چرا همراهی اروپا با سیاست غنی سازی صفر آمریکا خطرناک است؟

به گزارش تجارت نیوز، رسانه فرانسوی نوشته دیپلمات‌های این کشور معتقدند در گفت‌وگوها با ایران که یکی از جلسات آن نیز روز گذشته ۲۵ ژوئیه در استانبول میان هیات ایرانی و هیات‌های دیپلماتیک تروئیکای اروپا شامل آلمان، فرانسه و انگلیس برگزار شد، با وجود بی‌اعتنایی‌های ایران به تهدید این کشورها مبنی بر فعال کردن «سازوکار ماشه»، آن‌ها به همراه همتایان انگلیسی و آلمانی خود «برگ برنده» را در این گفت‌وگوها در دست دارند؛ اهرم فشاری که به گمان آن‌ها می‌تواند ایران را به کنترل برنامه هسته‌ای خود بازگرداند.

«ژان نوئل بارو» وزیر امور خارجه فرانسه، پیشتر گفته بود در صورتی که تا پایان ماه اوت توافقی با ایران در زمینه مسئله هسته‌ای آن حاصل نشود، تروئیکای اروپا اقدام به بازگردانی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران در شورای امنیت سازمان ملل خواهد کرد.

تهدید کشورهای اروپایی به فعال‌سازی مکانیسم ماشه، یعنی بازگشت تمامی تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران. در حالی که بسیاری از تحلیل‌گران معتقدند مبنای حقوقی این اقدام نه‌تنها سست، بلکه فاقد مشروعیت است، برخی تحرکات فنی و دیپلماتیک نیز در جریان است که می‌تواند آینده مناسبات ایران و اروپا را دگرگون کند.

مکانیسم ماشه یا «Snapback Mechanism» سازوکاری مندرج در بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام و بندهای ۱۱، ۱۲ و ۱۳ قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت مصوب سال ۱۳۹۴ است که اجازه می‌دهد در صورت «نقض اساسی» تعهدات برجام از سوی ایران، یکی از اعضای گروه ۱+۵ (آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه یا چین)، سازوکاری را فعال کند که بدون نیاز به رای‌گیری در شورای امنیت سازمان ملل متحد، تمام تحریم‌های پیش از برجام سازمان ملل علیه ایران به‌طور خودکار بازگردد.

گفت‌وگوهای ایران و اروپا دراستانبول اولین رایزنی طرفین پس از آتش‌بس در جنگ تحمیلی رژیم صهیونیستی علیه ایران است که با حمله متجاوزانه آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران با بمب‌های سنگرشکن همراه شد.

پیشتر، دیپلمات‌های غربی گفته بودند که در این گفت‌وگوها قرار است پیشنهاد تمدید مهلت فعالسازی «سازوکار ماشه» علیه ایران از سوی تروئیکای اروپا مطرح شود. اگرچه به گفته آن‌ها، این اقدام مستلزم تصویب قطعنامه‌ای در شورای امنیت خواهد بود.

این کشورهای اروپایی که پیشتر تهدید کرده بودند اگر تا پایان اوت، توافقی در زمینه حل‌وفصل مسئله هسته‌ای ایران حاصل نشود، سازوکار ماشه را فعال خواهند کرد، سپس شرط ازسرگیری همکاری به تعلیق درآمده ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و مذاکرات با دولت آمریکا را برای تمدید این مهلت مطرح کردند.

مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا که با میانجیگری عمان انجام می‌شد، پس از دو ماه با حملات متجاوزانه رژیم صهیونیستی به ایران و پیوستنن آمریکا به آن با بمباران تاسیسات اتمی ایران متوقف شد. ایران عزم خود را برای مذاکره درباره حل‌وفصل دیپلماتیک مسئله هسته‌ای اعلام کرده اما همچنین گفته هرگونه مذاکره نیازمند تضمین تکرار نشدن حملات متجاوزانه علیه ایران است.

سوءاستفاده از مهلت مذاکراتی برای استفاده بیشتر از اهرم فشار «سازوکار ماشه»

نشریه فرانسوی لوموند با توجه به این که «کاظم غریب‌آبادی» معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه ایران پس از گفت‌وگوهای استانبول اعلام کرده بود طرف‌های ایرانی و اروپایی توافق کرده‌اند دوباره دیدار کنند، گزارش داد: اروپایی‌ها برای بازگردانی اقدامات ایران، از جمله تعلیق همکاری آن با آژانس و متوقف کردن مذاکرات با آمریکا، به دیپلماسی متکی هستند.

«جیمز آکتون» یک کارشناس سیاست هسته‌ای در بنیاد «کارنگی» در این باره می‌گوید، «در نهایت، توافق برای دیدار دوباره، گامی رو به جلو است.»

