عدالت آموزشی در مسلخ تصمیم‌های سلیقه‌‌ای / شرط معدل برای ثبت‌نام در مدرسه غیرقانونی است

به گزارش تجارت نیوز، سال‌هاست که حوزه آموزش و پرورش با چالش‌های متفاوتی مواجه است. افزایش شهریه مدارس دولتی، افت کیفیت آموزش در مدارس دولتی به دلیل استفاده از معلمان بی‌تجربه، فاصله فاحش دانش‌آموزان مقاطع مختلف در معدل‌های پایان سال با توجه به تجربه تحصیل در مدارس غیرانتفاعی و دولتی، افزایش روز افزون افت تحصیلی به خصوص در مقطع متوسطه، بی‌انگیزگی دانش‌آموزان برای ادامه تحصیل و… مشکلاتی است که حوزه آموزش و پرورش را درگیر کرده است.

در واقع نبود عدالت آموزشی عمده علت بروز تمامی این چالش‌هاست. از زمانی که مدارس غیرانتفاعی در کشور به راه افتادند عملا اصل 30 قانون اساسی که به آموزش رایگان برای تمام افراد تاکید داشت به دست فراموشی سپرده شد. در‌‌ این شرایط موفقیت‌های تحصیلی از جمله گذشتن از سد کنکور برای کسانی رقم می‌خورد که توانایی پرداخت شهریه‌های کلان مدارس غیرانتفاعی، کلاس‌های فوق برنامه و… را داشتند. دانش‌آموزان دیگر به واسطه نداشتن توان مالی و تحصیل در مدارس دولتی و عدم برخورداری از امکانات ویژه برای افزایش سطح آگاهی و سواد تنها در سایه‌‌ای بی‌رمق از آموزش به درس خواندن ادامه دادند.

محرومیت دانش‌آموزان ضعیف از تحصیل

اما در کنار تمام‌‌ این تبعیض‌ها حالا چند سالی می‌شود که برخی مدارس تنها به‌ این دلیل که می‌خواهند بازدهی مدرسه‌شان را در سطح قابل قبولی نگه دارند از ثبت‌نام دانش‌آموزان با معدل‌های پایین سر باز می‌زنند. اینکه مدیران برخی مدارس بدون توجه به قوانین و ابلاغیه‌های رسمی وزارت آموزش و پرورش دست به چنین کاری می‌زنند، نشان از عدم نظارت کافی بر مدارس کشور دارد.

نکته‌‌ اینجاست که چنین برخوردهایی با دانش‌آموزان چه عواقبی می‌تواند به دنبال داشته باشد و مدیران مدارس با چه پشتوانه‌‌ای بخشنامه‌ای صریح که به ‌امضای وزیر آموزش و پرورش رسیده و اخراج یا عدم ثبت‌نام دانش‌آموزان با نمرات پایین را ممنوع اعلام کرده است، نادیده می‌گیرند و از ثبت‌نام دانش‌آموزان امتناع می‌کنند.

حذف و طرد از مدرسه باعث افزایش اضطراب و بی‌اعتمادی در میان دانش‌آموزان می‌شود

مینا علی‌یاری، روانشناس و کارشناس آموزش در‌ این باره به تجارت‌نیوز می‌گوید: وقتی دانش‌آموزان به جای دریافت حمایت آموزشی، با خطر حذف و طرد از مدرسه مواجه می‌شوند، اضطراب آن‌ها به شکل چشم‌گیری افزایش پیدا می‌کند.‌ این اضطراب نه‌تنها موجب افت بیشتر در عملکرد تحصیلی می‌شود، بلکه بر سلامت روان آن‌ها نیز تأثیر منفی می‌گذارد.‌ این وضعیت می‌تواند باعث بروز افسردگی، خودکم‌بینی و انزوای اجتماعی در نوجوانان شود.

دانش‌آموزانی که معدل پایینی دارند، اغلب از خانواده‌هایی با سطح اقتصادی، فرهنگی و آموزشی پایین‌تر می‌آیند / حذف‌ این دانش‌آموزان به معنای نادیده‌گرفتن ساختارهای نابرابر و سرزنش قربانی به‌جای اصلاح سیستم آموزشی است

او می‌افزاید: دانش‌آموزانی که معدل پایینی دارند، اغلب از خانواده‌هایی با سطح اقتصادی، فرهنگی و آموزشی پایین‌تر می‌آیند. حذف‌ این دانش‌آموزان به معنای نادیده‌گرفتن ساختارهای نابرابر و سرزنش قربانی به‌جای اصلاح سیستم آموزشی است. درواقع، به‌جای ارائه حمایت‌های لازم، آن‌ها از چرخه آموزش کنار گذاشته می‌شوند و شکاف طبقاتی موجود تشدید می‌شود.

