تحریم‌های نفتی ایران چقدر بر قیمت جهانی تاثیرگذار است؟

با تحریم‌های نفتی که از یکشنبه علیه ایران اجرایی شدند، تولیدکنندگان نفت و مشتریان آنها وارد دوره جدیدی از عدم قطعیت در مورد بازار شدند. نظرات کارشناسان اما در مورد اختلالات عرضه و قیمت نفت متفاوت است.

به گزارش تجارت‌نیوز به نقل از نیویورک‌تایمز، رئیس‌جمهور آمریکا در ماه می اعلام کرد که از توافق هسته‌ای خارج می‌شود و با تحت فشار قرار دادن اقتصاد ایران در نظر دارد از گسترش نفوذ این کشور در خاورمیانه جلوگیری کند. تیم دونالد ترامپ بر این باور است که این فشارهای اقتصادی بر ایران، تاثیری بر قیمت نفت نخواهد داشت.

با این حال تاثیر اولیه این تحریم‌ها نسبتا برای مقامات دولت آمریکا خوشایند است. قیمت‌ نفت در هفته‌های اخیر با وجود تحریم‌ها و افت صادرات ایران کمی کاهش یافته است.

آمریکا چه تحریم‌هایی علیه ایران وضع کرده است؟

از چهارم نوامبر آمریکا، نه تنها خرید نفت از ایران بلکه شرکت‌های کشتیرانی بین‌المللی، بانک‎ها، بیمه‌گران نفتی و ترمینال اوپراترهای کانتینری را هم تحریم کرده است. تجارت با ایران در حال حاضر به شدت کنترل می‌شود و دولت آمریکا اعلام کرده در صورتی که نهاد‌ها، موسسات و شرکت‌های بین‌المللی با ایران فعالیت تجاری داشته باشند، دسترسی خود به سیستم مالی آمریکا را از دست خواهند داد. به این ترتیب این شرکت‌ها و موسسات می‌بایست میان تجارت با ایران یا بازار بزرگ ایالات متحده که دارای اقتصاد بزرگ‌تر و پرسودتری است، انتخاب کنند.

وزیر انرژی آمریکا در مصاحبه‌ای با وال‌استریت ژورنال گفته است که تحریم‌های جدید تنها یک پیام برای ایران دارد؛ ایران باید رفتار خود را تغییر دهد.

با این حال، دولت ترامپ یک روز پیش از اجرایی شدن تحریم‌ها به هشت کشور از جمله خریداران اصلی نفت ایران اجازه داده تا برای مدتی به واردات نفت از این کشور ادامه دهند. مقامات آمریکایی می‌گویند که این معافیت موقت است و به شرط کاهش میزان خرید از ایران به این کشورها داده شده است.

بازارها چه واکنشی به این تحریم‌ها نشان دادند؟

به دنبال اعطای معافیت به این هشت کشور، قیمت نفت روز دوشنبه اندکی کاهش یافت. بسیاری از کارشناسان حوزه انرژی پیش‌بینی کرده‌ بودند که قیمت نفت همانند تحریم‌ها در دوره اوباما (2012-2011) افزایش یابد. در دوره پیشین تحریم‌ها قیمت نفت به بیش از 100 دلار به ازای هر بشکه افزایش یافت. در حال حاضر قیمت نفت برنت 73 دلار است و قیمت نفت وست‌تگزاس‌اینترمدیت حدود 10 دلار ارزان‌تر است که بیش از 10 دلار در مقایسه با ماه گذشته کاهش یافته است. این واکنش منفی به تحریم‌ها مساله قابل توجهی است؛ چرا که صادرات نفت ایران در حال حاضر به 1.3 میلیون بشکه در روز رسیده در حالی که در بهار گذشته ایران 2.4 میلیون بشکه نفت صادر می‌کرد.

یک تحلیل‌گر بازار نفت معتقد است که تحریم‌ها موجب می‌شود تا سال آینده میلادی حدود 900 هزار بشکه دیگر از صادرات نفت ایران کاهش یابد. کارشناسان بر این باورند که تحریم‌ها در حال حاضر نزدیک به دو درصد از عرضه جهانی را کاهش داده است. معافیت چند روز پیش تا حدی موجب آرامی بازارها شده است.