این روزنامه نوشت: این نشست برای اروپایی‌ها که از مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا کنار گذاشته شده بودند، یک مزیت محسوب می‌شود. آمریکا از آوریل تا مه با ایران به طور غیرمستقیم و با میانجیگری عمان مذاکره کرد. اما درخواست آمریکایی‌ها متوقف کردن غنی‌سازی در ایران، حتی برای اهداف صلح‌آمیز بود. این درخواست برای ایران غیرقابل قبول بوده است که انرژی هسته‌ای را نشانی از حاکمیت و استقلال ملی خود می‌داند. این بن‌بست بهانه‌ای برای حمله اسرائیل به ایران شد.

رژیم صهیونیستی در سحرگاه ۲۳ خرداد حملات متجاوزانه به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی ایران را آغاز کرد. در این حملات، تاسیسات اتمی ایران، مراکز نظامی، اماکان غیرنظامی از جمله خانه‌های مسکونی، زندان اوین و مراکز درمانی هدف قرار گرفتند. تجاوزات رژیم صهیونیستی ۱۰۶۲ شهید بر جای گذاشت که ۱۰۲ شهید زن و ۳۸ کودک بودند. در این حملات، شماری از فرماندهان ارشد نظامی و دانشمندان هسته‌ای ترور شده و به شهادت رسیدند.

ایران طی عملیات «وعده صادق ۳» با حملات ترکیبی موشکی و پهپادی اهداف معین نظامی و راهبردی در اراضی اشغالی را هدف قرار داد.

رسانه فرانسوی نوشت: «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا با بمباران تاسیسات اتمی ایران در ۲۱ ژوئن(۲ تیر) در این حملات مشارکت کرد. این اقدام در بر دارنده خطر از بین رفتن کانال گفت‌وگوها با تهران بود. طبق آنچه آکسیوس نوشته، غریب‌آبادی گفته «ما به آمریکایی‌ها اعتماد نداریم. ایران مذاکرات با پاریس، لندن و برلین را در این برهه و حتی با وجود این که فرانسه همواره مواضع سختگیرانه‌ای درباره مسئله هسته‌ای ایران اتخاذ کرده، به مذاکره با آمریکا ترجیح می‌دهد که به نظر می‌رسد برعکس فواید تسلیحات، چندان به فواید و مزیت‌های دیپلماسی باور ندارد.

لوموند مدعی شد: بنابراین، اروپایی‌ها با برگ برنده «اسنپ بک» سازوکاری که امکان بازگردانی تحریم‌هایی را علیه ایران فراهم می‌کند که با توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵ لغو شدند. ترامپ در سال ۲۰۱۸ با خروج از توافق هسته‌ای(برجام) تحریم‌های آمریکا علیه ایران را بازگرداند اما تحریم‌های اروپایی همچنان در حالت تعلیق بودند. آلمان، فرانسه و انگلیس برای اجرایی‌کردن این تهدید که اقتصاد ایران را بیش از پیش تضعیف خواهد کرد، تنها باید اظهاریه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل بفرستند و در آن اعلام کنند که ایران نتوانسته به تعهداتش عمل کند.

کشورهای اروپایی در حالی بدون وجاهت قانونی و اخلاقی به دنبال فعال کردن سازوکار ماشه هستند که خود به تعهداتشان در توافق مبنی بر عادی‌سازی روابط تجاری با ایران، به‌ویژه پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و بازگردانی تحریم‌ها عمل نکردند.

ایران یک سال‌ونیم پس از خروج آمریکا از توافق و متحمل شدن تحریم‌های این کشور، اعلام کرد که طبق بند ۳۶ برجام، در چند گام تعیین‌شده اجرای تعهدات داوطلبانه خود در توافق را متوقف می‌کند. افزایش ظرفیت غنی‌سازی اورانیوم یکی از این تدابیر جبرانی بود که ایران اتخاذ کرد. اگرچه تهران اعلام کرد که در صورت بازگشت تمامی اعضای اصلی توافق به اجرای تعهداتشان و لغو تحریم‌ها، آماده بازگردانی این اقدامات و ازسرگیری اجرای این تعهدات خواهد بود، امری که حتی در دولت پیشین آمریکا به ریاست جمهوری «جو بایدن» نیز محقق نشد.

با این حال، رسانه فرانسوی نوشت: طبق آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تهران تعهدات خود را با غنی‌‎سازی حدود ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم تا خلوص ۶۰ درصد که فراتر از ۳ تا ۵ درصد مورد نیاز برای انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز و نزدیک به سطح تسلیحاتی است، نقض کرده است.