دانش‌آموزانی که به دلیل معدل پایین از مدرسه اخراج می‌شوند، دیگر قادر به ادامه تحصیل در مدرسه‌ای دیگر نیستند. / این وضعیت می‌تواند منجر به ترک تحصیل زودهنگام شود

این کارشناس آموزش اظهار می‌دارد: برخی از دانش‌آموزانی که به دلیل معدل پایین از مدرسه اخراج می‌شوند، دیگر قادر به ادامه تحصیل در مدرسه‌ای دیگر نیستند.‌ این وضعیت می‌تواند منجر به ترک تحصیل زودهنگام شود. ترک تحصیل نه‌تنها‌‌ آینده فردی آن‌ها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، بلکه منجر به افزایش بیکاری، فقر، و در برخی موارد حتی بزهکاری در جامعه می‌شود.

وقتی مدرسه تنها بر پذیرش دانش‌آموزان ممتاز تمرکز کند، مأموریت تربیتی خود را زیر سوال می‌برد

علی‌یاری در بخش دیگری از سخنان خود می‌گوید: نقش اصلی مدرسه، آموزش و تربیت همه دانش‌آموزان با هر سطح توانایی است. وقتی مدرسه تنها بر پذیرش دانش‌آموزان ممتاز تمرکز کند، مأموریت تربیتی خود را زیر سوال می‌برد. چنین نگرشی مدرسه را از یک نهاد اجتماعی به یک مرکز گزینشی تبدیل می‌کند که صرفاً دنبال بالا بردن آمار قبولی و رتبه خود در نظام آموزشی است.

مدارس غیردولتی برای کسب اعتبار و جذب بیشتر دانش‌آموزان ممتاز، دست به حذف دانش‌آموزان ضعیف‌تر می‌زنند

او می‌افزاید: در بسیاری از موارد، مدارس غیردولتی برای کسب اعتبار و جذب بیشتر دانش‌آموزان ممتاز، دست به حذف دانش‌آموزان ضعیف‌تر می‌زنند.‌ این کار نه‌تنها برخلاف اصول آموزش‌وپرورش است، بلکه جنبه تجاری و غیرانسانی به تعلیم و تربیت می‌دهد.‌ این سیاست باعث می‌شود که تحصیل به کالایی لوکس تبدیل شود که تنها برای «موفق‌ها» در دسترس است.

احساس شرم و نگرانی از سرنوشت فرزند، سلامت روان خانواده را به خطر می‌اندازد

این روانشناس ادامه می‌دهد: وقتی فرزند خانواده‌ای به دلیل معدل پایین از مدرسه حذف می‌شود، خانواده تحت فشار مالی، روانی و اجتماعی قرار می‌گیرد. در بسیاری از موارد، والدین مجبور به پرداخت هزینه‌های سنگین برای انتقال فرزندشان به مدرسه‌ای دیگر یا حتی کلاس‌های خصوصی می‌شوند. همچنین احساس شرم و نگرانی از سرنوشت فرزند، سلامت روان خانواده را به خطر می‌اندازد.

حذف دانش‌آموزان به خاطر معدل، نقض صریح اصل «حق آموزش برابر برای همه» است

علی‌یاری می‌افزاید: حذف دانش‌آموزان به خاطر معدل، نقض صریح اصل «حق آموزش برابر برای همه» است.‌ این اقدام برخلاف سیاست‌های یونسکو، منشور حقوق کودک و حتی اسناد بالادستی آموزش‌وپرورش‌‌ ایران است. در واقع، هیچ دانش‌آموزی نباید به دلیل ضعف تحصیلی از حق آموزش محروم شود؛ بلکه باید حمایت‌های بیشتری از سوی نظام آموزشی دریافت کند.

او در پایان می‌گوید: حذف دانش‌آموزان به بهانه پایین بودن معدل، اگرچه ممکن است در کوتاه‌مدت آمار قبولی مدارس را بالا ببرد، اما در بلندمدت آثار مخربی بر فرد، خانواده و جامعه خواهد داشت.‌ این سیاست نه‌تنها غیرعادلانه، بلکه ناکارآمد و ناپایدار است. راهکار اصلی برای ارتقای کیفیت آموزش، ارتقاء معلمان، کاهش تراکم کلاس‌ها، استفاده از روش‌های نوین یادگیری و توجه به نیازهای فردی دانش‌آموزان است؛ نه طرد و حذف آن‌ها.