این در حالی است که اوایل سال جاری نگرانی معامله‌گران از اختلالی که در عرضه به وجود خواهد آمد، موجب افزایش قیمت‌ها شد. با افزایش قیمت‌ها تولیدکنندگان استخراج نفت را افزایش دادند. به این ترتیب کاهش صادرات ایران از سوی کشورهای ایالات متحده، عربستان و روسیه جبران شد. ایالات متحده و روسیه هر دو رکورد تولید بیش از 11.3 میلیون بشکه در روز را به دست آورده‌اند، در حالی که به دنبال کاهش صادرات در ایران و ونزوئلا، اعضای سازمان اوپک هم تولید خود را به بالاترین میزان طی دو سال گذشته رسانده‌اند. با توجه به اینکه بیشترین خطوط لوله و پایانه‌های نفتی در تگزاس و در امتداد خلیج مکزیک ساخته می‌شوند، صادرات آمریکا می‌تواند به میزان قابل توجهی افزایش یابد.

در عین حال تقاضا برای نفت در چین و در برخی کشورهای در حال توسعه به دلیل آهسته‌تر شدن رشد اقتصادی کاهش یافته است.

افزایش قیمت نفت چه تاثیری بر مصرف‌کنندگان دارند؟

تاکنون بیشترین آسیب افزایش قیمت نفت به متوجه رانندگان خودرو در آمریکا بوده است. بر اساس گزارش‌ها متوسط قیمت بنزین روز دوشنبه 2.76 دلار بوده که حدود پنج سنت کمتر از یک هفته پیش و 15 سنت کمتر از یک ماه قبل است. با این حال، قیمت بنزین همچنان 24 سنت بالاتر از یک سال پیش است. اما برخی از کارشناسان معتقدند که عرضه نفت در طول زمان می‌تواند دچار اختلالات بیشتری شود و در نتیجه قیمت بنزین افزایش یابد.

افزایش قیمت نفت همچنین به معنای افزایش قیمت سوخت‌های هواپیمایی است که این هزینه به مسافران تحمیل می‌شود. قیمت برق، گاز طبیعی و پلاستیک نیز عمدتا تحت تاثیر قیمت نفت افزایش می‌یابد.

آیا قیمت نفت افزایش می‌یابد؟

واکنش ایران به تحریم‌هاست که به طور قابل توجهی پاسخ این پرسش را مشخص می‌کند. هرگونه اقدام نظامی یا حملات سایبری علیه عربستان سعودی یا اسرائیل هم می‌تواند تاثیرات مشابهی داشته باشد. تشدید خصومت میان ایران و عربستان می‌تواند قیمت نفت را تحت تاثیر قرار دهد.

برخی از کارشناسان بازار نفت معتقدند که ظرفیت مازاد تولید کشورهای نفتی کافی است و می‌تواند کاهش عرضه ایران را جبران کند و در نتیجه قیمت‌ها تغییر چندانی نخواهد کرد.

مقامات سعودی به تازگی اعلام کرده‌اند که به دلیل افزایش تولید عربستان و روسیه از یک‌سو و افزایش تولید برزیل در دریای سرخ و شیل آمریکا از سوی دیگر، این تحریم‌ها تاثیری بر قیمت نفت ندارد.

تحلیل‌گران پیش‌بینی می‌کنند که سال آینده متوسط قیمت نفت حدود 72 دلار است.

کارشناسان دیگر اما معتقدند که امکان افزایش قیمت‌ها وجود دارد؛ چرا که عربستان سعودی و تولیدکنندگان دیگر قادر نخواهند بود برای مدت طولانی روزانه 500 هزار بشکه نفت اضافی تولید کنند و این روند ادامه پیدا نخواهد کرد. با توجه به نگرانی‌ها در مورد تولید نیجریه، ونزوئلا، آنگولا، لیبی و کاهش تولید ایران ممکن است قیمت نفت تا 80 دلار افزایش یابد.