تجارت‌نیوز گزارش می‌دهد:
استارتاپ‌ها چه میزان از اقتصاد کشور را در اختیار دارند؟ / ایران از کشورهای منطقه عقب افتاده است
استارتاپ‌ها، شاید برخلاف تصور چندان با بازار ایران پیوند عمیقی ندارند اما آنها تا کنون توانسته‌‌اند چه سهمی از اقتصاد کشور را به دست بیاورند؟
به گزارش تجارت‌نیوز، استارتاپ‌ها، با وجودی که اکنون دیگر چند سالی از ورود آنها به فضای کسب و کار ایران می‌گذرد، حجم زیادی از اقتصاد کشور را به خود اختصاص نداده‌اند. این موضوع علل متفاوتی دارد؛ از فاصله با بازارجهانی تا عدم سرمایه‌گذاری، بی‌اعتمادی نسبت به شرایط و مهاجرت متخصصان. در این میان، نکته قابل توجه وسعت استارتاپ‌ها در برخی کشورهای همسایه به نسبت اقتصاد آنهاست که به نسبت ایران آمار بسیار بیشتری را به خود اختصاص داده‌اند.
رضا الفت‌نسب دبیر انجمن کسب و کار‌های اینترنتی درباره حجم استارتاپ‌ها در کل بازار ایران به تجارت‌نیوز گفت: «حجم خرده فروشی آنلاین استارتاپ‌ها در ایران نزدیک ۴.۵ الی ۵ درصد از حجم کل فروش هاست. این آمار هم صرفا مربوط به وبسایت‌ها نیست و نیمی از آن به اینستاگرام و شبکه‌های اجتماعی مربوط می‌شود. این عدد اصلا بالا نیست. البته مشخص نیست در کل اقتصاد کشور چه میزان از حجم اقتصادی را استارتاپ‌ها به خود اختصاص داده‌اند؛ آنچه در آمار‌های نیمه رسمی وجود دارد نشان می‌دهد که ۱۰ درصد از جی دی پی متعلق به تجارت آنلاین است.»
سرمایه‌گذاری خارجی روی یک استارتاپ ترکیه، بیشتر از کل اکوسیستم ایران
او در ادامه در رابطه با وضعیت کشورهای منطقه به نسبت ایران در زمینه حجم استارتاپ‌ها بیان کرد: «در ترکیه ۲۰ درصد از حجم کل فروش متعلق به فروش آنلاین است. علت این قدرت، زیرساخت قدرتمند در ترکیه است. در ایران زیرساخت‌های لازم برای استارتاپ‌ها وجود ندارد. البته بعضی کسب و کارها زیرساختی خاصی را برای مشتریان خود آماده می‌کنند و به آنها خدمت می‌دهند، اما دیگر استارتاپ‌ها این زیرساخت را ندارند. در ترکیه استارتاپ‌هایی وجود دارد که از برخی همتایان خود در ایران ضعیف‌تر بودند، اما حجم سرمایه‌گذاری در یکی از آنها بیشتر از کل بازار استارتاپ‌ها در ایران شده است. به عنوان مثال ترندیول در ترکیه ۲ میلیارد دلار از علی بابا سرمایه جذب کرده است در حالیکه کل استارتاپ‌ها در طی ۲۰ سال اخیر در ایران نزدیک ۵۰۰ میلیون دلار سرمایه داشته‌اند.»
الفت‌نسب افزود: «مشکلات اقتصادی و معیشتی در جامعه نیز بر کاهش حجم بازار استارتاپ‌ها تاثیر می‌گذارد. خیلی از استارتاپ‌ها در این وضعیت علاقه‌مند به مهاجرت هستند که مسلما نیروی کار و حجم اقتصاد استارتاپ را کاهش می‌دهد. الان دیگر امید گذشته وجود ندارد و بازار استارتاپ‌ها در همین حد باقیمانده و بزرگ نشده‌اند. ما در ایران بازار‌های بین‌المللی را در دسترس نداریم که باعث کوچک شدن بازار استارتاپ در کشور می‌شود.»
بی‌اعتمادی در بازار استارتاپ‌ها
دبیر انجمن کسب و کار‌های اینترنتی در رابطه با بی‌اعتمادی در بازار استارتاپ‌ها گفت: «قبل از کرونا، استارتاپ‌ها در ترکیه ۸ درصد از حجم کل فروش را در اختیار داشتند که به ۲۰ درصد رسید. ما ۳ درصد را به ۵ درصد رساندیم. جاییکه امروز در آن قرار داریم نقطه نگرانی کسب و کار است و آینده روشنی در این حوزه وجود ندارد. مهم‌ترین بخش یعنی سرمایه‌گذاری استارتاپی نگران و بی اعتماد است. مثلا اتحادیه استارتاپ‌ها ۲ سال است که معلق مانده و سرمایه‌گذار وقتی چنین وضعیتی را می‌بینید نگران‌تر می‌شود.»
