های پشتیبانی‌کننده است. ترکیب شیمیایی باتری‌ها نیز مدام تغییر می‌کند و این مسئله فرآیند بازیافت را پیچیده‌تر می‌سازد.
او تأکید می‌کند که ایجاد یک اقتصاد چرخشی برای باتری‌ها نیازمند سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها است. خوشبختانه برخی شرکت‌های استرالیایی هم‌اکنون در حال بررسی روش‌های کارآمد برای توسعه این چرخه هستند.
پیشگامان جهانی بازیافت باتری
در سطح جهانی، چندین شرکت بزرگ به‌طور جدی وارد عرصه بازیافت باتری‌های لیتیومی شده‌اند. برای مثال:
- شرکت Umicore در بلژیک و Redwood Materials در ایالات متحده، جزو پیشگامان این حوزه هستند.
- شرکت چینی CATL نیز در حال ساخت کارخانه‌های بازیافت بزرگ برای استفاده مجدد از مواد باتری‌ها در تولید نسل جدید باتری‌هاست.
این تلاش‌ها نشان می‌دهد که بازیافت لیتیوم و دیگر فلزات حیاتی، نه تنها یک انتخاب زیست‌محیطی بلکه یک ضرورت اقتصادی در آینده نزدیک خواهد بود.
به نقل از IE، با توجه به رشد سریع بازار خودروهای برقی و افزایش تقاضا برای لیتیوم، اتکای صرف به معدن‌کاری نه پایدار است و نه اقتصادی. باتری‌های از رده خارج شده، منبعی ارزشمند و تقریباً آماده مصرف از لیتیوم و دیگر فلزات حیاتی‌اند. بازیافت این باتری‌ها نه تنها می‌تواند ۶۱ درصد انتشار کربن را کاهش دهد، بلکه با مصرف کمتر انرژی و آب، به پایداری زیست‌محیطی کمک بزرگی می‌کند.
اگرچه چالش‌هایی مانند هزینه‌های زیرساختی و تغییر مداوم ترکیب شیمیایی باتری‌ها وجود دارد، اما تجربه شرکت‌های جهانی و تحقیقات علمی نشان می‌دهد که آینده صنعت لیتیوم در گرو بازیافت هوشمندانه است. به بیان دیگر، هر باتری قدیمی می‌تواند سکوی پرتابی برای آینده‌ای پاک‌تر و اقتصادی‌تر باشد.
