به گزارش تجارت نیوز، ایران در منطقه‌ای خشک و نیمه‌خشک از جهان قرار دارد، اما به‌خلاف تصور عمومی، کم‌آبی ذاتی این سرزمین به‌تنهایی دلیل بحران آب نیست؛ بلکه سوءمدیریت منابع آب، این کشور را با بحران آب روبه‌رو کرده است. در حالی که منابع آبی پایدار نقش مهمی در امنیت ملی، غذایی و اجتماعی دارند، سیاست‌های اشتباه دولت‌ها طی دهه‌های گذشته، ایران را به‌سمت «ورشکستگی آبی» سوق داده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که بخش کشاورزی بیشترین سهم مصرف آب در ایران را دارد. مطابق با آمارهای رسمی، حدود 80 تا 90 درصد از منابع آب شیرین کشور در این بخش مصرف می‌شود. در حالی که صنعت تنها 2 درصد و مصارف شهری و خانگی حدود 8 درصد از کل مصرف را به خود اختصاص داده‌اند.

در مقایسه با کشورهای همسایه، ایران مصرف آب بالاتری در بخش کشاورزی دارد، برای نمونه، در ترکیه و عراق، راندمان آبیاری کشاورزی بیش از 50 درصد است، در حالی که در ایران این میزان کمتر از 35 درصد برآورد می‌شود، این موضوع نشان‌دهنده هدررفت گسترده آب در کشاورزی است که عمدتاً به‌دلیل استفاده از روش‌های سنتی آبیاری و نبود فناوری‌های نوین رخ می‌دهد.

هدررفت آب در شبکه‌های توزیع و فضای سبز

یکی دیگر از مشکلات جدی، هدررفت آب در شبکه توزیع شهری است، طبق برآوردها، بین 25 تا 30 درصد آب در لوله‌کشی شهری به‌دلیل نشتی، فرسودگی و مدیریت ضعیف هدر می‌رود، این میزان در کشورهای توسعه‌یافته کمتر از 10 درصد است.

در بخش فضای سبز نیز مشکلاتی وجود دارد، بسیاری از شهرهای ایران، آبیاری فضای سبز را با آب شرب انجام می‌دهند، در حالی که در کشورهای دیگر از پساب تصفیه‌شده برای این منظور استفاده می‌شود.

یکی از چالش‌های اساسی منابع آبی ایران، تبخیر شدید آب‌های سطحی است. سالانه بین 60 تا 70 درصد از بارش‌های کشور تبخیر می‌شود که در مقایسه با کشورهای همسایه، رقم بسیار بالایی است، دلیل اصلی این موضوع، اقلیم خشک و گرمای شدید در بسیاری از مناطق ایران است،

کنار آن، برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی موجب افت شدید سطح آب سفره‌های زیرزمینی و فرونشست زمین شده است. طبق آمار سازمان زمین‌شناسی، بیش از 85 درصد دشت‌های ایران در وضعیت بحرانی قرار دارند و برخی از آن‌ها با افت سطح آب بیش از یک متر در سال مواجه‌اند.

پیامدهای اجتماعی و مهاجرت اقلیمی

بحران آب در ایران بیش از 16 هزار روستا را با کمبود آب مواجه کرده است و حدود 4 میلیون ایرانی به آب سالم دسترسی ندارند، در نتیجه، 33 هزار روستا طی 50 سال اخیر خالی از سکنه شده‌اند و سالانه 300 هزار مهاجر اقلیمی وارد تهران می‌شوند. این مهاجرت بی‌رویه، به رشد حاشیه‌نشینی، بیکاری و مشکلات اجتماعی در کلان‌شهرها دامن زده است.

بحران آب زاییده سوءمدیریت و تغییر اقلیم

بحران آب در ایران نتیجه ترکیبی از سوءمدیریت، هدررفت منابع و تغییرات اقلیمی است، در حالی که کشورهای همسایه با برنامه‌ریزی صحیح توانسته‌اند بهره‌وری آب را افزایش دهند، ایران همچنان با مصرف بی‌رویه، روش‌های ناکارآمد آبیاری و توسعه شهری بدون توجه به منابع آبی، وضعیت خود را وخیم‌تر کرده است.

اگر سیاست‌های مدیریت آب اصلاح نشود، ایران در سال‌های آینده با بحرانی گسترده‌تر و ناپایدارتر روبه‌رو خواهد شد.

منبع: تسنیم