الفت‌نسب گفت: «آنچه ما اکنون شاهد آن هستیم، فضای نامساعد کسب و کار استارتاپی است و مجلس جدید هم مشخص نیست چه رفتاری نسبت به استارتارپ‌ها در پیش می‌گیرد. شما قانون تجارت الکترونیک سال ۸۲ را ببینید؛ یک خط از آن در سال‌های اخیر اصلاح نشده است و مسئولان و نمایندگان فقط ادعای اقتصاد دیجیتال دارند.»
سهم واقعی استارتاپ‌ها زیر یک درصد است
احمد ورد عضو هیئت مدیره انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر ایران نیز درباره وسعت استارتاپ‌ها در کل اقتصاد ایران به تجارت‌نیوز گفت: «برخی منابع به آمار ۶ درصدی سهم استارتاپ‌ها از کل اقتصاد اشاره می‌کنند و این عدد نسبتا واقعی به نظر می‌رسد. اما باید به این نکته توجه داشت که اگر مجموعه‌‌ای از طریق تکنیکی فعال‌تر شده است دیگر استارتاپ محسوب نمی‌شود. چنین مجموعه‌هایی کسب و کار‌های نوآورانه هستند.»
او افزود: «استارتاپ به فاز شروع کسب و کار نوآورانه گفته می‌شود، در واقع مجموعه‌هایی که بیزنیس مدل آنها منشتر شده است دیگر استارتاپ نیستند. بر این اساس، اگر از نظر فنی بخواهیم به استارتاپ‌ها نگاه کنیم زیر یک درصد را به خود اختصاص می‌دهند. آنچه در اقتصاد ایران به صورت غلط در دسته استارتاپ قرار می‌گیرد، شاید بیش از شش درصد هم باشد اما بدون شک نباید اسنپ، تپسی و دیجی کالا را در در این زمره قرار دهیم و استارتاپ بنامیم.»
اکوسیستم استارتاپی، خلاق نیست
این کارشناس اکوسیستم استارتاپی، گفت: «بازار استارتاپ‌ها در حال بزرگ‌تر شدن است؛ با وجود اینکه کسب و کار‌های جدید کمتر به وجود آمدند، اما کسب و کار‌های بزرگ، بازار‌های بزرگتری را تصاحب کرده‌اند. هرچقدر مردم از خدمات دیجیتال بیشتری استفاده کنند مارکت آنها بیشتر می‌شود. البته برخی نوسانات مانند اتفاقات شهریور سال گذشته باعث افت کسب و کارها شد، اما امسال کاهش سال گذشته تا حدی جبران شده است.»
او سپس در رابطه با کاهش تاسیس استارتاپ‌ها نو بیان کرد: «زایش استارتاپ‌ها دچار مشکل است؛ اکوسیستم خلاق و زاینده‌ای که ۱۰ سال پیش داشتیم به نسبت امسال محدود شده است و به نوعی چشمه آب ندارد.»
در این شرایط چرا مارکت اکوسیستم استارتاپی در حال بزرگ‌تر شدن است؟ ورد، علت این موضوع را استفاده بیشتر مردم از خدمات این بازار دانست و افزود: «درست این است که ما هزاران شرکت داشته باشیم تا بازار با تنوع پیش برود، اما اکنون ابرشرکت‌ها در حال تصاحب بازار هستند. در این شرایط، احتمال دارد در آینده تعداد استارتاپ‌ها در بازار افزایش یابد، اما منابع آنها کم شود.»
ورد درباره وضعیت بازار استارتاپ در ایران و کشورهای همسایه گفت: «به نسبت کشورهای منطقه وضعیت ما فاجعه است. ما خیلی از بازار جهانی عقب افتادیم. پنج سال پیش می‌توانستیم حرف از استارتاپ بزنیم، اما الان در مقابل امارات و ترکیه خیلی عقب هستیم و با توجه به انفجار سرمایه‌گذاری در طرح‌های خطرپذیر و طرح‌های توسعه‌طلبانه امارات و ترکیه ما عقب افتادیم و شاید جای جبرانی نباشد. علی بابا یکی از شرکت‌های بزرگی است که در ترکیه سرمایه‌گذاری کرده و حجم ورودی سرمایه خیلی زیاد شده است. از سوی دیگر آماری در دانشگاه هوش مصنوعی ابوظبی نشان داد که بهترین اساتید جهان در آنجا تدریس می‌کنند.»
به گفته عضو هیئت مدیره انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر ایران، این شرایط نشان می‌دهد که اکوسیستم استارتاپی ایران از همتایان خود در کشورهای همسایه عقب افتاده و شرایط برای جبران سخت شده است.
نظرات