وزیر امور خارجه فرانسه در دوم ژوئیه درگفت‌وگویی با لوموند اظهار کرد که «تنها با نامه‌ای ساده می‌توانیم تحریم‌های جهانی در حوزه تسلیحاتی، تجهیزات هسته‌ای، بانک‌ها و شرکت‌های بیمه علیه ایران را بازگردانیم که ۱۰ سال پیش نقض شده بودند». او همچنین گفته بود مهم است که در هرگونه مذاکره با ایران «منافع امنیتی ما» در نظر گرفته شود.

ایران در گفت‌وگوها با اروپا از حقوق هسته‌ای خود طبق ان‌پی‌تی دفاع می‌کند

در این گزارش مطرح شد: ایرانی‌ها که آن‌ها را مذاکره‌کنندگانی خبره می‌دانند، اکنون در حال مطرح کردن برخی جنبه‌های حقوقی برای اثبات این هستند که سازوکار ماشه دیگر وجاهت قانونی ندارد. اگرچه فکر کردن به این که دستیابی به یک توافق طی چند هفته غیرواقع‌بینانه است، سه کشور اروپایی می‌توانند مهلت بیشتری برای مذاکره با خونسردی را به ایران بدهند.

این رسانه با ادعای این که این مهلت به تروئیکای اروپا این امکان را می‌دهد که به مدت بیشتری از فعالسازی سازوکار ماشه به عنوان یک اهرم فشار استفاده کنند، تحلیل کرد: ایران در ازای این مهلت، ملزم به انجام‌دادن اقداماتی از جمله ذکر محل دقیق ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده تا خلوص ۶۰ درصد، همچنین اجازه دادن به بازگشت بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به خاک خود خواهد شد. غریب‌آبادی چهارشنبه گذشته اعلام کرد که از یک تیم فنی آژانس دعوت شده در هفته‌های آتی به ایران سفر کند اما قرار نیست به تاسیسات اتمی ایران دسترسی داشته باشند.

لوموند درباره چشم‌انداز گفت‌وگوهای ایران و اروپا نوشت: کسی نمی‌تواند پیش‌بینی کند که این ابتکار دیپلماتیک چه نتیجه‌ای خواهد داشت اما به گفته «بنجامین اوته‌کوورت» محقق ارشد «بنیاد تحقیقات راهبردی»، «از زمان حملات (تجاوزگری آمریکا و رژیم صهیونیستی به ایران) جهان تغییر کرده و ایران نمی‌تواند آن را نادیده بگیرد».

او می‌گوید، ایران می‌خواهد در برابر تروئیکای اروپا از حق خود در غنی‌سازی اورانیوم برای اهداف صلح‌آمیز دفاع کند و «این خواسته مطابق متن پیمان منع گسترش تسلیحات اتمی(ان‌پی‌تی) است. اما امروز ما در جهانی هستیم که همه قانون را نادیده می‌گیرند».

وزرای امور خارجه تروئیکای اروپا در دیدار خود با «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه ایران در ۲۰ ژوئن در ژنو اشاره کرده بودند که ممکن است موضع آمریکا مبنی بر «غنی‌سازی» صفر را اتخاذ کنند که جیمز آکتون آن را «اشتباهی بزرگ» خوانده است. او نگران است که این موضع موجب برآشفتن ایران شده و رهبران آن را به سمت خواسته حداقل بازرسی‌های آژانس در ایران سوق دهد.

اگرچه، ژان نوئل بارو، وزیر امور خارجه فرانسه درگفت‌وگوی ۲ ژوئیه خود با لوموند این موضع ابهام‌آمیز را مطرح کرد که «آنچه برای آینده ضرورت دارد، این است که ایران نمی‌تواند تحت هیچ شرایطی به یک سلاح اتمی دست پیدا کند.»

اشاره رسانه فرانسوی به احتمال همراهی تروئیکای اروپا با زیاده‌خواهی آمریکا در مسئله هسته‌ای ایران در حالی است که «مجید تخت‌روانچی» معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران در پی گفت‌وگوهای ایران و اروپا بیان کرد: در این جلسه از مواضع کشورهای اروپایی نسبت به جنگ تحمیلی ۱۲ روزه به ایران انتقاد کردیم. در این جلسه گفتیم که ایران همیشه اهل گفت‌وگو بوده است ولی این گفتگو باید چارچوب داشته باشد و باید مشخص شود که از آن سو استفاده نمی‌شود.

او تصریح کرد: این گفت‌وگوها باید روشن شود که با هدف حل مسائل صورت می‌گیرد و نباید مورد ‌بهره‌برداری برای اهداف پوشیده‌ای که این‌ها داشته‌اند، قرار بگیرد.

معاون وزیر خارجه ایران با بیان اینکه «مواضع خود را به خوبی برای آنها تشریح کردیم»، خاطرنشان کرد: در این جلسه در مورد حقوق ایران در چهارچوب ان‌پی‌تی صحبت کردیم و توضیح دادیم که باید این حقوق محترم شناخته شود، از جمله موضوع غنی‌سازی در داخل ایران.